Examination of Orkhon Inscriptions in terms of Educational Sciences

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 296 - 312, 30.12.2018

Cem Topsakal

Öz

Orkhan inscriptions were written by Göktürks with the
Orkhan alphabet which is the first known alphabet of the Turks. It can be
accepted as an example of discourse explaining Turkish history, losing freedom
and the fight for independence, awareness raising activities by khagans, and
their wish to reveal those which are good-bad and true-false with an
enthusiastic, impressive, convincing, and literary expression. In this study,
Orkhan inscriptions were examined from the perspectives of educational history,
educational philosophy, educational sociology, non-formal education, teaching
principles, methods and techniques, values education, educational
administration, education law, educational psychology, Turkish language and
literature special education methods, and education system.
In terms of educational
history, being the first written documents of Turkish nation makes these
inscriptions important for chronological history education.
When the inscriptions are
examined in terms of educational philosophy and educational sociology, it is
seen that they include some examples of citizenship education which is at the
forefront educational aims. In terms of non-formal education, public
administrators educate Turkish people and raise public awareness in the
inscriptions. In terms of teaching principles, methods and techniques,
discourse among the expression techniques, case method, and question-answer
method are used in the inscriptions. In terms of values education, such values
as independence, freedom, and struggle for peace are mentioned in the
inscriptions. The concepts of leadership training, adherence to morals/law, and
knowing the nation come to the forefront in the work in terms of educational
administration, educational law, and educational psychology, respectively. In
terms of Turkish language and literature special education methods, such
techniques as giving examples, providing evidence, supporting and contrasting
are examined. At the end of the study, conclusions and recommendations are
presented.

Anahtar Kelimeler

Orkhon Inscriptions, Educational Sciences, Educational History, Educational Philosophy, Teaching Principles, Methods and Techniques, Non-Formal Education

Orhun Yazıtlarının Eğitim Bilimleri Açısından İncelenmesi

Öz

Orhun
Yazıtları tarihte, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile
Göktürkler tarafından yazılmıştır. Dönemin Türk tarihini aydınlatması,
özgürlüğü kaybetme ve bağımsızlık mücadelesi, kağanların halkını
bilinçlendirmesi, iyiyi-kötüyü, doğruyu-yanlışı ortaya koymasını coşkulu, etkileyici,
inandırıcı, edebi bir anlatımla açıklayan söylev örnekleri olarak kabul
edilebilir.

Bu
çalışmada Orhun Yazıtları; eğitim tarihi, eğitim felsefesi, eğitim sosyolojisi,
yaygın eğitim, öğretim ilke, yöntem ve teknikleri, değerler eğitimi, eğitim yönetimi,
eğitim hukuku, eğitim psikolojisi, Türk dili ve edebiyatı özel öğretim
yöntemleri, eğitim sistemi açılarından incelenmiştir. Eğitim tarihi açısından
Türk milletinin ilk yazılı belgeleri olmaları, kronolojik tarih eğitimi
açısından önemlidir. Eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi açısından, eğitimin
amaçlarının başında yer alan vatandaşlık eğitimi örnekleri bulunmaktadır.
Yaygın eğitim açısından, yazıtlarda Türk milletine hitap eden devlet
yöneticilerin halkı eğitmeleri, bilinçlendirilmeleri söz konusudur.  Öğretim ilke, yöntem ve teknikleri boyutunda,
anlatım yöntemlerinden söylev tekniğinin siyasi çeşidinin özelliklerini
taşımakta, örnek olay ve soru cevap teknikleriyle desteklenmektedir. Değerler
eğitimi boyutunda, bağımsızlık, özgürlük, barış için savaş gibi değerler ortaya
konulmuştur. Eğitim yönetimi boyutunda, liderlik eğitimi, eğitim hukuku
boyutunda törelere/ yasalara bağlılık, 
eğitim psikolojisi boyutunda milletini tanıma ve psikolojisini bilme,
Türk dili ve edebiyatı özel öğretim yöntemleri boyutunda örnekler verme,
kanıtlar sunma, dayanaklandırma, zıtları gösterme tekniklerinin uygulanışı
incelenmiştir. Araştırma sonuç ve önerilerle son bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Orhun Yazıtları, Eğitim Bilimleri, Eğitim Tarihi, Eğitim Felsefesi, Öğretim İlke, Yöntem ve Teknikleri, Yaygın Eğitim

