Hasankeyf Kireçtaşlarının Suda Dağılmaya ve Tuz Kristalleşmesine Karşı Direncinin Araştırılması

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 55 - 62, 20.04.2019

Murat Ünal Turgay Beyaz

Öz

Hasankeyf
ve çevresi, mağaraları ve tarihi yapılarıyla, Türkiye’nin önemli kültürel
miraslarından biridir. Kireçtaşlarından oluşan bu kültürel mirasın önemli bir
bölümü Ilısu baraj gölünün suları etkisi altında kalacaktır. Su etkisi altında
kalacak mağaraların ve baraj gölünü çevreleyen kayaçların, göl suyundan
etkilenme derecesinin belirlenmesi, gerekli önlemlerin alınması açısından büyük
önem arz etmektedir. Bu
çalışmada, yapı taşı olarak da kullanılan tarihi Hasankeyf bölgesindeki
kireçtaşlarından alınan örneklerin suya ve tuza karşı dirençleri sırasıyla suda
dağılma dayanımı ve tuz kristalleşmesi deneyleri ile belirlenmiştir. Elde
edilen veriler, Hasankeyf kireç taşlarının sudan ve tuzdan önemli derecede
etkilendiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Hasankeyf Kireçtaşları, Suda Dağılma Dayanım Deneyi, Tuz Kristalleşmesi, Hasankeyf

Kaynakça

• [1] Franklin, J.A. and Chandra, R., (1972). The Slake Durability Test, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 9, pp:325-341.
• [2] Kolay, E., Kayabalı, K. ve Beyaz T., (2004). Kil Içeren Bazi Kayalarda Deney Örneklerinin Şeklinin Islak Kararlılık Deneyine Etkisi. VII. Bölgesel. Kaya Mekaniği Sempozyumu, 2004, pp:129- 137.
• [3] Yağız, S., (2011). Correlation Between Slake Durability and Rock Properties for Some Carbonate Rocks, Bull Eng Geol Environ, DOI:10.1007/s10064-010-0317-8.
• [4] Moradian, Z.A., Ghazvinian, A.H., Ahmadi, M., and Behnia, M., (2010). Predicting Slake Durability Index of Soft Sandstone Using Indirect Tests, International Journal of Rock Mechanics & Mining Sciences 47, pp:666-671.
• [5] Dhakal, G., Yoneda, T., Kato, M., and Kaneko, K., (2002). Slake Durability and Mineralogical Properties of Some Pyroclastic and Sedimentary Rocks. Engineering Geology, 65, pp:31-45.
• [6] Jefferson, D.P., (1993). Building Stone: The Geological Dimension. Quarterly Journal of Engineering Geology 26, pp:305-319.
• [7] Rodriguez-Navarro, C. and Doehne, E., et al., (2000). How does Sodium Sulfate Crystallize? Implications for the Decay and Testing of Building Materials. Cement and Concrete Research, 30, pp:1527-1534.
• [8] Rodriguez-Navarro, C. and Doehne, E., (1999). Salt Weathering: Influence of Evaporation Rate, Supersaturation and Crystallization Pattern. Earth Surface Processes and Landforms, 24, pp:191-209.
• [9] Benavente, D., Cueto, N., Martinez-Martinez, J., Cura, M.A.G., and Canaveras, J.C., (2007). The Influence of Petrophysical Properties on the Salt Weathering of Porous Building Rocks. Environmental Geology, 52, pp:197-206.
• [10] Benavente, D., Garcia Del Cura, M.A., Bernabeu, A. and Ordonez, S., (2001). Quantification of Salt Weathering in Porous Stones Using an Experimental Continuous Partial Immersion Method. Holanda. (Amsterdam): Engineering Geology. 59, pp:313-325.
• [11] Benavente, D., García-Del Cura, M.A., and Ordonez, S., (2003). Salt Influence on Evaporation from Porous Rocks, Construction and Building Materials, Vol:17, pp:113-122.
• [12] Ünal, M., Öksüzoğlu, C., and Berber, H., (2006). Salt-induced decay of the Building Stone. VIth International Scientific Conference, SGEM 2006, Bulgaria, Varna, pp:75-82.
• [13] Ünal, M. and Gündoğdu, N., (2011). The Effect of Salt Crystallization on Tuff Used as Building Material. Engineering Sciences, e-Journal of New World Sciences Academy 2011, Volume:6, Number:1, pp:41-49.
• [14] Dinç, S. and Keskin, F., (2017). Petrographic Features of the Units of Hasankeyf and Surrounding Area (Batman). Batman University Journal of Life Sciences Vol:7, Issue:2/2, pp:23-35.
• [15] Ünal, M., (2018). Determination of Resistance of Midyat Building Stones to Salt Crystallization. Batman University Journal of Life Sciences Vol:8, Issue:1/2, pp:1-8.
• [16] Akyol, A.A. ve Kadıoğlu, Y.K., (2012). Hasankeyf Artuklu köşkü Arkeometrik Çalışmaları. Batman University Journal of Life Sciences, Vol:1, Number:2, pp:29-42.
• [17] TS 699, (2009). Natural Building Stones-Methods for Inspection and Laboratory Testing. Turkish Standard Institute, Ankara. 95p.
• [18] ISRM, (2007). The Complete ISRM Suggested Methods for Rock Characterization, Testing and Monitoring, 1974-2006, Suggested Methods Prepared by The Commission of Testing Methods, International Society for Rock Mechanics, R. Ulusay and J. A. Hudson (Eds.), Compilation Arranged by The ISRM Turkish National Group, Ankara, Turkey.
• [19] Turan, U., Adakan, İ. ve Aydın, S., (2015). Hasankeyf Kireçtaşlarının Fizikomekanik Özelliklerinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Bitirme Tezi). Danışman: M. Ünal. Batman Üniversitesi. Jeoloji Müh. Blm. 36 sayfa, Batman.
• [20] UNE EN 12370, (1999). Natural Stone Test Methods-Determination of Resistance to Salt Crystallization, UNE, Madrid, Spain 7p.