The Semantic Meaning of the Concepts of ‘al-Khawf’ and ‘al-Khashya’ in the Qur’ân

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 9, 55 - 98, 16.05.2018

Ahmet Nair

https://doi.org/10.17859/pauifd.401141

Öz

Khawf (fear) is a term used to express the fear and worries about one’s
own situation by Allah. Being featured in about 125 verses together with the
term khawf
(fear), this topic, along its equivalent term khashya (awe), exists as
the most used conceptions by which the fear is expressed in Qur’an. Secular and
ethereal are being the primary; all kinds of fear that are for human being and
even for the prophets are extensively featured in different verses of Qur’an.
On the other hand, being the opposite of fear, the terms Amn (meaning trust) and Raja
(hope) are the concepts that are also covered in our study. Islam, which values
the balance for both world and hereafter, always suggests its followers to
stand between fear and hope (bayna’l-khawfi wa al-rajâ). This article aims to
evaluate concept of fear in the Qur’an focusing on some Qur’anic words related
with.

Anahtar Kelimeler

Qu’ran, Khawf (fear), Khasyet (awe), Amn (meaning trust), Raja (hope)

HAVF VE HAŞYET KAVRAMLARININ KUR’ÂN’DAKİ SEMANTİK ANLAMI

Öz

Korku (havf), insanın
Allah katındaki durumu hakkında hissettiği korku ve kaygıları ifade etmek üzere
kullanılan bir kavramdır. Sadece “Havf ” kelimesiyle yaklaşık 125 ayette
işlenmekte olan bu mevzu, müteradifi olan haşyet kavramıyla Kur’ân’da korkunun
en çok ifade edildiği kavramlar olarak yer almaktadır. Dünyevî ve uhrevî
korkular başta olmak üzere peygamberler de dâhil, beşer olarak insan için söz
konusu olan bütün korku türleri farklı ayetlerde Kur’ân’da yer almıştır. Öte
yandan güven anlamındaki “Emn” ve umut anlamındaki “Recâ” kavramları da
korkunun zıddı olarak çalışmamızda yer verilen hususlardandır. Dünya ve ahiret
dengesini gözeten İslâm dini, mensuplarına daima korku ve ümit arasında olmayı
(beyne’l-havfi ve’r-recâ) tavsiye etmektedir. Makale Kur'ân'da geçen belli
kökler üzerinden korkunun semantik analizini yapmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Havf, Haşyet, Emn

