Öz
Imam Ja’far al-Sadiq is regarded one of the first repsentatives of Ishari tafsir. The Nafiz Pasha collection in Sulaymaniyya Library/İstanbul contains the ishari tafsir manuscript attributed to Imam Ja'far al-Sadiq. The manuscript is very important and as far as it is known single in Turkey. Narrations in this tafsir are narrated by Ahmad b. Muhammad b. Muhammad b. Harb with chain of seven people have been attributed to Imam Ja’far. Tafsir al-Sulami (Haqaiq al-Tafsir) is the most important source of mystical interpretation. There are significant similarities between the manuscript attributed to Imam Ja’far and Sulami’s tafsir. The purpose of this article: To demonstrate the similarities between two tafsir and to determine the consistency degree of manuscript in terms of Sulami.
Anahtar Kelimeler
Imam Ja’far al-Sadiq Tafsir Ishari Tafsir Tafsir al-Sulami Comparison.
Kaynakça
- Ateş, Süleyman, İşȃri Tefsir Okulu, Yeni ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1998.
- Brockelmann, Carl., GAL: Geschıchte Der Arabischen Litteratur Erster Supplementband, (I-II), Leiden, E.J:Brill, 1937.
- Cerrahoğlu, İsmail, Kur’an Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller, Ankara, 1968.
- Demirci, Muhsin, Tefsir Tarihi, (İFAV), Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul, 2006.
- Güllüce, Hüseyin, Kur’an Açısından Mesnevi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1999.
- Gördük, Yunus Emre, İmam Cafer es-Sadık ve Ona İsnad Edilen İşari Tefsir, İnsan Yayınları, İstanbul, 2011.
- ------------, Tarihsel ve Metodolojik Açıdan İşârî Tefsir, İnsan Yayınları, İstanbul 2013.
- Haydar, Esed, Camiatü’l-İmam es-Sadık ve Medarisü’l-İslami’l-Uhra, Haz. Abbas el-Musevi (Kemal es-Seyyid), Müessesetü Ensariyan, Kum, 2008.
- İbn Hallikân, Ebû'l-Abbas Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrahim b. Ebû Bekir el-Bermekî el-Erbilî (681/1282), Vefayatu’l-A’yan, (I-VIII), Beyrut, ts.
- İbn Hacer el-Askalani, Ebu’l-Fadl Şihabüddin Ahmed b. Ali (h.773-852), Tehzibü’t-Tehzib, (I-VI), Darü’l Ma‘rife, Beyrut, 1996.
- İbnü'l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed (597/ 1201), Sıfatu’s-Safve, Beyrut, 1979.
- İbnü’n-Nedim, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak, el-Fihrist, Matbaatu’l-İstikame, Kahire, ts.
- Kırca, Celal, İlimler ve Yorumlar Açısından Kur’an’a Yönelişler, Tuğra Neşriyat, İstanbul, ts.
- -----------, “Ca‘fer es-Sadık ve Ona İzafe Edilen Tefsiri”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VI, s. 95-112, Kayseri, 1989.
- Martin, Richard C. “Ja‘far al-Sadıq”, Encyclopedia of Islam and the Muslim World (C.I), New York, 2004.
- el-Mizzi, Cemalüddin Ebu’l-Haccac Yusuf, Tehzibü’l-Kemal fi Esmai’r-Rical (I-XXXV), Beyrut, 1985.
- Muhsin el-Emin, İmam Seyyid, A‘yanu’ş-Şia, Daru’t-Tearüf, Beyrut, 1983.
- Nafiz Paşa Nüshası (NP.), Süleymaniye Kütüphanesi, No: 65, İstanbul, Türkiye.
- Nwyıa, Paul, S.J., “Le Tafsır Mystıqué Attrıbue A Ğa’far Sadıq-Édition critique”, Mélanges de L’Université Saınt-Joseph, Sayı: XLIII, Fasikül: 4, Imprımerıe Catholıque, s. 179-230, Beyrouth, 1968.
