TÜRKİYE’DE 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ KAPSAMINDA YÜRÜTMENİN ASLİ DÜZENLEME YETKİSİ VE MAHFUZ DÜZENLEME ALANI

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 59, 01.07.2019

Adnan Küçük Bayram Doğan

Öz

Türk siyasi ve hukuk tarihinde yaklaşık yarım asırdır tartışılan hükümet sistemi arayışı veya etkili ve icrai bir yürütme düşüncesi, 16 Nisan 2017’de zorunlu halkoylamasıyla Türk pozitif hukukuna anayasal statüde girmiştir. Resmi adıyla Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi ancak genel kabul gören adıyla başkanlık sistemi olarak adlandırılan bu yeni hükümet sistemi kamuoyunda uzunca tartışılmış, birçok açıdan masaya yatırılmıştır. Getirilen yeni hükümet sisteminin en önemli özelliği Cumhurbaşkanlığı Kararnameleridir. Anayasa’nın 104. maddesine Cumhurbaşkanı’nın görev ve yetkilerini düzenleyen “Cumhurbaşkanı yürütme yetkisi kapsamında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarabilir.” hükmü eklenmiştir. Hiç kuşkusuz. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleriyle kanunlar arasındaki ilişki son derece önem arz etmektedir. Bu makalenin amacı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin hukuki, sistemsel yönü ve anayasal çerçevesi bağlamında incelemektir. Türk hukuk sisteminde önemli ve etkili konuma gelen Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin uygulamalarının sonuçları, artıları ve sorunlu yönleri henüz netlik kazanmış değildir. Bu nedenle ileride yaşanılarak görülecek olasılıklara ve tartışmalara girmeksizin Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin anayasa hukuku disiplini açısından kapsamı, sınırları ve denetimi, Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde incelenmesi yolu tercih edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Yürütmenin Asli Düzenleme Alanı, Mahfuz Yetki, Kanun

