DERİ YÜZEY SÜSLEMEDE KULLANILAN DİVAL İŞİ TEKNİĞİ İLE YAPILMIŞ BAZI DERİ ÜRÜNLER

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 3, 32 - 51, 23.07.2018

Melda Özdemir Emine Odabaşı

Öz

  Türk toplumunun ilk çağdan
bu yana birbirinden güzel örnekler verdiği sanat dallarından biride dericilik
sanatıdır. El sanatları ürünlerinin içinde, el yapımı deri ürünleri önemli bir
yere sahiptir. Osmanlı döneminde altın çağını yasayan dericilik, ince isçiliği
ve tasarımıyla dikkat çekmektedir. Geçmişte kendine özgü nitelikler taşıyarak
yapılmış deri sanatı günümüzde de estetik çekiciliği, doğallığı ve
sağlamlığı ile kültürümüzün bir yansıması olarak, sanatkârlar ve çeşitli
kuruluşlarca yapılmaya devam edilmektedir. Günümüzde süslemeli deri eşya
üretimi gittikçe önem kazanmaktadır. Bunun başlıca nedeni derinin doğal bir
malzeme oluşu ve modern eşyalarla uyum sağlama özelliğidir. Son yıllarda, bulunduğu
mekâna estetik değer katan iç dekorasyonda, tablo ve duvar panoları, resim
çerçeveleri, yazı takımları, örtüler ile giyim ve aksesuarlarında da; kolyeler,
küpeler vb. gibi ürünler ile günlük yaşamda önemli yer tutmaktadır. Deri
ürünlerin yüzey süslemelerinde; boyama, baskı, oyma, aplike, keserek işleme,
yakma, ıslatarak şekil verme, dikiş ve işleme vb. gibi teknikler
kullanılmaktadır. Yüzey süslemede kullanılan bu tekniklerin her bir birer
araştırma konusu olarak incelenecek özelliği sahiptir. Bu çalışmada; deri yüzey
süsleme tekniklerinden dival (Maraş) işi incelenmiştir. Geçmişte yapılan
işlemeli deri ürün örneklerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

