Sa‘di-yi Şîrâzî’nin Yolculuklarının “Gülistân” Eseri Üzerindeki Etkileri

Yıl 2018, Sayı: 40, 61 - 72, 24.12.2018

Gamze Gizem Avcıoğlu

https://doi.org/10.21497/sefad.515032

Öz

XIII. yüzyılda yaşayan Sa‘di-yi Şîrâzî (öl. 691/1292), adı günümüze kadar
ulaşan İran’ın en büyük şairlerindendir. Yaklaşan Moğol istilası nedeniyle
eğitim görmek için Bağdat’a giden ve oradan da uzun bir yolculuğa çıkan şair
yaşadığı dönemin siyasî-sosyal olaylarını içinde barındıran önemli eserler
kaleme almıştır. Bu eserler arasında adından en çok bahsettiren “Bûstân” ve
“Gülistân”dır. “Bûstân” 655/1257 yılında mütekârib bahrinde yazılmıştır. 5000
beyitten oluşan didaktik bir manzumedir. Diğer eseri “Gülistân” ise “Bûstân”dan
bir yıl sonra 656/1258 yılında yazılmıştır. Nazım ve nesrin iç içe olduğu bu
eser, Sa‘dî’nin diğer eserlerinden üslûp ve içerik açısından ayrılarak hemen
hemen her şairin rahle-i tedrisinden geçmiştir. “Gülistân” Sa‘dî’nin hayatından
anekdotlar sunması ve yaşadığı deneyimleri okuyucuya aktarması açısından önemli
bir eserdir. “Gülistân”da anlatılan hikâyelerin çoğu, şairin uzun yolculukları
sırasında karşılaştığı kişilerden ve başına gelen olaylardan edindiği
tecrübeler üzerinedir. Bu çalışmamızda Şîrâz’ın içinde bulunduğu karmaşa
sebebiyle ülkesinden ayrılan Sa‘dî’nin “Gülistân” eserinde dile getirdiği uzun
yolculuklar ele alınacak ve bu yolculukların “Gülistân”da nasıl işlendiği
üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sa‘di-yi Şîrâzî, Gülistân, yolculuk

The Effects of Sa‘di-yi Şîrâzî’s Journeys on His Work “Gülistân”

Öz

Sa‘di-yi Şîrâzî (d.691/1292), who lived in the XIII. Century and whose name
has reached the present day, is one of the greatest poets of Iran. The poet,
who went to Baghdad for a training trip due to the upcoming Mongol invasion and
took a long journey then, wrote up important works containing the
political-social events of his time. Among these works, “Bustân” and
"Gulistan" are the ones which make an indelible impression most.
“Bûstân” was written in the year of 655/1257 in the pattern of mütekârib bahri
(a poem pattern). It is a didactic poem consisting of 500 couplets. His other
work “Gülistân” was written in the year of 656/1258, a year after “Bûstân”.
This work in which poetry and prose are intertwined vary from the other works
of Sa‘dî in terms of style and content and it has been studied and thought on
by almost all poets. “Gülistân” is an important work in terms of presenting
anecdotes from Sa‘dî’s life and transferring his experiences to the reader.
Most of the stories described in “Gülistân” are about the experiences that the
poets gained during his long journeys and the events that happened. This study
is intended to deal with the long journeys mentioned by Sa‘dî’ in “Gülistân”
after he left his country due to the chaos in Şîrâz. The effects of these
journeys on “Gülistân” will also be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Sa‘di-yi Şîrâzî, Gülistân, journey

Kaynakça

• Avcıoğlu, Gamze Gizem (2018). Sa‘di-yi Şîrâzî’nin Hayatı, Eserleri ve Türk Edebiyatındaki Yeri. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beyânî, Şîrîn (1388). “Zindegî ve Rûzigâr-i Sa ‘di”. C.III. Dânişnâme-yi Zebân ve Edeb-i Fârsî. Tahran: 19-20.
• Dânişpejûh, Minûçihr (1388). Ustâd-i Suhen Sa‘dî. Tahran: Neşr-i Hemşehrî.
• Enverî, Hasan (1384). Şûrîde ve bî-Karâr der Bâre-yi Sa‘dî ve Âsâr-i Û. Tahran: Neşr-i Katre.
• İmdâd, Hasan (t.y.). “Seferhâ-yi Sa‘dî”. No.2. Sa‘dî Şinâsî, Şîrâz: 67-73.
• Muvahhid, Ziyâ (1392). Sa‘dî, Tahran: İntişârât-i Nîlûfer.
• Safâ, Zebîhullâh, (1372). Târîh-i Edebiyyât-i Îrân. C.II. Tahran: İntişârât-i Firdevs.
• Şahinoğlu, M. Nazif (t.y.). Sa‘di-yi Şirazî ve İbn Teymiye’de Fert ve Cemiyet İlişkileri. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Şîrâzî, Sa‘dî (1392). Kulliyyât-i Sa‘dî. der. Muhammed ‘Ali Furûgî, Tahran: İntişârât-i Semîr.
• Şîrâzî, Sa‘di (2013). Gülistan. çev. Hicabi Kırlangıç. İstanbul, Kapı Yayınları.
• Şîrâzlı Şeyh Sa‘dî (2011). Gül Suyu Gülistân Tercümesi. çev. Niğdeli Hakkı Eroğlu, (haz. Azmi Bilgin-Mustafa Çiçekler). İstanbul: Kurtuba Kitap.
• Yazıcı, Tahsin (1966). “Sa‘di”, İslam Ansiklopedisi C.X. İstanbul, M.E.B. Basımevi: 38.
• Zerrînkûb, ‘Abdulhuseyin (1343). Bâ Kârvân-i Hulle. Tahran: İntişârât-i Âryâ.
• Zerrînkûb, ‘Abdulhuseyin (1386). Hadîs-i Hoş-i Sa‘dî. Tahran: İntişârât-i Suhen.