Ankara Koşullarında Farklı Dozlarda Borlu Gübrelemenin İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.)’nde Bitki Boyu ile Ot ve Protein Verimine Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 1, 19 - 28, 28.06.2019

Hüseyin Bulut Hayrettin Kendir

Öz

Hayvancılığımızın en büyük sorunlarından biri
her geçen yıl artan kaba yem açığı olarak görülmektedir. Hayvancılığı gelişmiş
ülkelerde kaba yem üretimi farklı yem kaynakları ile çeşitlendirilirken,
üretimin her dönemi için alternatif türler tarım sistemlerine dâhil
edilmektedir. Ağırlığını birkaç bitki türünün (yonca, korunga, fiğ, silajlık mısır)
oluşturduğu yem bitkileri tarımımıza, bölgelerin ekolojik koşulları gözetilerek
alternatif olabilecek yeni yem bitkisi türlerinin dâhil edilmesi gerekmektedir.
Vejetasyon dönemi kısa, ara veya ikinci ürün olarak da yetiştirilebilen tek
yıllık yem bitkilerinin üretime dâhil edilmesi kaba yem açığının azaltılmasına
katkı sağlayacaktır. Akdeniz bölgesinin kısa gün bitkisi olan İskenderiye
üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) yem
bitkileri üretiminde farklı bölgelere uyum sağlayabilen alternatif türlerden
birisidir. Orta Anadolu koşullarında yapılan pek çok araştırmada İskenderiye
üçgülü tarımının yapılabilirliği gözlenmiştir. Ankara yöresi için teşvik
kapsamına alınan bu tek yıllık baklagil yem bitkisinin bölgenin ekolojik
koşullarında verim gücünü ve kalitesini etkileyen unsurların ortaya çıkarılması
sürdürülebilir bir üretim açısından son derece önemlidir. Bu araştırma doktora
tez çalışmasının bir bölümünden oluşmaktadır. 2017 - 2018 yıllarında Ankara
Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlalarında, farklı
dozlarda verilen borlu gübrenin İskenderiye üçgülünün ot veriminde ve
kalitesinde meydana getirdiği etkiyi incelemek amacıyla yürütülmüştür. Tarla
denemesi olarak yürütülen araştırma, 3 tekerrürlü olarak tesadüf bloklarında
bölünmüş parseller deneme desenine göre kurulmuştur. Ana parsellere 3
İskenderiye üçgülü çeşidi (Derya, Erix, Mario), alt parsellere 5 farklı bor
dozu (0, 100, 200, 400, 800 g/da) olacak şekilde uygulamalar yapılmıştır. Araştırmada
incelenen parametreler; bitki boyu, yeşil ot verimi, kuru ot verimi ve ham
protein verimidir. Alınan sonuçlara göre; 2017 - 2018 yıllarında Mario
çeşidinin bitki boyu (91.89 - 92.99 cm), yeşil ot verimi (1804.33 - 1832.27
kg/da), kuru ot verimi (593.20 - 300.47 kg/da) ve ham protein verimi (22.73 - 10.43
kg/da) bakımından diğer çeşitlere göre daha üstün olduğu tespit edilmiştir. Yüksek
verimli ve kaliteli üretim için gereken bor dozunun ise 100 g/da olduğu
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İskenderiye üçgülü, borlu gübreleme, verim

Kaynakça

• Açıkgöz, E. (2001). Yem Bitkileri. İçinde: İskenderiye Üçgülü (sayfa 584). Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları, Yayın No: 182, Bursa.
• Akyıldız, A.R. (1968). Yemler Bilgisi Laboratuvar Kılavuzu. İçinde: Kuru Ot Verimi (sayfa 122) Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 358, Ankara.
• Adriano, D.C. (1986). Trace Elements in the Terresterial Environment. In: Boron in Soils (pages 74-79). Springer Verlag Berlin Heidelberg GmbH, New York.
• Arcak, Ç. (2010). Türkiye Topraklarının Bor Statüsünün Belirlenmesi ve Haritalanması Sonuç Raporu. Boren Derleme Arşivi, Yayın No: 71, Ankara.
• BOREN. (2018). Bor Bitkiler İçin Neden Çok Önemli. Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü. http://www.boren.gov.tr/content/docs/boren-bitkiler.
• Eraç, A. (1982). Bazı Önemli Tek Yıllık Yonca Tür ve Varyetelerinde Tohum ve Ot Verimi ve Verime Etkili Başlıca Karakterler Üzerinde Araştırmalar. İçinde: Ham Protein Verimi (sayfa 94) Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:509, Ankara.
• ETİMADEN. (2018). Bitkiler İçin Bor Mucizesi, Etidot-67. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü. http://www.etimaden.gov.tr/etidot-67
• Gençkan, M.S. (1983). Yem Bitkileri Tarımı. İçinde: Baklagil Yem Bitkileri (sayfa 519). Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, İzmir.
• Gezgin, S. & Hamurcu, M. (2006). Bitki Beslemede Besin Elementleri Arasındaki Etkileşimin Önemi ve Bor İle Diğer Besin Elementleri Arasındaki Etkileşimler. Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın No:20 (41), 24-31.
• Gupta, U.C. (2007). Handbook of Plant Nutrition. In: Boron (pages 241-277). Agriculture and Agri-Food, Canada.
• Hakyemez, B.H. (1994). Hayvancılığımızın Büyük Çıkmazı: Kaba Yem. Ziraat Mühendisliği Dergisi 278, 5-9.
• Hakyemez, B.H., Sancak, C. (2005). