Okul Dışı Öğrenme Ortamlarında İlkokul Öğrencilerinin Mühendislere ve Bilim İnsanlarına Yönelik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 157 - 170, 25.03.2019

Muhammed Doğukan Balçın Melike Yavuz Topaloğlu

Öz

Bu çalışmada okul dışı öğrenme
ortamlarından Kocaeli Bilim Merkezine yapılan bir gezi sonucunda, ilkokul
öğrencilerinin mühendislere ve bilim insanlarına yönelik algılarının
belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada yakınsayan paralel desen kullanılmıştır.
Çalışma grubunu 2017-2018 eğitim ve öğretim yılında Kocaeli ilinin Gölcük
ilçesindeki bir ilkokulda öğrenim görmekte olan ve geziye katılan 27 dördüncü
sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kocaeli Bilim
Merkezine yapılan gezi sonrasında Ergün ve Balçın (2017) tarafından Türkçe’ye
uyarlanan “Mühendislere ve Bilim İnsanlarına Yönelik Algı Ölçeği” uygulanmış ve
Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.89 olarak hesaplanmıştır. Verilerin analizinde Mann-Whitney
U Testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin bilim
insanlarına ve mühendislere yönelik algıları ile cinsiyetleri arasında anlamlı
fark olduğu tespit edilmiştir. Erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre hem
bilim insanına hem de mühendislere yönelik daha fazla olumlu algıya sahip
olduğu belirlenmiştir. Veri toplama aracında yer alan seçenekli beş sorunun
analizinde ise betimsel ve içerik analizinden yararlanılmıştır. Öğrencilerin
çoğunluğu; mühendis ve bilim insanı olmak istediğini ve feni sevdiğini belirtmiştir.
Sonuç olarak erkek öğrencilerin kız öğrencilerine göre daha olumlu mühendis ve
bilim insanı algısına sahip oldukları belirlenmiştir. Bilim merkezlerinin
öğrencilerin mühendis ve bilim insanı algılarında etkili olduğu
düşünülmektedir. Bu çalışmaya ek olarak farklı okul dışı öğrenme ortamlarında
da karma yöntem araştırmaları ile deneysel çalışmaların yapılabileceği
önerilmektedir. Erkek öğrencilere göre daha düşük mühendis ve bilim insanı
algısına sahip olan kız öğrencilerde daha olumlu algılar oluşturmaya yönelik
çalışmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul dışı öğrenme ortamları, bilim merkezi, mühendise yönelik algı, bilim insanına yönelik algı, 4. sınıf öğrencileri

Kaynakça

• Altıntaş, F. ve Hakverdi Can, M. (2014, Eylül). Toprak Bilincinin Gelişmesinde İnformal Eğitim Ortamının Etkisi. Sözel bildiri, XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Adana.
• Anderson, D., & Piscitelli, B. (2002). Parental recollections of childhood museum visits. Museum National, 10(4), 26–27.
• Ash, D. (2003). Dialogic Inquiry in life science conversations of family groups in a museum. Journal of Research in Science Teaching, 40(2), 138-162. doi: 10.1002/tea.10069
• Bakioğlu, B. ve Karamustafaoğlu, O. (2014). Okul dışı ortamlarda fen eğitimi: diyaliz merkezine teknik bir gezi. Turkish Journal of Teacher Education, 3(2), 15-26.
• Balçın, M. D. ve Ergün, A. (2017, Nisan). Ortaokul Öğrencilerinin Mühendislik Algılarının Belirlenmesi. Sözel bildiri, I. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu (USEAS2017), Antalya.
• Balçın, M. D., & Ergün, A. (2018). Secondary school students’ perceptions and attitudes about scientists. European Journal of Education Studies, 4(4), 66-93. doi: 10.5281/zenodo.1206989
• Balkan Kıyıcı, F., & Yavuz Topaloğlu, M. (2016). A scale development study for the teachers on out of school learning environments. Malaysian Online Journal of Educational Sciences (MOJES), 4(4), 1-13.
