Örgütsel Sosyalleşmeye Yeni Bir Öncül: Sosyal Zeka

Yıl 2019, Sayı: 36, 259 - 272, 22.07.2019

Mustafa Fedai Çavuş Nazmiye Ülkü Pekkan Alptekin Develi

https://doi.org/10.30794/pausbed.454632

Cited By: 5

Öz

Çalışmanın amacı Sosyal Öğrenme Teorisi’nden hareketle
sosyal zekanın örgütsel sosyalleşme üzerindeki etkisini keşfetmektir. Araştırma
kamu ve özel sektör çalışanları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Anket tekniği ve
kolayda örnekleme yöntemi aracılığıyla 219 çalışandan veri toplanmıştır. Elde
edilen veriler istatistik programı aracılığıyla incelenmiştir. Bulgulara göre;
sosyal zekanın tüm boyutları ile örgütsel sosyalleşmenin bütünü ve tüm
boyutları arasında anlamlı, pozitif yönlü ve genel itibariyle orta düzeyli
ilişkiler bulunmaktadır. Sosyal zekanın boyutları olan sosyal bilgi süreci ve
sosyal farkındalığın örgütsel sosyalleşme ve örgütsel sosyalleşmenin tüm
boyutlarını açıklamada anlamlı katkısı bulunmaktadır. Sosyal zekanın sosyal
beceri boyutu ise örgütsel sosyalleşme ve örgütsel sosyalleşmenin örgütün
politikaları, örgütteki kişiler ve örgütün amaç ve değerleri boyutlarını
açıklamada anlamlı katkı yapmaktadır. Ayrıca özel sektör çalışanlarının sosyal
beceri düzeyleri ile bir bütün olarak örgütsel sosyalleşme ve örgütün
tarihçesi, örgütün politikaları ve çalışanın performans yeterliliğine dair
düzeyleri kamu sektörü çalışanlarına göre daha fazladır. Elde edilen sonuçlar
üzerinden yöneticilere ve gelecek dönem araştırmalarına tavsiyelerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

