DEĞERLERİN, RİSK ALGISININ VE NÜKLEER FARKINDALIĞIN NÜKLEER SANTRALLERİN SOSYAL KABULÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 16, 423 - 444, 31.12.2018

Ahmet Gülsoy Mehmet Hanefi Topal

Öz

Kalkınma sürecinde kritik bir sorun
olan enerji güvenliği için nükleer enerji, politik alanda ciddi biçimde
önemsenmektedir. Öte yandan, Türkiye’de nükleer enerji politikalarının
sürdürülebilirliğini sağlamak için kamuoyunun bu yaklaşımları ne ölçüde desteklediği
de önemlidir. Daha önce yapılmış çalışmalar, Türkiye kamuoyu ekseninde nükleer
politikaları kabullenmede etkili olan faktörlerin hangileri olduğu sorusuna
yeterince odaklanmamıştır. Bu çalışmanın amacı; halkın bireysel ve çevreci
değerlerinin, nükleer risk algısının ve nükleer farkındalığının nükleerin
toplumsal kabul düzeyi üzerinde etkili olup olmadığını araştırmaktır. Bu
bağlamda nükleer güç santrallerinin inşa edilmekte olduğu Sinop ve Mersin
illerinde 650 kişiye anket uygulanmıştır. Toplanan verilerin analizi yapısal
eşitlik modeliyle gerçekleştirilmiştir. Analizler sonucunda altruizmin, çevre
duyarlılığının ve algılanan nükleer riskin bölge halkının nükleer kabul
düzeyini azaltırken; hedonizmin ve daha yüksek nükleer farkındalığın ise bu
düzeyi arttırdığı belirlenmiştir. Ayrıca bulgular, nükleer karşıtı bakışın
açıkçası daha çok nükleer farkındalığın düşüklüğü ve nükleer risk algısının
yüksekliğinden kaynaklandığını da göstermektedir. Buna bağlı olarak, bu
araştırmada, nükleer farkındalığın arttırılması gerekliliğinin dışında, nükleer
politikaların sürdürülebilir olması amacıyla kamuoyu için çevresel hassasiyet
ve risk endişeleri hususlarında ikna edici mekanizmaların oluşturulması
önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nükleer Tutumlar, Nükleer Enerji, Değerler, Risk Algısı, Nükleer Farkındalık

THE EFFECT OF VALUES, RISK PERCEPTION AND NUCLEAR AWARENESS ON THE PUBLIC ACCEPTABILITY OF NUCLEAR PLANTS

Öz

Nuclear energy that is
a crucial problem in development process for energy security is substantially considered important. In addition to this, to what extent the public supports
this approaches in order to provide sustainability of the nuclear energy
politics in Turkey is also significant. Previous studies have not sufficiently
focused on the question of which factors are effective on acceptability of
nuclear politics in the sense of Turkish public opinion. The aim of this paper
is to investigate whether or not individual and environmental values of public,
nuclear risk perception and nuclear awareness are influential on the level of social acceptance. In this context, a
questionnaire is conducted with 650 people in Sinop and Mersin where nuclear
power plants have been constructed. Analysis of the gathered data are made through
the structural equation modelling. In the result of this analysis, it is
determined that altruism, environmental sensitiveness and perceived nuclear
risks decrease the level of nuclear acceptability, while hedonism and more
nuclear awareness increase it. Moreover, these findings show that anti-nuclear view
is obviously derived from the low nuclear awareness and high nuclear risk perception.
Related to this, in this research, apart from the necessity of increasing
nuclear awareness, it is suggested that persuasive mechanisms regarding environmental sensitivity and risk concerns
should be formed for the public opinion on the purpose of generating
sustainable nuclear politics.