• Balkı, N., Çoban, A. K. ve Aktaş, M. (2003). İlköğretim öğrencilerinin bilim ve bilim insanına yönelik düşünceleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 11-17.
• Barman, C. (1997). Students’ views of scientist and science: results from a national study. Science and Children, 35, 18-23.
• Benton, G. M. (2013). The role of intrinsic motivation in a science field trip. Journal of Interpretation Research, 18(1), 71-82.
• Boisvert, D. L., & Slez, B. J. (1994). The relationship between visitors’ characteristics and learning associated behaviors in science museum discovery space. Science Education, 78(2), 137-148.
• Bozdoğan, A. E. (2008). Planning and evaluation of field trips to informal learning environments: case of the ‘energy park’. Journal of Theory and Practice in Education. 4 (2), 282-290.
• Bozdoğan, A. E. ve Yalçın, N. (2006). Bilim merkezlerinin ilköğretim öğrencilerinin fene karşı ilgi düzeylerinin değişmesine ve akademik başarılarına etkisi: enerji parkı. Ege Eğitim Dergisi, 7(2), 95-114.
• Braund, M., & Reiss, M. (2006). Towards a more authentic science curriculum: the contribution of out‐of‐school learning. International Journal of Science Education, 28(12), 1373-1388. doi:10.1080/09500690500498419
• Brophy, S., Klein, S., Portsmore, M., & Rogers, C. (2008). Advancing engineering education in P-12 classrooms. Journal of Engineering Education, 97(3), 369 - 386.
• Burton, G. M., Huber, R. A. (1995). What do children think scientist look like?. School Science and Mathematiccs, 95(7), 371-376.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Carrier, S. J. (2009). The effects of outdoor science lessons with elementary school students on preservice teachers’ self-efficacy. Journal Of Elementary Science Education, 21(2), 35-48.
• Chachra, D., Kilgore, D., Loshbaugh, H., McCain, J., & Chen, H. (2008, June). Being And Becoming: Gender And Identity Formation Of Engineering Students. Research Brief. Proceedings of the ASEE Annual Conference, Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED540686.pdf on 25 July 2018.
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (2. Baskı). Yüksel Dede ve Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çetin, B. Y. ve Asiltürk, E. (2017). Ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin mühendislik imajları. The Journal of New Trends in Educational Sciences, 1(1), 55-66.
• Dawson, B., & Trapp, R. G. (2001). Probability & related topics for making inferences about data. Basic&Clinical Biostatistics (3rd Edition). Lange medical Books/McGraw-Hill Medical Publishing Division, 69-72.
• Dori, Y. J., & Tal, R. T. (2000). Formal and informal collaborative projects: Engaging in industry with environmental awareness. Science Education, 84(1), 95-113. doi: 10.1002/(SICI)1098-237X(200001)
• Ergün, A., & Balçın, M. D. (2017). Turkish adaptation of questionnaire on attitudes towards engineers and scientists. International Electronic Journal of Elementary Education, 10(1), 103-113. doi: 10.26822/iejee.2017131891
• Ergün, A. ve Balçın, M. D. (2018a, Mart). Ortaokul Öğrencilerinin Mühendis Algılarının Çizimler Aracılığıyla Belirlenmesi. Sözel bildiri, Uluslararası Bilim ve Eğitim Kongresi, Afyon.
• Ergün, A., & Balçın, M. D. (2018b). Perceptions and attitudes of secondary school students towards engineers and engineering. Journal of Education and Practice, 9(10), 90-106.
• Eshach, H. (2007). Bridging in-school and out-of-school learning: formal, non-formal, and informal education. Journal of Science Education and Technology, 16(2), 171-190.
• Falk, J. H., & Adelman, L. M. (2003). Investigating the impact of prior knowledge and interest on aquarium visitor learning. Journal of Research in Science Teaching, 40(2), 163-176. doi: 10.1002/tea.10070
• Falk, J., & Dierking, L. (1997). School field trips: assessing their long-term impact. Curator, 40(3), 211–218.
