ÜLKELERİN ÖLÜM GÖSTERGELERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI: VERİ ZARFLAMA ANALİZİ

Yıl 2019, Sayı: 33, 82 - 103, 30.04.2019

Osman Şenol Aslı Metin Kevser Sezer Korucu

Öz

Dünyada
nüfusun artışı ile birlikte kronik hastalıkların, bulaşıcı hastalıkların ve
sağlığa olan ihtiyacın artmasının yanısıra yaşanan teknolojik gelişmeler ve
bilgiye erişilebilirlik sağlığın önemini arttırmaktadır. Bireyler için sosyal
bir hak olan sağlık kavramı içerisinde doğumda beklenen yaşam süreleri ve ölüm
oranları gibi çeşitli veriler ülkelerin gelişmişliğinin bir göstergesi olarak
kabul edilmektedir.Ülkelerin gelişmişliklerini karşılaştırabilmek, çeşitli verileri
doğru analiz edebilmek, daha verimli hizmet sunabilmek, eldeki kaynakları doğru
kullanabilmek adına çeşitli analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Bu çalışmada birbirinden
bağımsız birçok girdi ve çıktıyı bir arada analiz edebilme özelliğine sahip olan
VZA modellemelerinden çıktı yönelimli CCR yöntemi ve DEAP paket programı
kullanılmıştır. Girdi değişkeni olarak hepatit B prevalansı dikkate alınırken,
çıktı değişkeni olarak ise 100.000 canlı doğumda anne ölüm oranı, 1.000 canlı
doğumda bebek ölüm oranı değişkenleri dikkate alınmıştır. Çalışmaya 44 ülke
dâhil edilmiş olup, genel verimlilik oranı % 68 olarak bulunmuştur. Çalışma
sonucunda %46 verimlilik oranı ile Türkiye’nin de içinde bulunduğu üç ülke
etkin sınıra en uzakta yer alırken, %94 verimlilik düzeyi ile Çek Cumhuriyeti
yer almıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ölüm, Performans, Veri Zarflama Analizi, Verimlilik