El Sanatları, İşleme, Deri, Yüzey süsleme, Dival

Kaynakça

• 1. Britannica, A., (1986). Dericilik. 7/166-167. İstanbul.
• 2. Antika, (2016). Özel Koleksiyonlar ve Osmanlı Eserleri Karma Müzayedesi.
• 3. Akbayar, N., (2002). Osmanlı Döneminde Dericilik. Derinin Anadolu’da Bin Yıllık Öyküsü. Creative Yayıncılık. Ankara.
• 4. Alpaslan, S.A.. (2001). Tasarım Mesleki Resim. İstanbul: YA-PA Yayınları.
• 5. Anonim, (1975). Genel Çizgileriyle Dericilik Enstitüsü Ve Türk Dericiliği. Dericilik Araştırma Enstitüsü. Erman Matbaası. İstanbul.
• 6. Arıtan, S., (2008). Türk Deri İşlemeciliği Bağlamında Türk Cild San’atı. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Afrika Çalışmaları Kongresi). Bildiriler. C:1, s.121-136. Ankara.
• 7. Atasoy, N., (1992). Splendors Of Ottoman Sultans. A.B.D. The Memphis International Cultural Series.
• 8. Barışta, H.Ö., (1984). Türk İşleme Sanatı Tarihi. Gazi Üniversitesi Yayınları. Ankara.
• 9. Barışta, H.Ö., (1997). Türk El Sanatları. Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara.
• 10. Barışta, H.Ö., (1997). Türk İşlemelerinden Teknikler. Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi Yayınları. Ankara.
• 11. Barışta, H.Ö., (1999). Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk İşlemeleri. Ankara.
• 12. Barışta, H.Ö., (2005). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları. Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara.
• 13. Berker, N., (1981). Türk İşlemeleri. Yapı ve Kredi Bankası. İstanbul.
• 14. Bilgi, H. ve Zanbak, İ., (2012). El Emiği Göz Nuru. Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonundan. Osmanlı İşlemeleri. İstanbul.
• 15. Büyük Larousse. Dericilik. 6/3064. İstanbul.
• 16. Delibaş, S., (1989). Osmanlı Sarayında Deri. Deri Leather Fashion. Say:33, 17 Ekim:1-18.
• 17. Dilek, A. ve Coşkun, S.N., (2008). Karacasu’da Unutulmaya Yüz Tutmuş Dokumaların Çeşitli Derilerle Modernize Edilerek Canlandırılması. I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu (24-26 Nisan). Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları-1. Ankara.
• 18. Demirli, A., (2006). Sandıklarda Saklı Saray Yaşamı. TBMM Milli Saraylar Yayınları. İstanbul.
• 19. Diker, B., (1973). Türk İşleme Motifleri ve Tekniği. Milli Eğitim Basımevi. İstanbul.
• 20. Erdönmez, C., (2002). Askeri Kültür Varlıkları İçinde de Aksesuarların Üretim, Kullanım ve Süsleme Teknikleri. Türkiye İs Bankası Kültür Yayınları. No 342. İstanbul.
• 21. Güler, M., (1993). Türk Dericilik Sanayi İli Ve Beykoz Fabrikası. Yayınlanmamış Araştırma, G.Ü. Endüstüriyel Sanatlar Fakültesi Dergisi.
• 22. Güler, M., (1994). Kösele Ve Köseleden Yapılan Dekoratif Ürünler. Kültür ve Sanat Dergisi, 23, 52-53.
• 23. Güler, M. ve Özdemir, M., (2004). Osmanlı İmparatorluğu Dönemine Ait (18-19. yy) Deri Ürünler Üzerine Bir Araştırma. 581-597 I. Ulusal Deri Sempozyumu. 7-8 Ekim 2004. İzmir .
• 24. Günay, D., (2004). Deri ve Deri İşleme Sanayii Sektörü. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş Araştırma Müdürlüğü. Ankara.
• 25. Gönül, M., (1973). Türk El İşleri Sanatı. İş Bankası Kültür Yayınları. Ankara.
• 26. Görünür, L., (2016). Pabuç, Shose. Sadberk Hanım Müzesi Koleksşyonundan, From The Sadberk Hanım Museum Collection. İstanbul.
• 27. İşcan, H., (1970). Türk Süsleme Sanatı. Ülkü matbaası, Sayfa 2. Eskisehir.
• 28. Kanbay, H., (1993). Derinin Öyküsü. Art Dekor Aylık Dekorasyon Ve Sanat dergisi. Sayı:7. Ankara.
• 29. Karaçorlu, H., (2013). Amasra Müzesinde Bulunan Tel Kırma (Bartın İşi) Ve Hesap İşi Ürünler Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• 30. Kırzıoğlu, G.N., (1995). Altay’dan Tunaboyu’na Tütk Dünyasındaki Ortak Motifler. Abc Matbaacılık (Türksoy Yayınları No:3). Ankara.