• Flick, L. (1990). Scientist in residence program improving childiren’s image of science and scientists. School Science And Mathematics. 90(3), 204-214.
• Fralick, B., Kearn, J., Thompson, S., & Lyons, J. (2009). How middle schoolers draw engineers and scientists. Journal of Science Education and Technology, 18(1), 60-73. doi: 10.1007/s10956-008-9133-3
• Fung, Y. Y. H. (2002). A comparative study of primary and secondary school students’ images of scientists. Research in Science and Technological Education, 20, 199-213.
• Guisasola, J., Morentin, M. & Zuza, K. (2005). School visits to science museums and learning sciences: a complex relationship. Physics Education, 40(6), 544-549.
• Güler, T. ve Akman, B. (2006). 6 yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55-66.
• Holmes, J. A. (2011). Informal learning: student achievement and motivation in science through museum-based learning. Learning Environments Research, 14(3), 263-277.
• Howe, R. W., & Disinger, J. F. (1988). Teaching Environmental Education Using Out-Of-School Settings And Mass Media. https://www.ericdigests.org/pre-9215/mass.htm adresinden alınmıştır.
• Hyde, J. S. (2005). The gender similarities hypothesis. American psychologist, 60(6), 581-592.
• Jarvis, T., & Pell, A. (2002). The effect of the challenger experience on elementary children’s attitudes to science. Journal of Research in Science Teaching, 39, 979-1000.
• Jarvis, T., & Pell, A. (2005). Factors influencing elementary school children’s attitudes toward science before, during and after a visit to the UK national space center. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 53-83. doi: 10.1002/tea.20045
• Kaya, O. N., Doğan, A., & Öcal, E. (2008). Turkish elementary school students’ images of scientists. Eurasian Journal of Educational Research, 32, 83-100.
• Kemaneci, G. (2012). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Bilim İnsanı Hakkındaki İmajlarının Araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kennedy, T., & Odell, M. (2014). Engaging students in STEM education. Science Education International, 25(3), 246-258.
• Kibar Kavak, G. (2008). Öğrencilerin Bilime Ve Bilim İnsanına Yönelik Tutumlarını Ve İmajlarını Etkileyen Faktörler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kim, H. Y., Park, S. K., & Kim, Y. M. (2012). A comparative study of middle school students images and perceptions of scientist, technician and engineer. Journal of the Korean Association for Science Education, 32(1), 64-81.
• Koosimile, A. (2004). Out-of-school experiences in science classes: problems, issues and challenges in Botswana. Research Report. International Journal of Science Education, 26(4), 483-496.
• Korkmaz, H. ve Kavak, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları. İlköğretim Online, 9(3). 1055-1079.
• Koyunlu Ünlü, Z. ve Dökme, İ. (2017). Özel yetenekli öğrencilerin fetemm’in mühendisliği hakkındaki imajları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 196-204.
• Lakin, L. (2006). Science beyond the classroom. Journal of Biological Education, 40(2), 88-90. doi: 10.1080/00219266.2006.9656021
• Losh, S. C., Wilke, R., & Pop, M. (2008). Some methodological issues with “draw a scientist test” among young children. International Journal of Science Education, 30, 773-792.
• Lyons, J., Fralick, B., & Kearn, J. (2009). A Survey of Middle Schoolers' Perceptions towards Engineers and Scientists. Annual Conference of the American Society for Engineering Education, Honolulu, HI.
• Mahoney, M. P. (2009). Student attitude toward STEM: Development of an instrument for high school STEM-based programs (Unpublised doctoral dissertation), The Ohio State University.
• Meredith, J. E., Fortner, R. W., & Mullins, G. W. (1997). Model of affective learning for non-formal science education facilities. Journal of Research in Science Teaching, 38(8), 805-818. doi: 10.1002/(SICI)10982736(199710)34:8<805::AID-TEA4>3.0.CO;2-Z
• Miles, M. B., & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf adresinden alınmıştır.
