An Investigation on the Attribution of the Exegetical Work Entitled Durj al-Durar to ‛Abd al-Qāhir al-Jurjānī

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1 - Cilt: 3 Sayı: 1 Nisan, 107 - 120, 30.04.2019

Soner Aksoy

https://doi.org/10.31121/tader.515622

Cited By: 1

Öz

‛Abd al-Qāhir al-Jurjānī (d. 471/1078), who
represents an important link in the Islamic scholarly tradition, was
distinguished in the areas of rhetoric (balāghah) and eloquence
(faṣāḥah), and as a linguist wrote numerous works in these respective
fields. Sources also mention Jurjānī among the important names in the field of
Quranic exegesis (tafsīr), and that he wrote works in connection to
this field. In this context, the primary objective of this study is to
investigate and examine the attribution of the exegetical work entitled Durj
al-durar to Jurjānī as is found in many a source including a separate, more
recently printed edition. In line with this objective, the substance, style and
content of the edition ascribed to Jurjānī of the exegetical work Durj
al-durar has been analyzed. In this regard, the study is comprised of four
headings, the first of which has been assigned to Durj al-durar's
technical details, the second heading to the evidences on the exegetical work
belonging to Jurjānī, the third heading on evidences of it not belonging to
him, and as for the fourth heading is where all of these evidences are
analyzed. Accordingly, in spite of there being some evidence that the
exegetical work entitled Durj al-durar belongs to Jurjānī, we have come
to the conclusion that the evidence of it not belonging to him is rather more
substantial.

Anahtar Kelimeler

Jurjānī, Durj al-durar, Exegesis, Attribution, İnvestigation

Abdülkâhir el-Cürcânî’ye Nispet Edilen Dürcü’d-Dürer İsimli Tefsirin Aidiyetine Dair Bir İnceleme

Öz

İslâm ilim geleneğinin önemli halkalarından birisini oluşturan
Abdülkâhir el-Cürcânî (ö. 471/1078) dilci kimliğiyle belâgat ve fesâhat
alanında temeyyüz etmiş ve bu alanlara dair çok sayıda eser kaleme almıştır. Kaynaklar
Cürcânî’nin tefsir sahasında da önemli bir isim olduğunu ve bu alana dair eserler
kaleme aldığını zikretmiştir. Bu bağlamda yapacağımız çalışmanın temel amacı
birtakım kaynaklarda Cürcânî’ye nispet edilen ve günümüzde de iki ayrı baskısı
yapılan Dürcü’d-dürer isimli tefsirin kendisine aidiyetini incelemek ve
araştırmaktır. Bu amaca dönük olarak Cürcânî’ye nispetle baskısı yapılan Dürcü’d-dürer
isimli tefsirin içeriği, üslup ve muhteva olarak incelenmiştir. Bu bağlamda çalışma
dört başlıktan oluşturulmuş, birinci başlıkta Dürcü’d-dürer isimli
tefsir hakkında teknik bilgiye, ikinci başlıkta tefsirin Cürcânî’ye ait
olduğuna dair delillere, üçüncü başlıkta ait olmadığına dair delillere, dördüncü
başlıkta ise, bu delillerin değerlendirilmesine yer verilmiştir. Buna göre Dürcü’d-dürer
isimli tefsirin Cürcânî’ye ait olduğuna dair birtakım deliller olsa da ait
olmadığına dair delillerin daha güçlü olduğu sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Cürcânî, Dürcü’d-dürer, Tefsir, Aidiyet, İnceleme

