Empati Becerisine Dayalı Etkinliklerle Desteklenen Sosyal Bilgiler Öğretiminin Öğrencilerin Çevre Bilincine ve Akademik Başarılarına Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 57 - 69, 30.12.2018

Tahsin Yıldırım Yeter Konuk

Öz

Sosyal bilgiler dersi öğretim programında öğrencilere
kazandırılması hedeflenen becerilerden biri olan empati becerisinin çevre
eğitiminde işe koşulabileceği düşüncesinden yola çıkılan bu çalışma ile sosyal
bilgiler dersinde empati becerisine dayalı etkinliklerin öğrencilerin çevre
bilincine ve akademik başarılarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu Aksaray ilinde bir devlet ortaokulunda iki farklı
şubede öğrenim görmekte olan 22’si kız 29’u erkek olmak üzere toplamda 51
öğrenci oluşturmaktadır. Bu çalışmada empati becerisine dayalı etkinliklerin
çevre bilincine ve akademik başarıya etkisini incelemek amacıyla; ön test-son
test kontrol gruplu yarı deneysel çalışma deseni kullanılmıştır. Verilerin
toplanması aşamasında Uzun, Sağlam ve Varnacı Uzun (2008) tarafından
geliştirilen “Çevre Bilinç Ölçeği” ve araştırmacı tarafından ünite kazanımları
ve uzman görüşleri dikkate alınarak hazırlanan “Başarı Testi” kullanılmıştır.
Araştırma sonucunda; iki grup arasında akademik başarıda ortaya çıkan fark
istatistiksel olarak anlamlı bulunmamasına rağmen deney grubu öğrencilerinin
akademik başarı puanlarındaki artışın daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Çevre bilinç ölçeği son test puan ortalamaları incelendiğinde ise istatistiksel
olarak deney grubu öğrencileri lehine anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır.
Elde edilen bu sonuçlar, empati becerisine dayalı etkinliklerle
zenginleştirilen eğitimin ve uygulamaların deney grubu öğrencilerinin çevre
bilinç düzeylerini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir. Bu sebeple; sosyal
bilgiler dersinde çevre eğitimine ayrılan konu ve kazanımların arttırılmasının,
öğretmenlerin diğer konuların yetiştirilmesi yönündeki kaygısını azaltacağı hem
de öğrencilerin çevre bilinci kazanmalarına katkı sağlayacak etkinliklerin
uygulanmasına fırsat tanıyacağı düşünülmektedir. Bununla birlikte öğretmenlerin
derslerini, mevcut öğretim programına ek olarak farklı yöntem ve tekniklerle
desteklemesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler öğretimi, empati becerisi, akademik başarı, çevre bilinci, çevre eğitimi

Kaynakça

• Arıbaş, K. ve Kara, H. (ed.). (2009). 21.yüzyıl ve çevre. Uşak: Elik Yayınları.
• Berenguer, J. (2010). The effect of empathy in environmental moral reasoing. Environment and Behavior, 42(1), 110-134.
• Berenguer, J. (2007). The effect of empathy in proenvironmental attitudes and behaviors. Environment and Behavior, 39(2), 269-283.
• Bertiz, H., (2010). Dramanın çevre bilinci oluşturmadaki rolü ve etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Ç. E., Akgün, E. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 23. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Dökmen, Ü. (2003). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Elikesik, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde empati ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin empatik becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Ergin, E. (2011). Çevre bilinci geliştirmede sosyal bilgiler dersinin rolüne ilişkin öğretmen görüşleri(Elazığ İli Öreği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Erken, M. (2009). Empati becerisinin ahlaki davranışlar üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?. Çevre ve İnsan Dergisi. 65(66), 1-13.
• Genç, S. ve Z., Kalafat, T. (2010). Öğretmen adaylarının empatik becerileri ile problem çözme becerileri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi,3 (2), 135-147.
• Görümlü, T. (2003). Liselerde çevreye karşı duyarlılığın oluşturulmasında çevre eğitiminin önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgilerde çevre eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar 2, Ankara: Pegem Akademi.
• Keskin, S. (2007). Sosyal bilgiler derslerinde empati becerilerine dayalı öğretim tekniklerinin kullanılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şüyün, B. (2010). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilinç ve algılamaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Uzun, N., Sağlam, N. ve Varnacı Uzun, F. (2008). Yeşil sınıf modeline dayalı uygulamalı çevre eğitimi projesinin çevre bilinci ve kalıcılığına etkisi. Ege Eğitim Dergisi,9(1). 59-74.
• Uzun, Y. (2014). Din öğretiminde empati becerisine dayalı öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yontar, A. (2013). Sosyal bilgiler programında kazandırılması hedeflenen sorumluluk değeri ve empati becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.