Tirebolu Çevresinde Yerleşik Halk İnanışları

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 28 - 44, 26.12.2018

Mustafa Baş

Öz

İnsanlık var olduğu andan itibaren bir şeyler inanma ve bağlanma
duyguları ile birlikte yaşamış, inanç ve inanma, olmazsa olmaz bir olgu olarak
onunla hep var olmuştur. Bu olgu, toplum ve fertler arasındaki ilişkileri
düzenlemiş, bunu bazen yasal ve dini yaptırımlarla, bazen de sosyal
yaptırımlar da gerçekleştirmiştir. Sosyal yaptırımlar, yazılı olmamakla
birlikte varlıklarını toplumla sürdüren ve toplum fertleri tarafından uyulması gereken gelenekler ve görenekler diye de
adlandırabileceğimiz örf, âdet, teamül, anane gibi sosyal normlardır. Her
toplum, toplumsal varlığını devam ettirebilmek için bunlara
değer vermiş, muhafaza edip yaşatmıştır. Nesillerden nesillere aktarılarak varlığını
devam ettiren örf, âdet, gelenek ve görenekler içinde halk inanışları da önemli
bir yer işgal etmiştir. Dini inanışlarının yanında, halk arasına yerleşmiş ve
canlılığını koruyan inanışlar halkın içerisinde yaşatılarak bunlara dini anlam
taşıyan anlamlar yüklenmiştir. Bu inanışlar, din olmamakla birlikte kesin
olarak din olgusundan da ayrılmayan, bazen de din ile iç içe yaşayan ve dini
isimlendirmelerin halka göre algılanış ve hayata geçiriliş biçimi olmuştur.
Tamamını Oğuz Türklerinin Çepni Boyundan insanların oluşturduğu Tirebolu
İlçesinde de halk inanışları yakın zamana kadar toplumsal hayatın vaz geçilmez
bir parçası olarak varlığını sürdürmüştür. Yaşmaklı Kıranı (Tepesi) efsanesi,
Mayıs Yedisi denilen 20 Mayıs'ta denizde taş dönerek dilek tutmalar,  mezarlık bölgelerinde görülen hortlaklar,
yeni doğmuş bebeğin ciğerini yiyen cadılar, değirmen ve pınarlarda karşılaşılan
ecinniler vb. gibi olgular yakın zaman kadar varlığını devam ettirerek hal
arasında yaşamıştır. 

Anahtar Kelimeler

İnanış, Tirebolu, Cadı, Yaşmaklı Tepesi, Hortlak, Doğum.

Kaynakça

• BAŞ, Mustafa, Gök Türkler Orhun Abideleri ve Gök Türklerin Dini, Ankara, 2014, 93 BAŞÇETİNÇELİK, Ayşe, “Adana ve Çevresinde Gelenek ve Görenekler” http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler/28.php BEYDİLLİ, Celal. Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük (Çev. Eren Ercan), Ankara, 2004 ÇOBANOĞLU, Özkul, "Kültürlerin Diyalogu Veya Diyalogsuzluğu Bağlamında Halkbilimi Çalışmalarının Yeri Ve Önemi" Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları 149-164 (HÜTAD) 2017 ÇOBANOĞLU, Özkul, Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları, Ankara 2003, Akçağ Yay. DÜZGÜN, Ülkü Kara, "Giresun Adak Yerlerinde Tespit Edilen Çeşitli Uygulama,inanış ve Efsaneler" Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2/7, Bahar 2009, 150-151 ECK, Diana L. “Mountains Md.” The Encylopedia of Religion I-XII, ABD, 2005, IX/6212, Thomson Gale Co. ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı I, Ankara, 1989, TDK Yay. ERGİN, Muharrem. Orhun Abideleri, İstanbul 2003 GÖKDAĞ, Bilgehan Atsız-KURUCA Nazım, "Giresun'daki Eski Türk İnançlarının İzleri" Giresun Kültür Sempozyumu Bildiriler Kitabı I-II, İstanbul, 1998, II/425, Giresun Belediyesi Kül. Yay. Heyet, Türkçe Sözlük I-II, Ankara, 1998, I/1080 TDK Yay. İNAN, Abdulkadir, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976, 32, Kültür Bak. Yay İNAN, Abdulkadir, Hurafeler ve Menşei, Ankara, 1962, DİB Yay. KALAFAT, Yaşar, "Türk Dünyası Tarih Çalışmalarında Halk İnançlarının Önemi" , Milli Folklor, Sayı 44, Ankara, 1999 KALAFAT, Yaşar, İslamiyet ve Türk halk İnançları, Ankara, 2009, 28, Berikan Yay. KALAFAT, Yaşar, Memoratlar-Astral Dünya Mitolojik Boyut, Ankara, 2018, 13 Berikan Yay. KÜÇÜK, Abanoz, "Doğu Karadeniz Yöresi Doğum Sonrası İnanış ve Uygulamalarında Cadı / Obur", Karadeniz, Yıl 3 Sayı 12 ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi I-II, İstanbul, 1971, II/283 Kültür Bak. Yay ; TANYU, Hikmet, Türklerde Taşla İlgili İnançlar, Ankara, 1968, 34 AÜİF Yay. GÖRÜŞMELER KARACA, Hüseyin (Emekli İ.H), 14.11.2018 YILDIZ, Hikmet (Tirebolu), 20.11.2018 YÜKSEL, Ayhan, (Tarihçi-Araştırmacı) 13.11.2018