Köroğlu Destanı: Bir Avrasya Destanı

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 129 - 137, 26.12.2018

Naile Asker

Öz

Anadolu, Türkmen,
Azerbaycan, Özbek, Başkurt, Tatar, Kazak, Karakalpak Türkleri vs. halkların
sözlü edebiyatının destancılık geleneğinin başyapıtı olan Köroğlu destanının
Doğu versiyonu Türkistan, Batı versiyonu Anadolu ve Azerbaycan varyantlarıdır.
Destan, Anadolu'dan Osmanlı akınlarıyla birlikte Avrupa'nın merkezine kadar
gitmiş ve Balkanlarda da yaygınlaşmıştır. Türk destancılık tarihine damgasını
vurmuş “Köroğlu” destanı bugün Sibirya'dan Balkanlara kadar Türkçe konuşulan
hemen hemen bütün coğrafyalara yayılmış durumdadır. Türk dünyasının geniş
coğrafyasını ve Türk halklarının dil ve sosyo-kültürel özelliklerini düşünürsek
versiyonlar arasındaki farklar kaçınılmazdır. Bugüne kadar Köroğlu destanı
kadar bütün Türk dünyasına mal olmuş başka bir destan yoktur ve doğal olarak,
bu destanın yaklaşık beş yüz verisyonu mevcuttur.

Bu bildiride Köroğlu destanının Türk destancılık geleneği içerisindeki
yerinden, geçtiği tarihi süreçten bahsedilecek, en kadimden (Doğudan) en yeniye
(Batıya) kadar ortak ve farklı yönleriyle ele alınarak araştırmaya tabi
tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Köroğlu, destancılık geleneği, Türk, doğu, batı, destan

Kaynakça

• Azerbaycan dastanları. IV cild, (2005) Bakı, Çıraq. Boratav P. N. (1988) Halk hikayeleri ve halk hikayeciliği, İstanbul, Adam yayınları. Büyük Türk klasikleri. I Kitap (1987) Ötüken yayınları, Ankara. Çemşidov Ş. A. (1977) Kitabi-Dede Qorqud. Bakı, Elm. Edebiyyatşünaslıq terminleri lüğeti (1988) Bakı, Maarif. Ekinci M. (2004) Türk dünyasında Köroğlu, Ankara, Akçağ. Kaplan M. (1973) Köroğlu Destanı. Ankara, Sevinç Matbaası. Koroğlu. (1975) Tertib edeni M.Y. Tehmasib. Bakı, Maarif. Memmedov T. (2010) Koroğlu aşıg havaları, Bakü.Apostrof çapevi. Önçül K. (2010) Eski Türk kültürü ve halk edebiyatı ürünlerinde başkaldırı kavramı. Elazığ, Manas yayınları. Özturan H. A. (2009) Maraş ağzı Köroğlu. Kahramanmaraş, Ukde kitaplığı. Sadıqov İ. (1998) Koroğlu kim olub? Bakı, Azerneşr. Türkmen F. (1983) Köroğlu Destanının Orta Asya Rivayetleri. Köroğlu Semineri Bildirileri, Ankara.