örgütsel sosyalleşme, sosyal zeka, sosyal öğrenme teorisi

Kaynakça

• Albretch, K. (2006). Social Intelligence: The New Science of Success, Jossey-Bass, San Francisco.
• Araza, A., Aslan, G. ve Bulut, Ç. (2013). “Örgütsel Sosyalleşme: Bir Literatür Taraması”, Journal of Yasar University, 8(32), 5556-5582.
• Ateş, F. (2017). Yönetim ve Strateji: 101 Teori ve Yaklaşım. (Ed: Ö. Turunç ve H. Turgut), Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Bahn, D. (2001). “Social Learning Theory: Its Application in the Context of Nurse Education”. Nurse Education Today, 21(2), 110-117.
• Bandura, A. (1963). Social Learning and Personality Development. Holt, Rinehart, and Winston, New York.
• Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, NJ, US
• Bandura, A. (2002). “Social Cognitive Theory in Cultural Context”. Applied Psychology, 51(2), 269-290.
• Bayyurt, N. ve Kılıç, C. H. (2017). “Liderlik Tarzının Örgüt Bağlılığına Etkisi: Bir Hastane Araştırması”. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(2), 1-13.
• Bellanca, J. A. (1997). Active Learning Handbook for Multiple Intelligences Classrooms. Sage Publications Inc., United States.
• Bowling A. (2002). Research Methods in Health. in Investigating Health and Health Services. Second edition, Open University Press, Buckingham
• Buzan, T. (2012). The Power of Social Intelligence: 10 Ways to Tap into Your Social Genius. HarperCollins, UK.
• Chao, G. T., O'Leary-Kelly, A. M., Wolf, S., Klein, H. J. ve Gardner, P. D. (1994). “Organizational Socialization: Its Content and Consequences”, Journal of Applied Psychology, 79(5), 730-743.
• Çalık, C. (2006). “Örgütsel Sosyalleşme Sürecinde Eğitimin Değişen Rolü ve Önemi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 1-10.
• Çapar, D. (2007). İlköğretim Okulu Sınıf ve Branş Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Çavuş, M. F. (2012). “Socialization and Organizational Citizenship Behavior among Turkish Primary and Secondary School Teachers”. Work, 43(3), 361-368.
• Çavuş, M. F., Pekkan, N. Ü. ve Develi, A. (2017a). “Sosyal Zekanın Örgütsel Sosyalleşme Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, V. Örgütsel Davranış Kongresi, 3-4 Kasım, Antalya.
• Çavuş, M. F., Pekkan, N. Ü. ve Develi, A. (2017b). “A Research on Explore the Effects of Social Intelligence on Organizational Identification”, Third International Scientific-Business Conference Leadership & Management: Integrated Politics of Research and Innovations (LIMEN), 106-111, 14 Aralık, Belgrad/Sırbistan.
• Çelik, V. (2012). Okul Kültürü ve Yönetimi, 5. Baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Çoruk, A., Tutkun, T. ve Genç, S. Z. (2016). “Öğretim Elemanlarının Örgütsel Sosyalleşme Düzeylerine İlişkin Algılarının İncelenmesi”, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 343-358.
• Daniel, M. H. (1997). “Intelligence Testing: Status and Trends”. American Psychologist, 52(10), 1038-1045.
• Doğan, T. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Zeka Düzeylerinin Depresyon ve Bazı Değişkenlerle İlişkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Doğan, T. ve Çetin, B. (2009). “Tromso Sosyal Zeka Ölçeği Türkçe Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Educational Sciences: Theory and Practice, 7(1), 241-268.
• Erdoğan, U. (2012). İlköğretim Okullarının Bürokratik Yapıları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri Arasındaki İlişki (Malatya İli Örneği), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Malatya.
• Field, A. P. (2009). Discovering Statistics Using SPSS: and Sex and Drugs and Rock ‘N’ Roll, 3rd Edition, Sage Publications, London.
• Goleman, D. (2006). Social Intelligence: Beyond IQ, Beyond Emotional Intelligence. Bantam Books, New York.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Haueter, J. A., Macan, T. H. ve Winter, J. (2003). “Measurement of Newcomer Socialization: Construct Validation of a Multidimensional Scale”. Journal of Vocational Behavior, 63(1), 20-39.
• Karadoğan, N. B. (2010). Yöneticilerin Sosyal Zeka Seviyelerinin Çalışanların İş Doyumuna Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, İzmir.
• Kartal, S. (2008). “Eğitim Çalışanlarının Örgütsel Sosyalleşmelerinde İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Katkıları ve İki Örnek Olay”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 75-88.
• Kızıltepe, Z. (2012). Öğretişim: Eğitim Psikolojisine Çağdaş Bir Yaklaşım. 3. Baskı, Ofset Yayınevi, İstanbul.
• King, R. C., Xia, W., Quick, J. C. ve Sethi, V. (2005). “Socialization and Organizational Outcomes of Information Technology Professionals”, Career Development International, 10(1), 26-51.
• Klein, H. J. ve Weaver, N. A. (2000). “The Effectiveness of An Organizational-Level Orientation Training Program in The Socialization of New Hires”, Personel Psychology, 53(1), 47-66.
• Kline, R. B., (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modelling. 3rd Edition, Guilford Press, New York
• Köknel, Ö. (2003). Akıl ile Düşünme Gücü, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• McCormick, J., Alavi, S. B. ve Hanham, J. (2015). The importance of context when applying social cognitive theory in organizations. A. Örtenblad (Ed.). Handbook of Research on Management Ideas and Panaceas: Adaptation and Context, 110-129, Edward Elgar Publishing Limited, UK.
• Nunnally, J. C. 1978. Psychometric Theory. McGraw-Hill, New York, London.
• O’Brien, R. M. (2007). “A Caution Regarding Rules of Thumb for Variance Inflation Factors”, Quality & Quantity, 41(5), 673-690.
• O’Sullivan, F. (1997). “Learning Organizations-Reengineering Schools for Life Long Learning”, School Leadership and Management, 17(2), 217-229.
• Özçelik, F. (2008). Örgütsel Sosyalleşmenin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, İstanbul.
• Özkalp, E. (2005). “Örgüt Kültürü ve Kurumsal Gelişmeler”, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Dergisi, 1(2), 59-87.
• Özşahin, M., Bayarçelik, E. B. ve Yıldız, B. 2017. “Strateji Tipleri İle Yenilik Performansı İlişkisinde Stratejik Karar Verme Hızının Şartlı Değişken (Moderatör) Etkisi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. UİK Özel Sayısı: 749-766.
• Podsakoff, N. P. (2003). “Common Method Biases in Behavioral Research: A Critical Review of the Literature and Recommended Remedies”. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879-903.
• Roberts, K. H. ve Hunt, D. M. (1991). Organizational Behavior. PWS-Kent Publishing Company, Boston.
• Seal, C. R., Boyatzis, R. E. ve Bailey, J. R. (2006). “Fostering Emotional and Social Intelligence in Organizations”. Organization Management Journal, 3(3), 190-209.
• Silvera, D., Martinussen, M. ve Dahl, T. I. (2001). “The Tromso Social Intelligence Scale, a Self Report Measure of Social Intelligence”, Scandinavian Journal of Psychology, 42(4), 313-319.
• Thorndike, E. L. (1920). “Intelligence and Its Use”. Harper's Magazine, 140, 227-235.
• Vos, A. D., Buyens, D. ve Schalk, R. (2003). “Psychological Contract Development during Organizational Socalization: Adaptation to Reality and The Role of Reciprocity”, Journal of Organizational Behavior, 24(5), 537-559.
• Vural, F. (2015). İlkokul ve Ortaokul Yönetici ve Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeylerinin İncelenmesi (İzmir İli Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, İstanbul.
• Walker, R. E. ve Foley, J. M. (1973). “Social Intelligence: Its History and Measurement”, Psychological Reports, 33(3), 839-864.
• Wood, R. ve Bandura, A. (1989). “Social Cognitive Theory of Organizational Management”. Academy of Management Review, 14(3), 361-384.
• Yelkikalan, N. (2006). “21. Yüzyılda Girişimcinin Yeni Özelliği: Duygusal Zeka”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(2), 39-51.
• Yıldırım, E. (2006). Örgütsel Öğrenmenin Öncülü Olarak Örgütsel Zeka: Teori ve Bir Uygulama, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Konya.
• Yüksel, Ö. (2007). İnsan Kaynakları Yönetimi. 6. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.