Anahtar Kelimeler

Nuclear Attitudes, Nuclear Energy, Values, Risk Perception, Nuclear Awareness

Kaynakça

• Aycan, Ş. & Gedikoğlu, N. (2009). Nükleer Teknolojiye Yönelik Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Görüşleri, X. Ulusal Nükleer Bilimler ve Teknolojileri Kongresi, 6-9 Ekim, Muğla-Türkiye.
• Batson, C. D. & Powell, A. A. (2003). Altruism and Prosocial Behavior, in Handbook of Psychology, Millon, T. & Lerner, M. J. (Eds), pp. 463-484, New Jersey: Wiley & Sons, Inc.
• Bickerstaff, K., Lorenzoni, I., Pidgeon, N. F., Poortinga, W., & Simmons, P. (2008). Reframing Nuclear Power In The UK Energy Debate: Nuclear Power, Climate Change Mitigation And Radioactive Waste. Public Understanding of Science, 17(2), 145-169.
• Bisconti, A. S. (2000). Environmental Concerns And Changing Attitudes. Progress In Nuclear Energy, 37(1-4), 77-80.
• Cansız, N., & Cansız, M. (2015). Views and Knowledge of Preservice Science Teachers About Nuclear Power Plants. International. Journal on New Trends in Education & Their Implications, 6(2), 227-235.
• Choi, Y. S., Lee, S. H., Cho, N. Z., & Lee, B. W. (1998). Development of The Public Attitude Model Toward Nuclear Power in Korea. Annals of Nuclear Energy, 25(12), 923-936.
• Cooper M. & Sussman, D.(2011), Nuclear Power Loses Support in New Poll, The New York Times, http://www.nytimes.com/2011/03/23/us/23poll.html, 22.03.2011, (Erişim: 23.11.2016).
• Corner, A., Venables, D., Spence, A., Poortinga, W., Demski, C., & Pidgeon, N. (2011). Nuclear Power, Climate Change And Energy Security: Exploring British Public Attitudes. Energy Policy, 39(9), 4823-4833.
• Costa‐Font, J., Rudisill, C., & Mossialos, E. (2008). Attitudes As An Expression of Knowledge And “Political Anchoring”: The Case of Nuclear Power in The United Kingdom. Risk Analysis, 28(5), 1273-1288.
• De Groot, J. I. M., Steg, L. & Poortinga, W. (2013). Values, Perceived Risks And Benefits, And Acceptability of Nuclear Energy. Risk Analysis, 33(2), 307-317.
• Demirutku, K., & Sümer, N. (2010). Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketi’nin Türkçe Uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
• Dietz, T., Fitzgerald, A., & Shwom, R. (2005). Environmental Values. Annual Reviev of Environmental Resources, Vol. 30, 335-372.
• Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., & Jones, R. E. (2000). New Trends in Measuring Environmental Attitudes: Measuring Endorsement of The New Ecological Paradigm: A Revised NEP Scale. Journal of Social Issues, 56(3), 425-442.
• Enerji Enstitüsü (2018). Enerjide Yerli Üretimin, Tüketimi Karşılama Oranı Yüzde 35 Seviyesinde. http://enerjienstitusu.com/2018/03/09/enerjide-yerli-uretimin-tuketimi-karsilama-orani-yuzde-35-seviyesinde/, (Erişim tarihi: 12.03.2018).
• Ersanlı, K., & Çabuker, N. D. (2015). Diğerkâmlık Ölçeği'nin Psikometrik Özellikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 43-52.
• Gintis, H., Bowles, S., Boyd, R., & Fehr, E. (2003). Explaining Altruistic Behavior in Humans. Evolution And Human Behavior, 24(3), 153-172.
• Göktepe B. G. (2012). Fukushima Sonrası Dünya Enerji Politikaları ve Nükleer Güç, Türkiye 12. Enerji Kongresi, 14-16 Kasım, Ankara-Türkiye.
• IAEA; (2017). Nuclear Power Reactors in the World, Vienna: Internatıonal Atomic Energy Agency.
• Itaoka, K., Saito, A., Dowd, A. M., De Best Waldhober, M., & Ashworth, P. (2014). Influence of The Large Earthquake And Nuclear Plant Accident on Perception of CCS. Energy Procedia, 63, 7133-7140.
• Han, E. O., Kim, J. R., & Choi, Y. S. (2014). Korean Students' Behavioral Change Toward Nuclear Power Generation Through Education. Nuclear Engineering and Technology, 46(5), 707-718.
• Katz, S. K., Parrillo, S. J., Christensen, D., Glassman, E. S., & Gill, K. B. (2014). Public Health Aspects of Nuclear And Radiological Incidents. American Journal of Disaster Medicine, 9(3), 183-193.
• Kaya İ. S. (2012). Nükleer Enerji Dünyasında Çevre ve İnsan. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 71-90.
• Liu, C., Zhang, Z., & Kidd, S. (2008). Establishing an Objective System For The Assessment of Public Acceptance of Nuclear Power in China. Nuclear Engineering and Design, 238(10), 2834-2838.