Kaynakça

• ANELL, A. and WİLLİS, M. (2000). International comparison of health care systems using resource profiles. Bulletin of the World Health Organization, 78(6): 770–778.
• ANAND, K., KANT, S., KUMAR, G. and KAPOOR, S. K. (2000), “Development” is not essential to reduce infant mortality rate in India: experience from the Ballabgarh project. Journal of epidemiology and community health, 54(4): 247-253.
• AVRAS, A. (2012). Çocuklarda Aşılamanın Önemi. Klinik Gelişim, 25:1–3.BARUA, B., TİMMERMANS, I., NASON, I. and ESMAİL, N. (2016). Comparing Performance of Universal Health Care Countries, Fraserin Stitute.
• BIYIK, M. ve ASİL, M. (2017). Kronik Hepatit B Erken Tanısında Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Önemi, Güncel Gastroentroloji, 21(1): 51–56.
• CHARNES, A., COOPER, W. W. and RHODES, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units, European Journal of Operational Research, 2(6): 429–444.
• ÇINAROĞLU, S. ve AVCI, K. (2014). Dünya Sağlık Örgütüne Üye Ülkelerin Doğumda Beklenen Yaşam Süresi, Ekonometri ve İstatistik, 20: 88–103.
• HEPATİT, B. (2009). Hepatit B Aşısı Bilmeniz Gerekenler, Vaccine İnformation Statement Hepatit A Vaccine.
• HAWKİNS, M. (2006). Introduction to the problem of infant mortality. Johns Hopkins University Bloomberg School of Public Health, OpenCourseWare lecture materials. Lecture, 1.
• HURST, J. (2000). Challenges For Health Systems in Member Countries of the Organisation for Economic Co-operation and Development, Bulletin of the World Health Organization, 78(6): 751-760.
• İNELİ, B. U. (2016). 18 Yaş Üstü Erişkinlerin, Erişkin Aşıları Konusundaki Bilgi, Tutum Ve Görüşleri İle Aşı Yaptırma Oranlarının Değerlendirilmesi, Uzmanlık Tezi, Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Antalya.
• İŞBİLEN YÜCEL, L. (2015). Excel-Solver Eklentisiyle Oluşturulan Portföylerin Ccr Model İle Etkinlik Ölçümüne Yönelik Bir Uygulama, Ekonometri ve İstatistik, 25: 112-146.
• KARAHAN, A. VE ÖZGÜR, E. (2009). Hastanelerde Performans Yönetim Sistemi ve Veri Zarflama Analizi, (2. Basım), Nobel Yayınevi, Ankara.
• KOCAMAN, A. M., MUTLU, M. E. BAYRAKTAR, D. ve ARAZ, Ö. M. (2012). OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 23(4):14–31.
• KRUK, M. E., and FREEDMAN, L. P. (2008). Assessing Health System Performance İn Developing Countries: A Review Of The Literature. Health Policy, 85(3), 263–276.
• KURTLAR, A. ve KARTAL, M. (2004). Cumhuriyet Üniversitesinin Verimlilik Analizi : Fakülteler Düzeyinde Veri Zarflama Yöntemiyle Bir Uygulama, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8): 49–79.
• MACDORMAN M.F, DECLERCQ, E., CABRAL H. and MORTON C. (2016). Recent Increases in the US Maternal Mortality Rate: Disentangling Trends From Measurement Issues. Obstetrics & Gynecology, 128(3): 1-10.
• NAVARRO, V. (2000). Assessment of the World Health Report 2000, The Lancet, 356:1598–1601.
• ÖZDEN, Ü. H. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’ deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi, (2): 167–185.
• ÖZKAN, S., BAKAR, C., MARALİ, I. ve BUMIN, M. A. (2009). Bebek Ölüm Nedenleri Üzerine Bir Araştırma, Gazi Tıp Dergisi, 20(4): 169–172.
• PAPANİCOLAS, I., and JHA, A. K. (2017). Challenges in International Comparison of Health Care Systems. Jama, 1–2. RONSMANS, C., and GRAHAM, W. J. (2006). Maternal Mortality: Who, When, Where, And Why, The Lancet, 368(9542): 1189–1200.
• REİDPATH, D. D., and ALLOTEY, P. (2003). Infant mortality rate as an indicator of population health. Journal of Epidemiology and Community Health, 57(5): 344-346
• SAYILI, U., AKSU SAYMAN, Ö., VEHİD, S., KÖKSAL, S. S. ve ERGİNÖZ, E. (2017). Türkiye ve OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergeleri ve Sağlık Harcamalarının Karşılaştırılması. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 1–12.
• SEİFORD, L. M. (1996). Data envelopment analysis: The evolution of the state of the art (1978-1995), Journal of Productivity Analysis, 7(2–3): 99–137.
• SOWLATİ, T., and PARADİ, J. C. (2004). Establishing The “Practical Frontier” İn Data Envelopment Analysis. Omega, 32(4): 261–272.
• ŞAHİN, İ. (1999). Sağlık Kurumlarında Göreceli Verimlilik Ölçümü: Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi, Amme İdaresi Dergisi, 32(2): 123–145.
• TİTİZ, İ., DEMİR, Y. ve ONAT, O. K. (2007). Türkiye’de Şirket Birleşmelerinde Birleşme Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Yoluyla Belilenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 9(1): 117–139.
• TUİK (2019), (http://www.tuik.gov.tr). 18.12.2018.
• YILDIRIM H. H. (2005) Avrupa Birliği ’ Ne Üye Ve Aday Ülke Sağlık Sistemlerinin Karşılaştırmalı Performans Analizi : Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama, Verimlilik Dergisi, 4: 9–46.
• WHO (2019), ICD-10 (Hastalık sınıflandırması) https://icd.who.int/browse10/2016/en#/XV, 17.12.2018.
• WHO (2019), (http://www.who.int), 18.12.2018.