Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 2, 92 - 101, 28.12.2018

Mehmet Salih Sayar Mehmet Başbağ Erdal Çaçan

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.501484

Cited By: 9

Öz

Hayvan beslemesinde kullanılacak kaba yemlere
ait besin içeriklerinin ve kalite parametrelerinin önceden bilinmesi başarılı
bir hayvancılık için büyük öneme sahiptir. Bu çalışma doğal olarak yetişen bazı
buğdaygil yem bitkisi türlerinin yem kalitesini belirlemek amacıyla
yürütülmüştür. Dicle Üniversitesi kampüs alanında yeralan doğal vejetasyondan
2017 yılında toplanan 13 değişik buğdaygil cinsine ait 15 buğdaygil yem bitkisi
türü, araştırmanın materyalini oluşturmuştur. Bitki
türlerine ait doğadan toplanan tohumlar Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Araştırma arazinde ayrı ayrı parsellere ekilerek, çiçeklenme döneminde ot ile
ilgi analizlerinin yapılması için hasat edilmiştir. Her parselden 3 tekerrürlü
olarak alınan kuru ot örnekleri Dicle Üniversitesi Bilim ve
Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (DÜBTAM) Laboratuarlarında
analiz edilmiştir. İncelenen özelliklere ait veriler üzerinde yapılan istatiksel
analiz sonucuna göre, incelenen tüm özellikler için buğdaygil bitki türlerinin
0.01 düzeyinde birbirlerinden farklı olduğu saptanmıştır. Ayrıca araştırmada
incelenen özelliklerin 15 buğdaygil türü arasında aşağıdaki aralıklarda değişim
gösterdiği belirlenmiştir; ham protein oranı (HP) - %6.2-19.3; kuru madde oranı
(KMO) - %88.9-91.7; asit deterjanda çözünmeyen lif oranı (ADF) - %22.9-43.2;
nötral deterjanda çözünmeyen lif oranı (NDF) - %45.9-74.6; asit deterjanda
çözünmeyen protein oranı (ADP) - %0.08- 0.63; sindirilebilir kuru madde oranı
(SKM) %55.3-71.0;  kuru madde tüketimi
oranı (KMT) - %1.61-2.62 ve nisbi yem değerleri (NYD) - 68.9-143.1. Biplot
analiz yöntemiyle yapılan analizlerde ise aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır. İncelenen
özelliklerin birbirinden farklı 5 grup oluşturduğu belirlenmiştir. Kuru madde oranı, ADF ve NDF oranlarından oluşan 3
özellik arasında olumlu ve önemli ilişki saptanmış olup, bu üç özellik
bakımından sindirilebilirlik oranı ve nisbi yem değerleri en düşük olan Bromus tectorum türü
öne çıkmıştır. Öte yandan, aynı grupta yeralan ham protein oranı, magnezyum
içeriği ve sindirilebilir kuru madde oranı özellikleri arasında da olumlu ve
önemli ilişki olduğu saptanmıştır. Bu üç özelliğin bulunduğu grupta yer alan
tek buğdaygil türü olan Lolium perenne türü dikkat çekici
bulunmuştur. Yine aynı şekilde nisbi yem değeri ve kuru madde tüketim oranı
özellikleri arasında da önemli olumlu ilişki olduğu belirlenmiş olup, iki
özellik bakımından ise Festuca arundinacea ve Phalaris canariensis türleri öne çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

