KAZAKİSTAN EKONOMİSİNDE PETROLÜN ROLÜ

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 35, 669 - 705, 31.07.2018

Nalan Ölmezoğulları Gulnaz Aldibekova

https://doi.org/10.21550/sosbilder.413646

Öz

Kazakistan’ın petrol sanayii, ülkenin ekonomik
güvenliğinin ve bağımsızlığının ana unsurlarından biridir. Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, Kazakistan’ın pazar ekonomisine
geçiş sürecinde petrol endüstrisi ülkenin ekonomik gelişiminde öncelikli yer
almıştır. Kazakistan’ın enerji sektörü, bağımsızlıktan sonra geniş çaplı
dönüşümler yaşamış ve piyasanın serbestleşmesi ve endüstrinin düzenlenmesi ile
önemli ölçüde geliştirilmiştir. Kazakistan’ın büyük petrol rezervlerine sahip
olması ve dünya petrol piyasalarındaki olumlu gelişmeler, aynı zamanda ülkenin
ekonomik ve endüstriyel gelişimi açısından petrol piyasasını en umut verici
sektör haline getirmiştir. Dolaysıyla,
petrol piyasasındaki değişimler, özellikle petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar,
ülkenin ekonomik gelişimini büyük ölçüde etkilemektedir. Bu makalede, 1991-2016
dönemi petrol fiyatındaki değişikliklerin önemli makroekonomik göstergeler üzerindeki
etkilerini analiz ederek, Kazakistan ekonomisinde petrolün rolünü
değerlendirmeye çalışacağız. Bunun yanı sıra dünya petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların Kazakistan
ekonomisi üzerindeki olumsuz sonuçlarını azaltmak için bazı önerilerde
bulunacağız.

Anahtar Kelimeler

Petrol rezervleri, petrol üretimi, dünya petrol fiyatları, petrol ihracatı, Kazakistan ekonomisi

The Role of Petroleum in Kazakhstan Economy

Öz

The oil industry of Kazakhstan is one of the main
elements of economic security and independence of the country. After the
collapse of the Soviet Socialist Republics, in the transition to a market
economy in Kazakhstan, the country’s oil industry had a priority in the
economic development. The energy sector of Kazakhstan has undergone extensive
transformation since independence due to market liberalization and industry
regulation in the country. In view of the positive situation in the world oil
markets and large oil reserves in the country, the oil sector of Kazakhstan has
become the most promising sector of its economic and industrial development.
Thus, changes in the oil market, especially fluctuations in oil prices,
strongly affect the economic development of the country. In this article, we
will try to assess the role of oil in the economy of Kazakhstan, analyzing the
impact of changing oil prices on the significant macroeconomic indicators in
the period between 1991 and 2016. Some measures are proposed to reduce the
negative consequences of fluctuations in world oil prices for the Kazakh
economy.