Kaynakça

• Acar, M. (2013). Eğitimde Hesapverilebilirlik. Eğitim Yönetiminde Kuram Ve Uygulama. (Editör: Servet Özdemir), Pegema Yayıncılık, Ankara, Ss. 381-409.
• Akay, C. (2015). Öğrenmeyi Etkileyen Temel Faktörler Ve Genel Öğrenme-Öğretme İlkeleri. Öğretim İlke Ve Yöntemleri. (Ed. Tuğba Yanpar Yelken-Cenk Akay), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Akyüz, E. (2006). Eğitimin Hukuki Temelleri. Eğitim Bilimine Giriş. (Editör: Ş.Şule Erçetin-Necmettin Tozlu), Ankara: Hegem Yayınları, Ss. 65-112.
• Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi, M.Ö. 1000- M.S. 2015. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Alyılmaz, C. (2000). Bilge Tonyukuk Yazıtları Üzerine Birkaç Düzeltme. Türk Dilleri Araştırmaları 10, 103-112.
• Ata, A. (2012). Orhun Türkçesi. ( Editörler: Gürer Gülsevin- Mehmet Mahir Tulum). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Borich, G. D. (2014). Etkili Öğretim Yöntemleri. (Çeviri Editörü: M.Bahattin Acat). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. Ve Diğerleri (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Celkan, H.Y. (1991). Eğitim Sosyolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Çuhadar, A. Ve Doğanay, A. (2013). Demokrasi. İnsan Hakları, Demokrasi Ve Vatandaşlık Eğitimi. (Editörler: İsmail Acun Ve Diğerleri). Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Durmuş, İ. (2007). Arkeolojik Kalıntı, Buluntu Ve Yazılı Belgelere Göre Köl Tigin-Bilge Kağan Anıtlıkları Ve Bu Anıtlıklardaki Türk Kültür Unsurları”. Gazi Türkiyat, 2007/1:35-58.
• Ergin, M. (1970). Orhun Abideleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Ersoy, A.F. (2013). Vatandaşlık. İnsan Hakları, Demokrasi Ve Vatandaşlık Eğitimi. (Editörler: İsmail Acun Ve Diğerleri). Ankara: Pegema Yayıncılık. Ss.69-90.
• Hesapçıoğlu, M. Ve Alpaslan Durmuş (2006). Türkiye’de Eğitim Bilimleri: Bir Bilanço Denemesi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Hoy, K. W. & Miskel, C.G. (2015). Eğitim Yönetimi. (Çeviri Editörü: Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayınları.
• İpek, C. (2012). Örgütsel Çatışma Ve Çatışma Yönetiminde Uygulanabilecek Örgüt Geliştirme Araçları. Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar. (Editörler: Cevat Elma-Kamile Demir). Ankara: Anı Yayıncılık. Ss. 235-270.
• Kaçar, I. (2013). Orhun Yazıtları Üzerine Türkiye’de Yapılmış Yayınların Açıklamalı Kaynakçası. Karadeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon.
• Karahasanoğlu, T. (2002). Eski Türk Yazıtlarında İlk İletişim Belgeleri”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, Sayı: 1, Mayıs 2002, Sayfa: 189-232.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık.
• Kartal, S. (2012). Risk, Belirsizlik, Kriz Yönetimi Ve Eğitim Örgütleri. Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar. (Editörler: Cevat Elma-Kamile Demir). Ankara: Anı Yayıncılık. Ss. 271-282.
• Lunenberg, Fred C. & Allan C., Ornstein. (2013). Eğitim Yönetimi. (Çev.Editörü: Gökhan Arastaman), Ankara: Nobel Yayınları.
• Şahan, H.H. (2015). Eğitimde Program Geliştirme Ve Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Tezcan, M. (2015). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tozlu, N. (2014). Eğitimden Feleseye-1. Erzurum: Bayburt Üniversitesi Yayınları.
• Ünalan, S. Ve Öztürk, H. (2008). İslamiyet’ten Önce Türklerde Eğitim Ve Öğretim. Fırat Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13: 2, 89-109.
• Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.