ADF, biplot analiz yöntemi, buğdaygil türleri, ham protein

Kaynakça

• Açıkgöz, E., (2001). Yem Bitkileri. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No: 182., s.135.
• Albu, A., Pop, I.M., Radu-Rusu, C., (2012). Calcium (Ca) and phosphorus (P) concentration in dairy cow feeds. Lucrări Ştiinţifice- Seria Zootehnie, 57(17): 70-74.
• Anonim. (1980). The Nutrients Requirements of Ruminant Livestock. 4th ed. 73-310. CAB International, Wallingford Anonim, (2018). Diyarbakır ili meteoroloji verileri. Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü.
• Avcıoğlu, R., Demiroğlu, G., Geren, H. (2004). Bazı yeni yem bitkisi cins tür ve çeşitlerinin Ege Bölgesi koşullarında verim ve yem kalite özellikleri üzerinde araştırmalar. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Proje No: TOGTAG-2847.
• Avcıoğlu, R., Hatipoğlu, R., Karadağ, Y. (2009). Yem Bitkileri Cilt III. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, s.546.
• Ayan, I., Mut, H., Önal-Ascı, O., Basaran U., Acar, Z. (2010). Effects of manure application on the chemical composition of rangeland hay. J. Anim. Vet. Adv., 9(13): 1852-1857.
• Başaran, U., Mut, H., Önal Aşçı, Ö., Acar, Z., Ayan, İ. (2011). Variability in forage quality of Turkish grass pea (Lathyrus sativus L.) landraces. Turkish Journal Field Crops, 16(1): 9-14.
• Başbağ, M., Çaçan, E., Aydın, A., Sayar M.S., (2011). Güneydoğu Anadolu Bölgesi doğal alanlarından toplanan bazı fiğ türlerinin ot yönünden kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı, Bildiriler Kitabı Cilt: 1, 27-30 Nisan, s: 143-152, Eskişehir.
• Başbağ, M., Çacan, E., Sayar M.S., Karan, H. (2018a). Identification of certain agricultural traits and inter-trait relationships in the Helianthemum ledifolium (L.) Miller var. lasiocarpum (Willk.) Bornm. Pakistan Journal of Botany, 50(4): 1369-1373.
• Başbağ, M., Çaçan, E., Sayar M.S., Karan, H., Tonçer, Ö. (2018b). Bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin yem kalitesi açısından değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 5(3): 246-252.
• Caballero AR, Goicoechea-Oicoechea, E.L., Hernaiz-Ernaiz, P.J. (1995). Forage yields and quality of common vetch and oat sown at varying seeding ratios and seeding rates of vetch. Field Crops Res. 41:135-140.
• Canbolat, Ö. 2002. Bazı Buğdaygil kaba yemlerin in vitro gaz üretimi, sindirilebilir organic madde, nispi yem değeri ve metabolic enerji içeriklerinin karşılaşırılması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18(4): 571-577.
• Çaçan, E., Aydın, A., Başbağ, M. (2015). Bingöl Üniversitesi Yerleşkesinde Yer Alan Bazı Buğdaygil Yem Bitkilerine Ait Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 2(2): 214-219.
• Çınar, S., (2012). Çukurova taban koşullarında bazı çok yıllık sıcak mevsim buğdaygil yem bitkilerinin yonca (Medicago sativa L.) ile uygun karışımlarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Ensminger M.E., Oldfield J.E., Heinemann W.W. (1990). Feeds & Nutrition, second ed., The Ensminger Publishing Company, California, U.S.A., p: 890.
• Fırıncıoğlu, H.K., Ünal, S, Pank Z, Beniwal SPS. (2012). Growth and development of narbon vetch (Vicia narbonensis L.) genotypes in the semi-arid central Turkey. Spanish Journal of Agricultural Research, 10(2): 430-442.
• Garg, M.R., Bhanderi, B.M., Sherasia, P.L., (2003). Macro-mineral status of feeds and fodders in Kutch district of Gujarat. Animal Nutrition and Feed Technology, 3(2):179-188.
• Grzegorczyk, S., Alberski, J., Olszewska, M., Grabowski, K., Bałuch-Małecka, A., (2017). Content of calcium and phosphorus and the Ca:P ratio is selected species of leguminous and herbaceous plants, J. Elem., 22(2): 663-669.
• Gülümser, E., Acar, Z. (2012). Morphological and chemical characters of Bituminaria bituminosa (L) c.h. (Stirtion) grown naturally in the Middle Black Sea Region. Turkish Journal of Field Crops, 17(2): 101-104.
• Gürsoy, E., Macit, M. (2017a). Erzurum ili çayır ve meralarında doğal olarak yetişen bazı buğdaygil yem bitkilerinin nispi yem değerleri bakımından karşılaştırılması. YYÜ TAR BİL DERG, 27(3): 309-317.
• Gürsoy, E., Macit, M. (2017b). Erzurum ili çayır meralarında doğal olarak yetişen bazı baklagil ve buğdaygil yem bitkilerinin mineral madde kompozisyonlarının belirlenmesi. Alınteri, 32(1): 1-9.