Anahtar Kelimeler

oil reserves, oil production, oil exports, oil prices, Kazakh economy

Kaynakça

• Algahtani, Goblan J. (2016). “The Effect of Oil Price Shocks on Economic Activity in Saudi Arabia: Econometric Approach”. International Journal of Business and Management, C. 11, S. 8, s. 124-133.
• Ayadi, O. Felix (2005). “Oil Price Fluctuations and the Nigerian Economy”. Opec Review, C. 29, S. 3, s.199-217.
• Babak, Vladimir (2006). “Нефтегазовый Сектор Казахстана” (Kazakistan’ın Petrol ve Gaz Sektörü). Orta Asya ve Kafkaz, C. 4, S. 46, s. 50-66.
• Barsky, Robert ve Kilian, Lutz (2004). “Oil and the Macroeconomy since the 1970s.”. Journal of Economic Perspectives, C. 18, s. 115-134.
• Badykov, Najia (2015). “A New Era for Caspian Oil and Gas”. Center for Strategic & International Studies https://www.csis.org/analysis/new-era-caspian-oiland-gas [Erişim: 10.12.2017].
• Blanchard, Olivier J. ve Jordi Gali (2007). “The Macroeconomic Effects of Oil Shocks: Why Are The 2000s So Different From The 1970s?”. NBER Working Paper, No. 13368.
• BP. (2017). “Statistical Review of World Energy, June 2017”. http://www.bp.com/statisticalreview [Erişim: 25.10.2017].
• CIA. “The World Factbook”. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html [Erişim: 18.11.2017].
• Dzhantureeva, Elvira (2014). “Нефтегазовый Комплекс: Запасы, Добыча, Инвестиции (Petrol ve Gaz Kompleksi: Rezervler, Üretim, Yatırımlar). Kazakhstan Business Magazine, S. 5, s. 18–22, http://www.investkz.com/journals/100/1285.html [Erişim: 19.11.2017].
• Egorov, Oleg ve Olga Çigarkina, Amur Baymukanov (2003). Нефтегазовый Комплекс Казахстана: Проблемы Развития И Эффективного Функционирования. (Kazakistan Petrol Ve Gaz Kompleksi: Kalkınma Ve Etkili İşlevsellik Sorunları). Almatı: Kazakistan Eğitim ve Bilim Bakanlığı, Ekonomi Enstitüsü, s. 219-242.
• Egorov, Oleg ve Olga Çigarkina (2016). “Приоритеты развития перерабатывающего сектора нефтегазового комплекса Республики Казахстан”. (Kazakistan’ın petrol ve gaz işleme sektörünün geliştirilmesi için öncelikler). Astana: Ulusal Ekonomi Bakanlığının Ekonomik Araştırma Enstitüsü. Ekonomi Dergisi, C. 1, S. 41, s. 73-84.
• Elemesov, Marat (2017). “Казахстан Увеличит Экспорт Нефти Через Азербайджан” (Kazakistan Azerbaycan Vasıtasıyla Petrol İhracatını Artıracak). https://liter.kz/mobile/ru/articles/show/32701-kazahstan_uvelichit_eksport_nefti_cherez_azerbaidzhan [Erişim: 20.12.2017].
• Eltony, Nagy ve Muhammad Al-Awadi (2001). “Oil Price Fluctuations and Their Impact on the Macroeconomic Variables of Kuwait: A Case Study Using A Var Model”. International Journal Of Energy Research, S. 25, s. 939-959.
• Farzanegan, Mohammad Reza ve Gunther Markwardt (2008). “The Effects of Oil Price Shocks on The Iranian Economy”. Energy Economics, C. 31, S. 1, s. 134-151.
• Ferderer, J. Peter (1996). “Oil Price Volatility and the Macroeconomy”. Journal Of Macroeconomics, C. 18, S. 1, s. 1-26.
• Gronwald, Marc vd. (2009). “Estimating the Effects of Oil Price Shocks on The Kazakh Economy”. IFO Working Paper, S. 81.
• Gurvich, Evseyvd (2009). “Cyclicality of Fiscal Policy in Oil Producing Countries”. Problems Of Economic Transition, C. 52, S. 1, s. 24-53.
• Halyk Finance (2017). “Нефтегазовый Сектор В Экономике Казахстана” (Kazakistan Ekonomisinde Petrol ve Gaz Sektörü), http://www.halykfinance.kz [Erişim: 24.12.2017].
