HASTANELERDE TIBBİ ATIK YÖNETİMİ

Yıl 2019, Yıl: 2019, Sayı: 1, 53 - 67, 01.04.2019

Handan Ertaş Muhammed Ali Güden

https://doi.org/10.35375/sayod.541876

Cited By: 6

Öz

Sanayileşmenin
hızla büyüdüğü günümüzde çevre sorunları her geçen gün artmakta, insan ve çevre
sağlığını tehdit etmektedir. Bunun yanında kentleşme ve göç çevre sorunlarının önemini
daha da arttırmakta, özellikle büyük kentlerdeki hızlı nüfus artışı kamu
hizmetlerinin sunulmasını her geçen gün zorlaştırmaktadır. Bilinçsiz kaynak
kullanımı ve buna bağlı olarak tüketimin hızla artması, atık sorununu gündeme
getirmekte, atıklar insan ve çevre sağlığı açısından tehdit oluşturmaktadır.
Atıklar konusundaki en önemli tehdit unsurlarının başında ise, sağlık
kurumlarının çıktısı olan tıbbi atıklar gelmektedir.

Tıbbi atıklar
çevre ve toplum sağlığı açısından ölüme varan riskler oluşturmaktadır. Bunun
yanı sıra gerek insan sağlığı açısından risklerin minimum düzeye indirilmesi,
gerekse sağlık kuruluşları açısından ekonomik kayıpların düşürülmesi için tıbbi
atıklar konusunda gerekli önlemlerin alınması, 
kaynağında ayrıştırılması ve uygun yöntemlerle bertaraf edilmesi
gerekmektedir.

Bu çalışmanın
amacı, tıbbi atık yönetiminin incelenmesi, mevcut durumunun belirlenmesi ve
değerlendirilmesidir. Bu çalışmada nitel araştırma  yöntemi kullanılmıştır. Çalışma güncel
mevzuatlar ışığında literatür bilgilerine dayanılarak derleme çalışma şeklinde
yürütülmüştür. Tıbbi atıkların yönetilmesi ve bertaraf edilmesi tüm dünyada
olduğu gibi, ülkemiz açısından da önemli sorunlardan bir tanesidir. Tıbbi
atıkların üretilmesinden bertaraf edilmesine kadar olan süreç oldukça karmaşık
bir süreç olup, tıbbi atık yönetiminin ve bertaraf yöntemlerinin bilinmesi önem
taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Atık, çevre, toplum, hastane, tıbbi atık

Kaynakça

• AKIN, CS, (2007). Sağlık ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye’de sağlık sektörü harcamaları.Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• AVCI, D (2015). Bazı Antiseptik ve Dezenfektanların Antibakteriyel Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• AYDOĞDU, İB, ÇOBANOĞLU, N, (2006). Tıbbi Atıkların Yönetimi, Toplanması, Taşınması ve Bertarafında Yerel Yönetimler Tarafından Uyulacak Esaslar. I. Ulusal Yerel Yönetimlerde Sağlık Hizmetleri Kongresi, Bildiri Kitabı, İstanbul.
• AYKUT, Ü (2014). Çevresel Açıdan Tıbbi Atık Yönetimi (Antalya Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• BÜYÜKBEKTAŞ, F, BARINCA, KB, (2017). Entegre Atık Yönetimi Kavramı ve AB Uyum Sürecinde Atık Çerçeve Yönetmeliği. Erişim Tarihi: 06 Şubat 2018, Erişim Adresi: http://www.yildiz.edu.tr/~kvarinca/Dosyalar/Yayinlar/yayin018.pdf.
• CHENG, YW, SUNG, FC, YANG, Y, LO, YH, CHUNG, YT, Lİ, KC, (2009). Medical Waste Production at Hospitals and Associated Factors. Erişim Tarihi: 06 Şubat 2018, Erişim Adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18359619.
• ÇETİNBAŞ, M, 2017. Sağlık Kuruluşlarından Kaynaklanan Tıbbi Atıkların Kütlesel Karakterizasyonu. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.Çevre Kanunu, (1983). Resmi Gazete Sayısı: 18132, Resmi Gazete Tarihi: 11.08.1983.
• ÇOLAKOĞLU, B. (2018). Tarımsal Atıkların Alternatif Kullanım Alanları Konusunda Üretici Eğilimleri. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• DÜNDAR, E (2010). Hastane Atıklarının Yönetiminde Geri Kazanılabilir Atık Miktarlarının Tespiti ve Ekonomik Değeri: Ankara Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• EGE, H, (2009). Adana İli Tıbbi Atık Yönetimi: Sorunları ve Çözüm Önerileri. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• ERDOĞAN, İ, EJDER, N, (2014). Bilimde Tanımlama ve Bu Tanımla Gelen Sınırlamalar: Atık Yaklaşımı ve ÇED Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• ERGİN, M, ERDOĞAN, S ve Erel, Ö (2017). Biyokimya ve Mikrobiyoloji Laboratuvar Personelinin Tıbbi Atık Yönetimi Konusundaki Farkındalığı. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 74(2), 129-38.
• ESKİTÜRK, A, (2002). Hastane Atıklarının Yönetiminde Atık Minimizasyonu. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• GÖNÜLLÜ, MT, AYDINER, Fİ, SEVİMOĞLU, O ve KURAL, C (1996). Dispanser ve Özel Hastanede Oluşan Katı Atık Miktarları. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(3), 237-41.Güler, Ç, ÇOBANOĞLU, Z, (1994). Katı Atıklar. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projeleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• İNCESU, E. ve EVİRGEN, H (2017). Sağlık Çalışanlarının Hastane Atıkları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi ve Atık Minimizasyonu: Konya Kamu Hastaneler Birliği Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 56-64.
• KARASU, A, (2013). Çevresel Atıklar ve Nedenleri: Çevresel Atıkların Geri Dönüştürülmesi ve Yenilenebilir Enerji Olanaklarının Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilecik.
• KIZILDEMİR, Ö ve Sandıkçı, M (2014). Otel İşletmelerinde Katı Atık Yönetimi: Ön Büro Departmanındaki Uygulamalara Yönelik Bir Araştırma. Turizm ve Araştırma Dergisi, 3(2), 42-69.
• KOÇ İ, ERYURT, MA, ADALI, T, SEÇKİNER, T, (2016). Türkiye’nin Demografik Dönüşümü. Erişim Tarihi: 06 Şubat 2018, Erişim Adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TurkiyeninDemografikDonusumu_220410.pdf.
• KOKULU, D, (2001). Tıbbi Atık Yönetimi ve Mevzuattaki Yeri. 1. Ulusal Katı Atık Kongresi (UKAK 2001), 18-21 Nisan, İzmir.
• KUHLING, JG, (2002). Hastane Atıkları. Dünya Katı Atık Çevre Kongresi. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• KÜÇÜK, A, (2013). Tıbbi Atıkların Yönetim Ekonomisi. Sayıştay Dergisi, 90, 73-95.
• NESSA, K, QUAIYUM, MA, KHUDA, B, (2001). Waste Manegement in Healthcare Facilities. A Review No: 144, Centre for Health and Population Research, Bangladeş.
• PALABIYIK, H, (2003). Katı Atık Yönetimi ve Önemi: Yerel Gündem Birlikteliğinde İzmir Büyükşehir Bütününde Katı Atık Yönetimi. İzmir YG21 Yayını, İzmir.
• SAYGI, Ş, BATTAL, D ve ŞAHİN, NÖ (2012). Çevre ve İnsan Sağlığı Yönünden İlaç Atıklarının Önemi. Marmara Pharmaceutical Journal, 16, 82-90.
• Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, (2005). Resmi Gazete Sayısı: 25755, Resmi Gazete Tarihi: 14.03.2005.
• TENİKLER, G, (2007). Türkiye’de Tehlikeli Atık Yönetimi ve Avrupa Birliği ile Karşılaştırmalı Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, (2017). Resmi Gazete Sayısı: 29959, Resmi Gazete Tarihi: 25.01.2017.
• TOPBAŞ, MT, (1998). Çevre Kirliliği. T.C.Çevre Bakanlığı, Ankara.
• WHO, (1948). Constitution of WHO: Principles. Erişim Tarihi: 01.03.2019, Erişim Adresi: https://www.who.int/about/mission/en/.
• WHO, (1999). Safe Management of Wastes From Healtcare Activities, Dünya Sağlık Örgütü, Cenevre.
• WHO, (2000). MDI/EIP marketing and dissemination, wastes from health care activities, Genova.
• WHO, (2013). Healthcare Waste Management, Erişim Tarihi: 06 Şubat 2018 http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/85349/1/9789241548564_eng.pdf.
• YAMAN, K, OLHAN, E, (2010). Atık Yönetiminde Sıfır Atık Yönetimi ve Bu Anlayışa Küresel Bakış. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 53-7.YAPICI, A, (2012). Tehlikeli Atık Geri Kazanım/Bertaraf Tesislerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Mevcut Durumunun Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• YILMAZ, A, BOZKURT, Y, (2010). Türkiye’de Kentsel Katı Atık Yönetimi, Uygulamaları ve Kütahya Katı Atık Birliği (KÜKAB) Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 11-28.