• Liu, M. (2013). The Influences of Significant Nuclear Events on Public Attitude and Acceptance. 21st International Conference on Nuclear Engineering. July 29 - August 2, Chengdu-China.
• Mlejnkova, P., Patelli, E., Grundy, C., & Hodgson, Z. (2017). Influence of Trust in Institutions on Public Acceptance of Nuclear Power From A Historical Context Across Nuclear Countries. In Risk, Reliability And Safety: Innovating Theory And Practice, Walls, L., Revie, M. & Bedford, T. (Eds), pp. 1892-1896, Florida: Taylor & Francis Group.
• Özdemir, N. & Çobanoğlu, E. O. (2008). Türkiye’de Nükleer Santrallerin Kurulması ve Nükleer Enerji Kullanımı Konusundaki Öğretmen Adaylarının Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 34, 218-232.
• Palabıyık, H., Yavaş, H. & Aydın, M. (2010). Nükleer Enerji ve Sosyal Kabul. Ankara: USAK Yayınları.
• Pidgeon, N. F., Lorenzoni, I., & Poortinga, W. (2008). Climate Change or Nuclear Power—No Thanks! A Quantitative Study of Public Perceptions And Risk Framing In Britain. Global Environmental Change, 18(1), 69-85.
• Poortinga, W., Steg, L., Vlek, C., & Wiersma, G. (2003). Household Preferences for Energy-Saving Measures: A Conjoint Analysis. Journal of Economic Psychology, 24(1), 49-64.
• Schwartz, S. H. (2003). A Proposal For Measuring Value Orientations Across Nations. Questionnaire Package of the European Social Survey, 259-290.
• Short, Jr, J. F., & Rosa, E. A. (2004). Some Principles For Siting Controversy Decisions: Lessons From The US Experience With High Level Nuclear Waste. Journal of Risk Research, 7(2), 135-152.
• Spence, A., Poortinga, W., Pidgeon, N., & Lorenzoni, I. (2010). Public Perceptions of Energy Choices: The Influence of Beliefs About Climate Change And The Environment. Energy & Environment, 21(5), 385-407.
• Steg, L., Dreijerink, L., & Abrahamse, W. (2006). Why Are Energy Policies Acceptable and Effective?. Environment and Behavior, 38(1), 92-111.
• Stern, P. C., Dietz, T., & Kalof, L. (1993). Value Orientations, Gender, and Environmental Concern. Environment and Behavior, 25(5), 322-348.
• Teräväinen, T., Lehtonen, M., & Martiskainen, M. (2011). Climate Change, Energy Security, And Risk—Debating Nuclear New Build In Finland, France And The UK. Energy Policy, 39(6), 3434-3442.
• Van der Pligt, J., Van der Linden, J., & Ester, P. (1982). Attitudes to Nuclear Energy: Beliefs, Values and False Consensus. Journal of Environmental Psychology, 2(3), 221-231.
• Visschers, V. H., Keller, C., & Siegrist, M. (2011). Climate Change Benefits and Energy Supply Benefits As Determinants of Acceptance of Nuclear Power Stations: Investigating An Explanatory Model. Energy Policy, 39(6), 3621-3629.
• Visschers, V. H., & Siegrist, M. (2013). How A Nuclear Power Plant Accident Influences Acceptance of Nuclear Power: Results of A Longitudinal Study Before And After The Fukushima Disaster. Risk Analysis, 33(2), 333-347.
• Visschers, V. H., & Wallquist, L. (2013). Nuclear Power Before And After Fukushima: The Relations Between Acceptance, Ambivalence And Knowledge. Journal of Environmental Psychology, 36, 77-86.
• Wallquist, L., Visschers, V. H., Dohle, S., & Siegrist, M. (2012). The Role of Convictions and Trust For Public Protest Potential in The Case of Carbon Dioxide Capture and Storage (CCS). Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 18(4), 919-932.
• Wang, B., Yu, H., & Wei, Y. M. (2013). Impact Factors of Public Attitudes Towards Nuclear Power Development: A Questionnaire Survey In China. International Journal of Global Energy Issues, 36(1), 61-79.
• Whitfield, S. C., Rosa, E. A., Dan, A., & Dietz, T. (2009). The Future of Nuclear Power: Value Orientations and Risk Perception. Risk Analysis, 29(3), 425-437.
• Wüstenhagen, R., Wolsink, M., & Bürer, M. J. (2007). Social Acceptance of Renewable Energy Innovation: An Introduction to The Concept. Energy Policy, 35(5), 2683-2691.
• Yılmaz, V., Çelik, H. E. & Arslan, M. T. (2010). Enerji Çeşitleri ve Geri Dönüşüme Karşı Tutumların Çevresel Davranışa Etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 323-342.