• Narayan, R., Park, S., Peker, D., & Suh, J. (2013). Students’ images of scientists and doing Science: An international comparison study. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 9(2), 115-129.
• National Research Council [NRC]. (2009). Learning science in informal environments: People, places, and pursuits. Washington, DC: National Academies Press.
• Nosek, B. A., Banaji, M. R., Greenwald, A. G. (2002). Math= male, me= female, therefore math≠ me. Journal of Personality and Social Psychology, 83(1), 44.
• Nuhoğlu, H. ve Afacan, Ö. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanına yönelik düşüncelerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 279-298.
• Okur Berberoğlu, E., & Uygun, S. (2013). Sınıf dışı eğitimin dünyadaki ve Türkiye’deki gelişiminin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 32-42.
• Pedretti, E. (1997). Septic tank crisis: a case study of science, technology and society education in an elementary school. International Journal of Science Education, 19(10), 1211-1230. doi :10.1080/0950069970191007
• Pedretti, E. (2006). Editorial: informal science education: critical conversations and new directions. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technoiogy Education, 6(1), 1-9. doi: 10.1080/14926150609556683
• Ramey Gassert, L. (1997). Learning science beyond the classroom. The Elementary School Journal, 97(4), 433-450.
• Rickinson, M., Dillon, J., Tearney, K., Morris, M., Choi, M. Y., Saunders, D., Benefield, P. (2004). A review of research on outdoor learning. Shrewsbury, UK: National Foundation for Educational Research and King's College London.
• Salmi, H. S. (1993). Science centre education: Motivation and learning in informal education. ( Unpublished Doctoral Dissertation). Helsinki University Department of Teacher Education, Helsinki, Finland.
• Stoclmayer, S., & Gilbert, J. (2003). Informal Chemical Education. In International Handbook of Science Education. Part One. Netherlands: By Kluwer Academic Publishers.
• Tatar, N. ve Bağrıyanık, K. E. (2012). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin okul dışı eğitime yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 11(4), 883-896.
• Tenenbaum, H. R., G. Rappolt-Schlichtmann, & V. V. Zanger. (2004). Children’s learning about water in a museum and in the classroom. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 40–58.
• Türkmen, H. (2010). İnformal (sınıf dışı) fen bilgisi eğitimine tarihsel bakış ve eğitimimize entegrasyonu. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 46-59.
• Türkmen, H. (2015). İlkokul öğretmenlerin sınıf dışı ortamlardaki fen öğretimine bakış açıları. Journal Of European Education, 5(2), 47-55.
• Walker, M. (2001.) Engineering identities. British Journal of Sociology of Education, 22, 75-89. doi: 10.1080/01425690020030792
• Wellington, J. (1990). Formal and informal learning in science: the role of the interactive science centers. Physics Education, 25, 247-252.
• Wulf, R., Mayhew, L. M., & Finkelstein, N. D. (2009). Impact of Informal Science Education on Children’s Attitudes About Science. AIP Conference Proceedings. 1179(1), 93-96.
• Yavuz, M. ve Balkan Kıyıcı, F. (2012, Haziran). İnformal Öğrenme Ortamlarının İlköğretim Öğrencilerinin Fene Karşı Kaygı Düzeylerinin Değişmesine ve Akademik Başarılarına Etkisi: Hayvanat Bahçesi Örneği. Sözel bildiri, X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde.
• Yavuz Topaloğlu, M. (2016). Sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarının öğrencilerin kavramsal anlamalarına ve karar verme becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yavuz Topaloğlu, M. ve Balkan Kıyıcı, F. (2017). Hidroelektrik santral gezisinin ortaokul öğrencilerinin kavramsal anlamalarına etkisi. Mersin Üniversitesi (MEÜ) Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1151-1172.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yontar Toğrol, A. (2000). Öğrencilerin bilim insanı ile ilgili imgeleri. Eğitim ve Bilim, 25(118), 49–57.