• İlker, E., Aykut Tonk, F., Çaylak, Ö., Tosun, M., Özmen, İ. (2009). Assessment of genotype x environment interactions for grain yield in maize hybrids using AMMI and GGE biplot analyses. Turkish Journal of Field Crops, 14(2): 123 – 135. Kendal, E., Sayar, M.S., (2016). The stability of some spring triticale genotypes using biplot analysis. Journal of Animal and Plant Sciences, 26(3): 754-765.
• Kendal, E., Sayar, M.S., Tekdal, S., Aktaş H, Karaman, M. (2016). Assessment of the impact of ecological factors on yield and quality parameters in triticale using GGE biplot and AMMI analysis. Pakistan Journal of Botany, 48(5): 1903-1913.
• Kevseroğlu, K. (2000). Tarla Tarımı-1. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No:36, s.20.
• Kılıç, H., Tekdal, S., Kendal, E., Aktaş, H. (2012). Augmented deneme desenine dayalı ileri kademe makarnalık buğday (Triticum turgidum ssp durum) hatlarının biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Doğa Bilimleri Dergisi, 15(4): 18-25.
• Kılıç, Ü., Yurtseven, S., Boğa, M., Aydemir, S. (2015). Farklı toprak tuzluluk düzeylerinin bazı buğdaygil yem bitkilerinin in vitro gaz üretimi ve yem değerleri üzerine etkisi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 3(1): 9-15.
• Khan, Z.I., Ashraf, M., Hussain, A., (2007). Evaluation of macro mineral contents of forages: influence of pasture and seasonal variation. Asian-Aust. J. Anim. Sci., 20(6): 908-913.
• Lacefield, G.D., (1988). Alfalfa Hay Quality Makes the Difference. University of Kentucky Department of Agronomy AGR-137, Lexington, KY.
• Morrison, J.A., (2003). Illinois Agronomy Handbook. Hay and Pasture, Chapter 6. Rockford Extension Center. (http://extension.cropsciences.illinois.edu/handbook/ pdfs/chapter06.pdf), (Erişim tarihi: 11.10.2018).
• Sağlamtimur, T., Gülcan, H., Tükel, T., Tansi, V., Anlarsal, A., Hatipoğlu, R.,(1986). Çukurova koşullarında yembitkileri adaptasyon denemeleri 1. Buğdaygil Yembitkileri", Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 1: 26-36.
• SAS Institute, (2002). JMP Statistics. Cary, NC, USA: SAS Institute, Inc. pp.70.
• Sayar M.S., Anlarsal A., (2010). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yem bitkileri tarımının mevcut durumu sorunları çözüm önerileri, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi,14(2): 59-67.
• Sayar, M.S., Kendal, E. (2014). Tek yıllık baklagil yem bitkilerinin tahıllarla karışık ekimi. Mardin Gıda Tarım ve Hayvancılık Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 11, Sayfa: 52-54.
• Sayar, M.S., (2014). Path coefficient and correlation analysis between forage yield and its affecting components in common vetch (Vicia sativa L.). Legume Research, 37(5): 445-452.
• Sayar MS, Han, Y. (2015). Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının tohum verimi ve verim komponentlerinin belirlenmesi ve GGE biplot analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi- Journal of Agricultural Sciences, 21(1): 78-92.
• Sayar, M.S., Han, Y., Yolcu, H., Yücel, H., (2014). Yield and quality traits of some perennial forages as both sole crops and intercropping mixtures under irrigated conditions. Turkish Journal of Field Crops, 19(1): 59-65.
• Sayar, M.S., (2016). Dry matter yield and forage quality of promising bitter vetch (Vicia ervilia (L.) Willd.) lines. VII International Scientific Agriculture Symposium, Book of Proceedings Jahorina, October 06-09, 2016 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina p: 283-291.
• Schroeder, J.W. (1994). Interpreting Forage Analysis. Extension Dairy Specialist (NDSU), AS-1080, North Dakota State University. Tajeda, R., Mcdowell, L.R., Martin, F.G., Conrad, J.H., (1985). Mineral element analyses of various tropical forages in Guatemala and their relationship to soil concentrations. Nutrition Reports International, 32: 313-324.
• VSN International, 2011. GenStat for Windows 14th Edition. VSN International, Hemel Hempstead, UK. Web page: GenStat.co.uk
• Yan, W., Hunt, L.A., Sheng Q and Szlavnics, Z. 2000. Cultivar evaluation and mega-environment investigation based on the GGE biplot. Crop Science 40: 597-605.
• Yan, W., Kang M.S. 2003. GGE Biplot Analysis: A Graphical Tool for Breeders, Geneticists, and Agronomists. CRC Press, Boca Raton, FL, pp.288.
• Yan, W., Tinker N.A. (2006). Biplot analysis of multi-environment trial data: Principles and applications. Canadian Journal of Plant Science, 86: 623-645.