Kaynakça

• Bağdâdî, İsmail b. Muhammed Emîn. Hediyyetu’l-‘ârifîn. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyye, 1951.Boyalık, M. Taha. Dil, Söz ve Fesâhat. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.Brockelmann, Carl. Târîhu’l-edebi’l-‘Arabi. Çev. Abdulhalîm en-Neccâr. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1977.Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkâhir. Dercü’d-dürer fî tefsîri’l-âyi ve’s-suver. Tahk. Velîd b. Ahmed-Abdullatîf el-Kaysî. Biritanya: Mecelletü’l-Hikme, 2008.—. Delâilu’l-i‘câz. Tahk. Abdulhamîd Hindevî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001.—. Delâilu’l-İ‘câz Sözdizimi ve Anlambilim. Çev. Osman Güman. İstanbul: Litera Yayınları, 2008.—. Dürcü’d-dürer fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm. Tahk. Salâh el-Ferhân - Muhammed Şekûr. Ammân: Dâru’l-Fikr, 2009.—. el-Muktesid fî şerhi’l-îzâh. Tahk. Kâzım Mercân. Irak: Menşûrâtu Vizâratü’s-Sekâfe, 1982.—. Esrâru’l-belâga. tahk. Muyesser Akkâr - Mustafa Şeyh Mustafa. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2007.—. Kitâbu’l-miftâf fi’s-sarf. tahk. Ali Tevfîk. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle , 1987.Davûdî, Muhammed b. Ali b. Ahmed Şemseddîn. Tabakâtu’l-müfessirîn. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.Edirnevî, Ahmed b. Muhammed. Tabakâtü’l-müfessirîn. Tahk. Süleyman b. Sâlih. Suûd: Mektebetü’l-‘Ulûm, 1997.Enbârî, Abdurrahmân b. Muhammed b. ‘Ubeydullah el-Ensârî. Nüzhetü’l-elibbâ fî tabakâti’l-udebâ. Tahk. İbrahim Sâmirâyî. Ürdün: Mektebetü’l-Menâr, 1985.Eren, İsmail. "Dürcü’d-Dürer’in el-Cürcânî’ye Nispeti ve Delâilu’l-İ‘câz İle Mukayesesi". Türkiye Din Eğitimi Araştırma Dergisi 1/2 (2016): 73-85.Hacımüftüoğlu, Nasrullah. "Abdülkâhir el-Cürcânî". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 247-248. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.İbn Şâkir, Salâhuddîn Muhammed b. Ahmed. Fevâtü’l-vefayât. Tahk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dâru Sâdır, 1973.İbnu’l-‘Imâd, Abdulhayy b. Ahmed b. Muhammed Ebu’l-Felâh el-Hanbelî. Şezerâtu’z-zeheb. Tahk. Mahmud el-Arnavûd. Beyrut: Dâru İbni Kesîr, 1986.Karagöz, Mustafa. Tefsir Tarihi Yazımı ve Problemleri. Ankara: Araştırma Yayınları, 2015.Kâtib Çelebi, Mustafa b. Abdullah. Keşfu’z-zunûn ‘an esâmi’l-kutub ve’l-funûn. Bağdat: Mektebetü’l-Müsennâ, ts.Kıftî, Cemâluddîn Ebu’l-Hasen Ali b. Yusuf. İnbâhu’r-ruvât ‘alâ enbâhu’n-nuhât. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Unsuriyye, 2003.Matlûb, Ahmed. Abdülkâhir el-Cürcânî belâğatuhû ve nakduhû . Kuveyt: Vekâletü’l-Matbû’ât, ts.Muhaymir, Fuâd Ali. Felsefetü’n-nahviyye fi delâili’l-i‘câz. Kahire: Dârus’s-Sekâfe, 1983.Murâd, Velîd Muhammed. Nazariyyetü'n-nazm ve kıymetuhâ fi'd-dirâseti'l-lugaviyye. Dımeşk: Dârü'l-Fikr, 1983.Nüveyhiz, Âdil. Mu‘cemu’l-müfessirîn. Beyrut: Müessesetü’s-Sekâfe, 1988.Rahmânî, İbrahim. en-Nazmü’l-Kur’ânî ve eseruhû fî ahkâmi’t-teşrî. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2010.Serkîs, Yusuf b. İlyân b. Musa. Mu‘cemu’l-matbû‘âtu’l-Arabiyye. Mısır: Matba‘âtu Serkîs, 1928.Subkî, Tâcuddîn Takıyyuddîn. Tabakâtu’ş-Şâfi‘iyyeti’l-kübrâ. Tahk. Mahmud Muhammed Tannâhî. Beyrut: Hicr li’t-Tıba‘a ve’n-Neşr, 1993.Suyûtî, Abdurrahmân Ebû Bekr Celâluddîn. Buğyetü’l-vuğât. Tahk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. Lübnan: el-Mektebetü’l-‘Asrıyye, ts.Şeyhûn, Mahmûd es-Seyyid. el-İ‘câz fî nazmi'l-Kur'ân. Kahire: Mektebetü'l-Külliyyâti'l-Ezheriyye, 1978.Yâfi‘î, Ebû Muhammed b. Ali b. Süleyman. Mirâtü’l-cinân . Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.Yemenî, Abdülbâkî b. Abdülmecîd. İşâratü’t-ta‘yîn fî terâcim’n-nuhât ve’l-luğaviyyîn. Tahk. Abdülmecîd Diyâb. Riyad: Merkezü’l-Melik Faysal, 1986.Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Iberu fî haberi men gaber. Tahk. Ebû Hâcir Muhammed es-Sa‘îd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.Zerkeşî, Ebû Abdillah Bedruddîn Muhammed b. Abdillah. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’an. Tahk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1957.