M. GELDİYEV VE EKİM İHTİLALİ DÖNEMİNDE ANA DİL

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 40 - 45, 15.06.2019

Tahir Aşirov Parahat Durdygylyjov

Öz

XX. yüzyılın başı Türkmenistan’da
değişik kültürel ve bilimsel gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde
gelişme gösteren konulardan birinin de Türkmen dili olduğu görülebilir. Bu konuda, 1926
yılında Bakü’de gerçekleşen Türkoloji kurultayına Türkmenistan adına katılan
Muhammet Geldiyev’in (1889-1931) ve onun çalışmalarının ayrı bir yeri vardır.
Özellikle de Geldiyev’in 1925 yılında Poltaraski’de (Aşkabat’ta) “Başlangıç
Mektepte Ene Dili (hem programı)” (باشلانغچ مه كته پده
انه ءديلي هه م پپروغرامما) ismiyle yayınladığı eseri değerlidir. Bu
eser Rusça “Родной язык в начальной школе (Программа по родному языку)”
şeklinde tanıtılmıştır. Bu, Sovyet Türkmenistanı’nda ana dilin okutulmasıyla
ilgili günümüzde de değerini kaybetmemiş tarihi bir eserdir. Geldiyev kitabının
başında “Bizim mektep” diye başlık açmış ve onda Türkmen okulların tarihini,
özellikle Ekim İhtilalinin etkisi bağlamında değerlendirmektedir. Makalede, M. Geldiyev tarafından 1925 yılında Aşkabat’ta “Başlangıç
Mektepte: Ene Dili (hem programı)”
adıyla cedit alfabesiyle yayınlanan eserinin ana dilinin tarihi sürecinde önemi
belirlenmeye ve değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Geldiyev, Ene Dili, Türkmen Dili, Türkoloji

Kaynakça

• Geldiyev, M. (1925). باشلانغچ مه كته پده انه ءديلي هه م پپروغرامما (Başlangıç Mektepte Ene Dili (hem programı). Poltaraski (Aşkabat).