- Sezgin, Fuat, GAS: Geschichte des Arabischen Schrifttums, I-IX, Leiden, E.J.Brill, 1967-84, I-X; (Tarihu’t Turasi’l Arabi, Arapçaya çev. Mahmud Fehmi Hicazi, I-VIII, Riyad 1982-88.)
- es-Suyuti, Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekir (911/1505), Tabakatu’l Huffaz, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1983.
- es-Sülemî, İmam Ebu Abdurrahman Muhammed b. el-Hüseyin b. Musa el-Ezdi (412/1021), Ziyadat-u Hakaıki’t-Tefsir, Darü’l-Maşrık, Beyrut, 1976.
- Şemseddin Sami, Kamusü’l-A‘lam, Mihran Matbaası, İstanbul, 1891.
- Tebraiyan, Muhammed Hasan, Tebliğ: “Hayatu’l-İmami’s-Sadık ve Kabasün min Ahlakıhi ve Adabihi”, Mü’temerü’l-İmami Cafer es-Sadık ve’l-Mezahibi’l- İslamiyye, Yayın: el-Müsteşariyyetü’s-Sekafetü Cumhuriyyeti’l-İslamiyyeti’l-İraniyye, Beyrut, 1997.
- ez-Zehebi, Şemsüddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman (748/1347), Tezkiretü’l-Huffaz, Haydarabad, 1956.
- Zehebi, Muhammed Hüseyin (1977), et-Tefsir ve’l-Müfessirun, (I-II), Daru’l-Kalem, Beyrut, tarihsiz.
- Zirikli, Hayreddin, el-A’lam, yayın yeri yok, 1954.
Öz
İmam Cafer es-Sadık işari tefsirin ilk temsilcilerinden biri sayılmaktadır. İstanbul’daki Süleymaniye Kütüphanesi “Nafiz Paşa” Koleksiyonu’nda İmam Cafer’e isnat edilen bir işari tefsir bulunmaktadır. Bilindiği kadarıyla Türkiye’de tek nüsha olan bu eser önemli bir elyazmasıdır. Bu tefsirdeki rivayetler Ahmed b. Muhammed b. Muhammed b. Harb tarafından yedi kişilik bir rivayet zinciriyle İmam Cafer’e isnat edilmiştir. Ebu Abdurrahman es-Sülemî’nin “Hakaiku’t-Tefsir” adlı eseri ise, işarî-tasavvufi tefsir konusunda en önemli kaynaklardan sayılmaktadır. İmam Cafer es-Sadık’a isnat edilen söz konusu tefsirdeki rivayetlerle es-Sülemî’nin “Hakaiku’t-Tefsir” adlı eserinde İmam Cafer’e atfen yaptığı rivayetler arasında önemli benzerlikler söz konusudur. Bu makalenin gayesi, iki tefsirdeki rivayetler arasındaki benzerlikleri ortaya koymak ve İmam Cafer’e isnat edilen rivayetlerden oluşan elyazması nüshanın, es-Sülemî tefsiri bağlamında tutarlılık derecesini tespit etmektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ateş, Süleyman, İşȃri Tefsir Okulu, Yeni ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1998.
- Brockelmann, Carl., GAL: Geschıchte Der Arabischen Litteratur Erster Supplementband, (I-II), Leiden, E.J:Brill, 1937.
- Cerrahoğlu, İsmail, Kur’an Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller, Ankara, 1968.
- Demirci, Muhsin, Tefsir Tarihi, (İFAV), Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul, 2006.
- Güllüce, Hüseyin, Kur’an Açısından Mesnevi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1999.
- Gördük, Yunus Emre, İmam Cafer es-Sadık ve Ona İsnad Edilen İşari Tefsir, İnsan Yayınları, İstanbul, 2011.
- ------------, Tarihsel ve Metodolojik Açıdan İşârî Tefsir, İnsan Yayınları, İstanbul 2013.
