Arkeolojik Alanlarda Uygulanan Koruma Örtülerinin Tasarım Kriterleri

Yıl 2019, Sayı: 23, 413 - 428, 19.06.2019

Mesut Yılmaz Yaşar Selçuk Şener Arzu Bakıroğlu Yılmaz

Öz

Türkiye’de Arkeolojik alanlarda, bilimsel kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarılan kalıntıların korunması

ve sergilenmesi amacıyla pek çok koruma örtüsü inşa edilmiştir. Söz konusu örtüler, metal veya

ahşap destekler üzerinde saç, sentetik branda gibi daha basit uygulamalardan, tüm alanı kaplayan

ve destek sayısı azaltılmış uzay çatı sistemleri ile mimari kalıntı ve eser grubunu tümünü kapsayacak

ileri tasarımlara kadar çeşitlilik göstermektedir. Uygulandıkları alanlara göre çeşitlikleriyle de dikkat

çeken koruma örtülerinin tasarımlarında da çok sayıda kriter belirleyici olmaktadır. Bu çalışmada,

koruma örtülerinin tasarım kriterleri, çağdaş koruma ilkelerinin belirlendiği uluslararası tüzük ve

yönetmeliklerde yer alan hükümler doğrultusunda, arkeolojik alanlarda uygulanan seçilmiş bazı

örneklerdeki gözlem ve incelemelerle belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arkeolojik Alanlar, Arkeolojik Alanların Korunması, Koruma Örtüleri, Restorasyon, Konservasyon