Kaynakça

• KAYNAKÇA AKGÜN, Mert Hüseyin, “Başkanlıktan Cumhurbaşkanlığı Sistemine: 2012 ve 2016 AK Parti Anayasa Önerileri”, Seta Perspektif D., S. 163, Ocak 2017. ARDIÇOĞLU, M. Artuk, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu D., Y. 75, S. 3, 2017. ARIKAN, Cengiz, Türk Anayasa Hukukunda Yasama Yetkisinin Devredilmezliği, Yetkin y., Ankara, 2011. ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, 12. B., Seçkin y., Ankara, 2018. ATAY, Ender Ethem, İdare Hukuku, Seçkin y., Ankara, 2018. BOZTEPE, Mehmet, “2017 Yılı Anayasa Değişikliği Sonrası Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi D., C. 5, S. 1, Bahar 2018. CONTRUBIS, John, “Executive Orders and Proclamations”, CRS Report for Congress, March 9, 1999, https://fas.org/sgp/crs/misc/95-772.pdf, (ET: 15.03.2019). ÇOLAK, Çağrı D., “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yetkisinin Amerikan Sistemi Üzerinden Karşılaştırmalı Analizi”, Strategic Public Management Journal, Volume 3, Special Issue, December 2017. DURAN, Lütfi, “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi”, İdare Hukuku ve İlimleri D. (İHİD), Y. 4, S. 1-3, İstanbul, 1985. ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku, 7. B., Orion y., Ankara, 2011. ERDOĞAN, Mustafa, Türk Anayasa Hukuku, 2. B., Hukuk y., Ankara, 2018. 56 Adnan KÜÇÜK/Bayram DOĞAN SDÜHFD CİLT: 9, SAYI 1, YIL 2019 ERDOĞAN, Mustafa, “Başkanlık Sistemi, Latin Amerika Tecrübesi ve Türkiye”, Özgürlük Araştırmaları Derneği, Liberal Perspektif Analiz, S. 3, Aralık 2016. ESEN, Selin, “2016 Anayasa Değişiklik Teklifinin Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu D., S. 4, Y. 2016. GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 23. B., Ekin y., Bursa, 2019. GÖZLER, Kemal & KAPLAN, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, 19. B., Ekin y., Bursa, 2017. GÜL, Abdulhamit, “Milletin Özne Olduğu Sistem: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Yeni Türkiye D., Y. 23, S. 94, Mart-Nisan 2017. GÜL, Cengiz, “Çağdaş Başkanlık Modelinde Kişiselleşen İktidar Olgusuna Analitik Bir Yaklaşım”, İÜHFM, C., LXIX, S. 1-2, İstanbul, 2011. GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, 11. B., İmaj y., Ankara, 2017. GÜNEŞ, Turan, Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri, AÜSBF y., Ankara, 1965. İBA, Şeref, Türk Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018. KAHRAMAN, Mehmet & BALKAN, Ali, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ve Denetimi”, International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), Vol: 4, Issue: 19, Y. 2018. KARATEPE, Şükrü, Türk Anayasa Hukuku, 2. B., Savaş y., Ankara, 2018. KARATEPE, Şükrü, Sistem Söyleşileri Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Üzerine Röportajlar, A Kitap Binyıl y., Ankara, 2017. Türkiye’de 2017 Anayasa Değişikliği Kapsamında Yürütmenin Asli Düzenleme Yetkisi Ve Mahfuz Düzenleme Alanı Hakemli Makale 57 SDÜHFD VOL: 9, NO 1, YEAR 2019 KILIÇ, Muammer, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, http://www.hukukajansi.com/cumhurbaskanligi-kararnamesi-makale,1831.html, (ET: 10.11.2017). KUBALI, Hüseyin Nail, Anayasa Hukuku Dersleri, Genel Esaslar ve Siyasi Rejimler, İstanbul, 1971. KUTLU, Mustafa, Kuvvetler Ayrılığı, Seçkin y., Ankara, 2001. KUZU, Burhan, Her Yönü İle Başkanlık Sistemi Yeni Cumhurbaşkanlığı Modelimiz, BKY-Babıali Kültür y., İstanbul, 2017. KUZU, Burhan, Anayasa Hukukumuzda Yürütmenin Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi ve Güçlendirilmesi Eğilimi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987. KÜÇÜK, Adnan, Anayasa Hukuku, 3. B., Orion y., Ankara, 2013. ÖZAY, İl Han, Günışığında Yönetim, Alfa y., İstanbul, 1994. ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 13. B., Yetkin y., Ankara, 2013. ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 17. B., Yetkin y., Ankara, 2018. ÖZKOL, Adil, “Çağdaş Parlamenter Demokrasilerde Kuvvetli İcra Eğilimi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi D., C., 26, Ankara, 1969. ÖZTÜRK, K. Burak, Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı, yetkin y., Ankara, 2009. ÖZTÜRK, Kazım, 1975 Değişiklikleriyle Gerekçeli Anayasa, Bilgi y., Ankara, 1975. SEZGİNER, Murat, “Güçlü Yürütme Anlayışı ve Türkiye’deki Görünümü”, SÜHFD, C., 3, S. 1, 1990 58 Adnan KÜÇÜK/Bayram DOĞAN SDÜHFD CİLT: 9, SAYI 1, YIL 2019 SÖYLER, Yasin, Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Seçkin y., Ankara, 2018. TANIYICI, Şaban & AKGÜN, Birol, Amerikan Başkanlığı Cumhuriyetten İmparatorluğa, Orion y., Ankara, 2008. TANÖR, Bülent & YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 17. B., Beta y., İstanbul, 2018. TAŞDÖĞEN, Salih, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi D., C. 65, S. 3, Y. 2016. TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 17. B., Beta y., İstanbul, 2014. TEZİÇ, Erdoğan, Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1972. TEZİÇ, Erdoğan, “Batı Demokrasilerinde ‘Yürütme’nin Üstünlüğü ve Yeni Kurumlar Dengesi”, İdare Hukuku ve İlimleri D., Y. 1, S. 2, Ağustos 1980. TÖGEL, M. Akif, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Kanun Kavramı, Adalet y., Ankara, 2016. TUNÇ, Hasan, Türk Anayasa Hukuku, Gazi y., Ankara, 2018. ULUSOY, Ali, “Aralık 2016 Anayasa Teklifi Neler Getiriyor, Neler Götürüyor?”, s. 1-2, http://www.anayasa.gen.tr/ulusoy-anayasa-degisikligi.pdf, (ET: 07.02.2019). ÜLGEN, Özen, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi D., S. 1, Ocak 2018. YANIK, Murat, Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, 2. B., Adalet y., İstanbul, 2013. YAVUZDUGAN, Seçkin, “Anayasa Mahkemesinin Yürütme Organının Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisine Yaklaşımı”, AÜEHFD, C. VIII, S. 3-4, 2004. Türkiye’de 2017 Anayasa Değişikliği Kapsamında Yürütmenin Asli Düzenleme Yetkisi Ve Mahfuz Düzenleme Alanı Hakemli Makale 59 SDÜHFD VOL: 9, NO 1, YEAR 2019 YILDIRIM, Turan, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (MÜHF-HAD), C. 23, S. 2, Y. 2017. YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi, Beta y., İstanbul, 1996.