• 31. Koyuncu Okca, A. and Koizhaiganova, M., (2014). Deri Halı Üretimi ve Bakımı/ Production And Care Of Leather Carpets. Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. ISSN:1308-2140. Volume: 9/2. Ankara.
• 32. Korkusuz, S., (1980). Nakış. Milli Eğitim Basımevi. İstanbul.
• 33. Kumru, S., (2017). Prestij Antik. Mudanya.
• 34. Köklü, H., (2002). “-El İşlemeleri”-. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• 35. Maraş İl Yıllığı, (1967). Dönmez Ofset. Ankara.
• 36. Markaloğlu, Ş., (1996). Dival İşleme (Sırma-Maraş işi). Özkan Matbaacılık. Ankara.
• 37. Meriç, A., (1991). Kahramanmaraş Altın-Gümüş Sırmalar İçinde. Kültür ve Sanat Dergisi:10. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• 38. Ögel, B., (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş 5, Kültür Bakanlığı Yayınları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• 39. Özcan, F., (1994). Türk Nakışları Öğretim Yaprakları. Ankara.
• 40. Özdemir, M., (2004). Geçmişte Ve Günümüzde El Sanatları Çerçevesinde Üretilen Deri Ürünleri Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi.
• 41. Özdemir, M., (2007). Türk Kültüründe Dericilik Sanatı. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:20. Ankara.
• 42. Özdemir, M. ve Kayabaşı, N., (2007). Geçmişten Günümüze Dericilik. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı yayınları, Ankara.
• 43. Özdiler, L.G., (1990). Geleneksel Türk El İşlemelerinden Antep İşi Ajurları. Lider Matbaacılık. Ankara.
• 44. Özel, S., (2015). XVII. XVIII. ve XIX. Yüzyıl Osmanlı Dönemi Deri Ürünlerinde Kullanılan Motifler. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
• 45. Petrasch, E., Sönger, R., Zimmermann, E. and Georg Mayer, H.,(1991). Die Karlsruher Türkenbeute. S:345, Kat. 296. München.
• 46. Sain, B., (1987). Hesap İşi El İşlemeleri. Türkiye İş Bankası Yayınları. Ankara.
• 47. Saral, N., (1996). Deri Sanayi İşletmelerinde Personel Yönetimi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi.
• 48. Sürür, A., (1976). Türk İşleme Sanatı. Apa Ofset Basımevi. İstanbul.
• 49. Ther, U., (1993). Türk İşlemeleri-Osmanlı Saray İşlemelerinden Anadolu. İstanbul.
• 50. Tezcan, H., (1993). İşlemeli Mektup ve Para Çantaları. Antik Dekor Antika Dekorasyon ve Sanat Dergisi. 18:74-77.
• 51. Tezcan, H., (1997). Osmanlı Saray Pabuçları. P Sanat Kültür Antika Dergisi. 5:92-103.
• 52. Turan, Ş., (1990). Türk Kültür Tarihi. Bilgi Yayınevi. Ankara.
• 53. Yakar, E. ve Yakar, E.B., (2011). Maraş İşi Sim Sırma ve Bindallılar. Kahramanmaraş Belediyesi Yayınları. Halim Ofset. Kahramanmaraş.
• 54. Yelmen, H., (1985). Türk Deri Sanayi Tarihi. Türk Deri Sanayi Katalogu: 36. İstanbul.
• 55. Yetimoğlu, P., (1992). Beypazarı’nda Sırma İşçiliği. Kültür Sanat Dergisi Kahramanmaraş Özel Sayısı. S:72-74. Ankara.
• 56. Yıldırım, E., (2013). Ankara İli Piyasalarinda Bulunan Deri Giyim Aksesuarlari Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
• 57. Yıldız, N., (1987). Tarih İçine Deri. Deri Dergisi. 40. Ekim:22-23, Deri Sanayicileri Derneği Yayın Organı.
• 58. Yıldız, N., (1993). Eski Çağda Deri Kullanımı ve Teknolojisi. Marmara Üniversitesi. Yayın No: 540, 495s. İstanbul.
• 59. https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/digital-collection/15.+weapons,+armor/489718.
• 60. http://www.antiquesword101.com/?filter_tag=cross&page=2&route=product/search#!/SOLD-Antique-18th-century-Turkish-Ottoman-Islamic-gun-cartridge-pouch-embroidered-in-silver/p/18356934.
• 61. https://i.pinimg.com/originals/aa/5a/da/aa5ada57e6aa07be3635d0be93192241.jpg.
• 62. https://www.ebay.com/itm/222570217620?rmvSB=true.
• 63. https://tr.pinterest.com/pin/589830882420043810/.
• 64. http://www.madame-soussou.com/women-s-accessories/317-ottoman-shoes-red-leather-metallic-embroidery.html.