- Haydar, Esed, Camiatü’l-İmam es-Sadık ve Medarisü’l-İslami’l-Uhra, Haz. Abbas el-Musevi (Kemal es-Seyyid), Müessesetü Ensariyan, Kum, 2008.
- İbn Hallikân, Ebû'l-Abbas Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrahim b. Ebû Bekir el-Bermekî el-Erbilî (681/1282), Vefayatu’l-A’yan, (I-VIII), Beyrut, ts.
- İbn Hacer el-Askalani, Ebu’l-Fadl Şihabüddin Ahmed b. Ali (h.773-852), Tehzibü’t-Tehzib, (I-VI), Darü’l Ma‘rife, Beyrut, 1996.
- İbnü'l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed (597/ 1201), Sıfatu’s-Safve, Beyrut, 1979.
- İbnü’n-Nedim, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak, el-Fihrist, Matbaatu’l-İstikame, Kahire, ts.
- Kırca, Celal, İlimler ve Yorumlar Açısından Kur’an’a Yönelişler, Tuğra Neşriyat, İstanbul, ts.
- -----------, “Ca‘fer es-Sadık ve Ona İzafe Edilen Tefsiri”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VI, s. 95-112, Kayseri, 1989.
- Martin, Richard C. “Ja‘far al-Sadıq”, Encyclopedia of Islam and the Muslim World (C.I), New York, 2004.
- el-Mizzi, Cemalüddin Ebu’l-Haccac Yusuf, Tehzibü’l-Kemal fi Esmai’r-Rical (I-XXXV), Beyrut, 1985.
- Muhsin el-Emin, İmam Seyyid, A‘yanu’ş-Şia, Daru’t-Tearüf, Beyrut, 1983.
- Nafiz Paşa Nüshası (NP.), Süleymaniye Kütüphanesi, No: 65, İstanbul, Türkiye.
- Nwyıa, Paul, S.J., “Le Tafsır Mystıqué Attrıbue A Ğa’far Sadıq-Édition critique”, Mélanges de L’Université Saınt-Joseph, Sayı: XLIII, Fasikül: 4, Imprımerıe Catholıque, s. 179-230, Beyrouth, 1968.
- Sezgin, Fuat, GAS: Geschichte des Arabischen Schrifttums, I-IX, Leiden, E.J.Brill, 1967-84, I-X; (Tarihu’t Turasi’l Arabi, Arapçaya çev. Mahmud Fehmi Hicazi, I-VIII, Riyad 1982-88.)
- es-Suyuti, Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekir (911/1505), Tabakatu’l Huffaz, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1983.
- es-Sülemî, İmam Ebu Abdurrahman Muhammed b. el-Hüseyin b. Musa el-Ezdi (412/1021), Ziyadat-u Hakaıki’t-Tefsir, Darü’l-Maşrık, Beyrut, 1976.
- Şemseddin Sami, Kamusü’l-A‘lam, Mihran Matbaası, İstanbul, 1891.
- Tebraiyan, Muhammed Hasan, Tebliğ: “Hayatu’l-İmami’s-Sadık ve Kabasün min Ahlakıhi ve Adabihi”, Mü’temerü’l-İmami Cafer es-Sadık ve’l-Mezahibi’l- İslamiyye, Yayın: el-Müsteşariyyetü’s-Sekafetü Cumhuriyyeti’l-İslamiyyeti’l-İraniyye, Beyrut, 1997.
- ez-Zehebi, Şemsüddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman (748/1347), Tezkiretü’l-Huffaz, Haydarabad, 1956.
- Zehebi, Muhammed Hüseyin (1977), et-Tefsir ve’l-Müfessirun, (I-II), Daru’l-Kalem, Beyrut, tarihsiz.
- Zirikli, Hayreddin, el-A’lam, yayın yeri yok, 1954.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 14 Şubat 2014 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Şubat 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Sayı: 1 |