Kaynakça

• Âlûsî, Şihabuddin Mahmud, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’ani’l-Azîm ve’s-Seb’u’l-Mesânî, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1997.
• Askerî, Ebû Hilal, el Furûk fi’l-Luga (thk. Lecnetu İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyyi), Mensûrati Dâri’l-Afâki’l-Cedîde, Beyrut 1983.
• Aydın, Hayati, Kur’ân’da Psikolojik İkna (Özendirme ve Korkutma Temelli), Fecr Yayınları, Ankara, 2016.
• el-Bikâî, İbrahim b. Ömer b. Ali b. Ebî Bekir, Nazmu’d-Durer fî Tenâsubi’l-Ayâti ve’s-Suver, Dâru’l-Kitabi’l-İslâmî, Kahire ts.
• Bilgi, İsmail Hilmi, Kur’ân’a Göre Korku, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Binbaşıoğlu, Cavit, Eğitim Psikolojisi, Binbaşıoğlu Yayınevi, Ankara 1982.
• Budak, Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat, Ankara 2000.
• Cebeci, Lütfullah, Kur’an’a Göre Takva, Seha Neşriyat, İstanbul 1985.
• Cevherî, Ebu Nasr İsmail b. Hammâd, es-Sıhah fi’l-Luga ve’l-Ulûm (haz. Nedim Mar’aşlı-Üsame Mar’aşlı), Dâru Hadareti’l-Arabiyye, Beyrut 1974.
• ed-Danavî, Said- Malik, Cozef, Mu’cemu’l-Müterâdifât ve’l-ed-Dâd, Müessestü’l-Hadîsetü li’l-Kitab, Tarablus-Lübnan 2007.
• Demirci, Muhsin, Konulu Tefsire Giriş, Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
• ________, Tefsir Terimleri Sözlüğü, MÜİFAV Yayınları, İstanbul 2011.
• Dumlu, Ömer, İbn Teymiye ve Konulu Tefsîr, Anadolu Yayınları, İzmir 1999.
• Ebu’l-Leys es-Semerkandî, Nasr b. Muhammed, Bahru’l-Ulûm (thk. Ali Muhammed Muavved- Adil Ahmed Abdulmevcud), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1993.
• Eren, Hasan ve Komisyon, Türkçe Sözlük (I-II), Yeni Baskı, A.K.D.T.Y.K., Ankara 1988.
• el-Fîruzâbâdî, Mecduddin Muhammed b. Yakub, el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetu’r-Risale, Beyrut 1982.
• ________, Besâiru Zevi’t-Temyîz, el-Mektebetü’l-İlmî, Beyrut ts.
• Freire, Paulo, Yüreğin Pedagojisi (çev. Özgür Orhangazi), Ütopya Yay., Ankara 2000.
• Fromm, Erich, Yaşama Sanatı (çev. Aydın Arıtan), Arıtan Yay., İstanbul 1997.
• el-Gazzali, Muhammed Ebû Hamid, İhyâu Ulûmi’d-Dîn (çev. Mehmet A. Müftüoğlu), Uygun Basım, İstanbul ts.
• Gezgin, Ali Galip, “Eş Anlamlılık Bağlamında Kur'an'da "Korku" İfade Eden Kelimeler Üzerine Analitik Bir Değerlendirme”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, 16/1(2003).
• Hançerlioğlu, Orhan, Felsefe Ansiklopedisi (I-VII), İstanbul 1993.
• İbn Düreyd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasen el-Ezdî el- Basrî, Cemheretu’l-Luga, Matbaa Meclis-i Dâire-i Meârifi’l-Osmaniyye, Haydarabad, Dekkan 1345.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Faris b. Zekeriyya, Mu’cemu Mekâyisi’l-Luga (thk. Abdusselam Muhammed Harûn), Dâru’l-Cîl, Beyrut ts.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemaluddin Muhammed, Lisânu’l-Arab (haz. Yusuf Hayyat-Nedim Mar’aşlı), Dâru’l-Hadîs, Kahire 1983.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemaluddin b. Ali, Zâdu’l-Mesîr fi İlmi’t-Tefsîr, Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyyi, Beyrut ts.
• Kara, Mustafa, “Havf”, DİA, İstanbul 1997, XVI/528-531.
• Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslâm Hukuku, Nesil Yayınları, İstanbul 1991.
• Kasapoğlu, Abdurrahman, “Kur’an’da Ümit-İman İlişkisi”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 18(2007).
• el-Kuşeyrî, Abdulkerim b. Hevâzin b. Adilmelik, er- Risaletu’l-Kuşeyriyye, Dâru’l-Kütübi’l-Hadîse, Kahire 1966.
• Kutub, Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur’an, Dâru’ş-Şürûk, Kahire 1985.
• Müslim, Mustafa, Mebâhis fi’t-Tefsîri’l-Mevdûî, Dımeşk ts.
• Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredat fî Garîbi’l-Kur’an, el-Mektebetu’t-Tevkîfiyye, Kahire 2003.
• er-Râzî, Ebû Abdillah Fahruddin Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1990.
• Semin el-Halebî, Ahmed İbn Yûsuf, Umdetü’l-Huffâz fî Tefsîri Eşrefi’l-Elfâz, Âlemü’l- Kütüb, Beyrut 1993.
• Sülün, Murat, Kur’an-ı Kerim Açısından İman-Amel İlişkisi, Ensar Neşriyat, İstanbul 2015.
• es-Süyuti, Ebu’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’an, (thk. Mustafa Şeyh Mustafa), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut ts.
• Tehanevî, Muhammed A’lâ b. Ali b. Muhammed, Keşşâfu Istılahati’l-Fünûn (thk. Ali Dahruc), Beyrut 1996.
• Uludağ, Süleyman, “Recâ”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, İstanbul 2007, XXXIV, 502.
• Yahya b. Sellâm, Kitabu’t-Tesârîf li Tefsîri’l-Kur’ân (thk. Hind Şelbî), eş-Şeriketü’t-Tûnusiyye, 1979.
• Yılmaz, Hasan Kâmil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul 1994.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer b. Ahmed, el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyyi, Beyrut 1997.
• ________, Esâsu’l-Belağa (thk. Muhammed Bâsi’l-Uyûnussuûd), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.