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (1999). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul: Yapı Endüstri merkezi yayınları.
• Aktüre, Z. (2015).“Restorasyonda Geri Döndürülebilirlik Üzerine Sagunto Tiyatrosu Örneği”, 5. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi Ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-2 (s.549-563), Erzurum.
• Aslan, Z., (1997). “Protective Structures for the Conservation and Presentation of Archaeological Sites”, Journal of Conservation and Museum Studies, 3, 16–20.
• Bachmann, M., (2011).“Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün (DAI) Pergamon’daki Restorasyon Projeleri”, Uluslararası Bergama Senpozyumu 07-09 Nisan 2011 (s.37-47), İzmir.
• Dikilitaş, G. (2010). “Arkeolojik Alanlarda Koruma”, Restorasyon-Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 6, 43-51.
• Hauselmayer, O. (2000) “Mimarlık ve Proje Gelişimi”, E. Wien içinde, Efes için bir çatı Yamaç Ev 2 koruma Binası, Viyana: Österreichisches Archaologisches Institut, s. 101-114.
• ICOMOS, (1964). Venedik Tüzüğü (1964). Web: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ ICOMOSTR_ 0997208001496825715.pdf 25 Aralık 2018’de alınmıştır.
• İpekoğlu, B. ve Çetin, Y.F. (2013). “Impact of Transparency in the Design of Protective Structures for Conservation of Archaeological Remains”. Journal of Cultural Heritage, Volume 14, Issue 3, 21-24.
• Madran, E. ve Özgönül, N. (2011). Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, Ankara: TMMOB Mimarlar Odası yayınları.
• Mollaert, M., De Laet, L., Verdonck, A., Lombardi, S., Beccarelli, P. ve Zanelli, A., (2013). “Textile shelters for archaeological or heritage areas: design references”, Structural Repairs and Maintenance of Heritage Architecture XII, WIT Transactions on The Built Environment, Vol 118, 387-398.
• Savrum Kortoğlu, M. (2013). “Arkeolojik Alanların Çevresel Etkenlerden Korunmasına ve Sunumuna Yönelik Modern Müdahaleler”, Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 13/11, 51-69.
• Severson, K., (1999). “Archaeological Sites Protection in Turkey- Türkiye’de Arkeolojik Alanların Korunması”, Field notes, Practical Guides for Archaeological Conservation And Site Preservation - Kazı notları Arkeolojik Konservasyon ve Antik Yerleşimlerin Korunması için Pratik rehberler, Sayı: 10, Ankara, 1-4.
• Şener, Y.S. (2013).“Arkeolojik Alanda Yapı Malzemelerinin Korunması: Temel Yaklaşımlar, Yöntem ve Uygulama Biçimleri”, Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı, Ankara, s.611-624.
• Vozıkıs, K. T. (2005). “Protective Structures on Archaeological Sites in Greece”, 2005 WSEAS Int. Conf. on ENVIRONMENT, ECOSYSTEMS and DEVELOPMENT (pp.120- 125), November 2-4, Velice, Italy.
• Zeren, M. T. ve Uyar, O. (2010). “Arkeolojik Alanlarda Koruma Çatıları ve Gezi Platformlarının Düzenlenmesi Kriterleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 12/2, 55-64.
• Zeren, M.T. (2010). Tarihi Çevrede Yeni Ek Ve Yeni Yapı Olgusu, İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• Görsel Kaynakları
• Severson, K., (1999). “Archaeological Sites Protection in Turkey- Türkiye’de Arkeolojik Alanların Korunması”, Field notes, Practical Guides for Archaeological Conservation And Site Preservation - Kazı notları Arkeolojik Konservasyon ve Antik Yerleşimlerin Korunması için Pratik rehberler, Sayı: 10, Ankara, 1-4.
• Görsel 2 : İnternet: Göbeklitepe UNESCO Listesine Girdi | Arkeofili. Web: http:// arkeofili.com/ gobeklitepe-unesco-listesine-girdi/ 25 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 3 : İnternet: Çatalhöyük Neolitik Kenti. Web: https://www.kilsanblog.com/ unesco-dunya-mirasi-mimari/catalhoyuk-neolitik-kenti/ 21 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 4 : İnternet: Çatalhöyük Antik Kenti. Web: https://www.tripadvisor.com.tr/ Location PhotoDirectLink-g 780958-d3617265-i193549748-Catalhoyuk_Ruins-Cumra. html 25 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 5 -6 : İnternet: The World’s Best Photos of hamar and hamardomen- Flickr Hive Mind. Web: https:/lhiveminer.comfTagslhamar%2Chamardomen 26 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 7 : İnternet: Antik kente teknoloji: Efes Yamaç Evleri. Web: http://www. focusdergisi.com.tr/arkeoloji/00367/ 20 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 8 : İnternet: T.C. Selçuk Belediyesi Resmi Web Sitesi: Yamaç evler 2. Web: http:// selcuk.bel.tr/icerik/63/25/yamacevler-2.aspx 20 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 9-10 : İnternet: Temple of Apollo Epicurius. Web: https://structurae.net/ structures/temple-of-apollo-epicurius 25 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 11-12: İnternet: Nikos Fintikakis creates a bioclimatic shelter for Akrotiri Archaeological sitein Greece. Web: https://worldarchitecture.org/articles/cghfz/ nikos_ fintikakis_creates_a bioclimatic_shelter_for_akrotiri_ archaeological_ site_in_greece 24 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 13-14: İnternet: Department of Antiquities - Archaeological Sites. Web: http://www.mcw.gov.cy /mcw/da/da.nsf/All/ F9048934D768E989C225719B003413CE?OpenDocument 26 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 15-16: Bachmann, M. (2011). “Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün (DAI) Pergamon’daki Restorasyon Projeleri”, uluslararası bergama senpozyumu 07-09 Nisan 2011, İzmir, Bergama Belediyesi, s.37-47
• Görsel 17-18: İnternet: Piazza Armerina E Villa Romana Del Casale. Web: https:// jarrahotel.com/ piazza-armerina-e-villa-romana-del-casale.html 18 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Görsel 19: Savrum Kortoğlu, M. (2013). “Arkeolojik Alanların Çevresel Etkenlerden Korunmasına ve Sunumuna Yönelik Modern Müdahaleler”, Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi 13/11, 51-69.
• Görsel 20: İnternet: Malatya hakkında genel bilgiler. Web: http://www.on5yirmi5. com/ dosya/turkiyenin-illeri/44-malatya-hakkinda-genel-bilgi 26 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.