• Hamilton, James ve Ana Maria Herrera (2004).”Oil Shocks and Aggregate Macroeconomic Behavior: The Role of Monetary Policy”. Journal of Money, Credit and Banking, S. 36, s. 265-286.
• Hamilton, James (1983). “Oil and The Macroeconomy since World War II”. Journal of Political Economy, C. 91, S. 2, s. 228-248.
• Hamilton, James (2003). “What Is an Oil Shock?”. Journal of Econometrics, C. 113, S. 2, s. 363- 398.
• Ito, Katsuya (2008). “Oil Price and The Russian Economy: aVEC Model Approach”. International Research Journal of Finance and Economics, S. 17, s. 68-74.
• Jimenez-Rodriguez, Rebeca ve Marcelo Sanchez. (2004). “Oil Priceand Real GDP Growth (OECD)”. European Central Bank, Working Paper Series S. 362.
• Jukov, İgor (2015). “Казахстан Стоит На Пороге Топливного Дефицита” (Kazakistan Yakıt Sıkıntısı Çekiyor). https://forbes.kz/finances/markets/kazahstan_stoit_na_poroge_toplivnogo_defitsita [Erişim: 20.12.2017].
• Karenov, Rashit S. (2015).”Современное Состояние и Приоритетные Задачи Развития в Перспективе Нефтяной Отрасли в Мире и Казахстане” (Dünyadaki ve Kazakistan’daki Petrol Endüstrisinin Gelişimin Mevcut Durum ve Öncelikli Görevleri). Karaganda Üniversitesinin Vestnik Dergisi, C. 3, S. 79, s. 5-18.
• Katircioglu, Salih vd. (2015), “Oil Price Movements and Macroeconomic Performance Evidence from 26 OECD”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, S. 44, s. 257–270.
• Kazakistan Enerji Bakanlığı (2016). “Кашаган: Что Ожидает Главный Нефтяной Проект Казахстана?” (Kashagan: Kazakistan’ın Ana Petrol Projesi Ne Bekliyor?). http://energo.gov.kz/index.php?id=9154 [Erişim: 19.11.2017].
• Kazakistan İstatistik Komitesi (2017). “Kazakistan 2016’da”, http://www.stat.gov.kz [Erişim: 23.11.2017].
• Kazakistan İstatistik Komitesi, http://www.stat.gov.kz
• Kazakstan Mali Bakanlığı, http://www.minfin.gov.kz
• Kazakova, Nadia (2015). “CEE Explained: Russia Frozen Out Of Energy Bonanza”. https://www.tradingfloor.com/posts/cee-explained-russia-frozen-out-of-oil-and-gas-bonanza-6141797 [Erişim: 20.12.2017].
• KazTransOil (2017).”Итоги производственной деятельности АО «КазТрансОйл» за 2016 год” (KazTransOil’inin 2016 üretim faaliyetlerinin sonuçları). http://www.kaztransoil.kz/ru/press-centre/press-releases/press-relizi/itogi_proizvodstvennoy_deiatelnosti_ao_kaztransoil_za_2016_god/ [Erişim: 22.02.2018].
• Kilian, Lutz (2005). “The Effects of Exogenous Oil Supply Shocks on Output and Inflation: Evidence from The G7 Countries”. Centre for Economic Policy Research. Discussion Paper, S. 5404.
• Kilian, Lutz (2008), “Exogenous Oil Supply Shocks: How Big Are They and How Much Do They Matter for The U.S. Economy?”. The Review of Economics and Statistics, C. 90, S. 2, s. 216 - 240.
• Korhonen, Iikka ve Aaron N. Mehrotra (2009). “Real Exchange Rate, Output and Oil: Case of Four Large Energy Producers”. Bank of Finland. Institute for Economies in Transition. Discussion Papers 6.
• Korhonen, Iikka ve Svetlana Ledyaeva (2010). “Trade Linkages and Macroeconomic Effects of The Price of Oil”. Energy Economics, C. 32, S. 4, s. 848–856.
• Kose, Nezir ve Sabit Baimaganbetov (2015). “The Asymmetric Impact of Oil Price Shocks on Kazakhstan Macroeconomic Dynamics: A Structural Vector Autoregression Approach”. International Journal of Energy Economics and Policy, C. 5, S.4, s. 1058-1064.
• Kutan, Ali M. ve Michael L. Wyzan (2005). “Explaining the Real Exchange Rate in Kazakhstan, 1996-2003: Is Kazakhstan Vulnerable to the Dutch Disease?”. Economic Systems, S. 29, s. 242-255.
• Mehrara, Mohsen ve Mohaghegh Mohsen (2011). “Macroeconomic Dynamics in the Oil Exporting Countries: A Panel Var Study”. International Journal of Business and Social Science”, C. 2, S. 21, s. 288-295.
• Melnikov, Roman (2010). “Влияние Динамики Цен на Нефть на Макроэкономические Показатели Российской Экономики” (Petrol Fiyatların Dinamiğin Rus Ekonomisinin Makroekonomik Göstergeleri Üzerindeki Etkisi), Prikladnaya Ekonometrika, C. 1, S. 17. s. 20 - 29.
• Mirza, Daniel ve Habib Zitouna (2010). “Oil Prices, Geography and Endogenous Regionalism: Too Much Ado about (Almost) Nothing”. Cepremap (Center for Economic Research And Its), (Docweb) Working Papers, S. 1009.
• Mork, Knut Anton (1989). “Oil and the Macroeconomy When Prices Go Up and Down: An Extension of Hamilton’s Results”. Journal of Political Economy, C. 97, S. 3, s. 740-744.
• Nurmakhanova, Mira (2006). “Oil and Growth Challenge in Kazakhstan”. Economics Education and Research Consortium, Working Paper S. E16/06.
• OECD Data, https://data.oecd.org/gdp/real-gdp-forecast.htm#indicator-chart [Erişim: 15.03.2018].
• Rautava, Jouko (2002). “The Role of Oil Pricesand the Real Exchange Rate in Russia’s Economy”. Helsinki: Bank Of Finland. Institute For Economies In Transition, Discussion Papers, S. 3.
• RFCA (2015). “Обзор Нефтедобывающей Отрасли РK” (Kazakistan’ın Petrol Endüstrisine Genel Bakış). http://www.rfcaratings.kz [Erişim: 15.12.2017].
• Rotemberg, Julio J. Michael Woodford (1996).”Imperfect Competition and the Effects of Energy Price Increases”. Journal of Money, Credit, and Banking, C. 28, S. 4, Part 1, s. 549-577.
• Safinov, Kanatbek ve Marzhan Kulmamirova, Nikita İllerisckii (2017). “Казахстан в Энергетической Интеграции ЕАЭС: Перспективы, Риски, Возможности” (Kazakistan, Avrasya Ekonomik Birliği’nin Enerji Entegrasyonunda: Beklentiler, Riskler, Fırsatlar), Dünya Petrol ve Doğal Gaz Piyasaları: Daha Sıkı Rekabet Dergisi, Moskova: Primakov adında Dünya Ekonomisi ve Uluslararası İlişkiler Ulusal Araştırma Enstitüsü, Rusya Bilimleri Akademisi, s. 113-123.
• Sauter, Raphael ve Shimon Awerbuch (2003). “Oil Price Volatility and Economic Activity: A Survey and Literature Review”. IEA Research Paper, s. 1-19.
• Simohammed, Kamel vd. (2016). “The Impact of Oil Prices on Macroeconomic Fundamentals, Monetary Policy and Stock Market for Eight Middle East and North African Countries”, Middle Eastern and African Economies, C. 18, S. 2, s. 26-44.
• “На Перепутье Экспортных Маршрутов Казахстанской Нефти” (Kazakistan Petrol İhraç Yollarının Kavşaklarında) (2017). https://informburo.kz/mneniya/sergey-smirnov/na-perepute-eksportnyh-marshrutov-kazahstanskoy-nefti.html [Erişim: 20.12.2017].
• “Нефть и Газовая Промышленность” (Petrol ve Gaz Sanayi). http://ibrain.kz/ekonomika-kazahstana/neftyanaya-ı-gazovaya-promyshlennost [Erişim: 05.12.2017].
• “Основные Риски Платежного Баланса Уж еРеализовались” (Ödemeler Dengesinin Ana Riskleri Artık Gerçekleşmiştir). (26 Nissan 2017). Kazakhstanskaya Pravda (Elektronik Gazete). http://www.kazpravda.kz/fresh/view/osnovnie-riski-platezhnogo-balansa-uzhe-realizovalis/ [Erişim: 20.12.2017]. Природные Ресурсы Казахстана (Kazakistan’ın Doğal Kaynakları). (2015). http://www.kazportal.kz/prirodnyie-resursyi-kazahstana [Erişim: 23.12.2017].
• http://akademikperspektif.com/2013/02/22/orta-asyanin-gorunmeyen-gucu-kazakistan/ [Erişim: 05.02.2018].
• http://countrymeters.info/ [Erişim:02.11.2017].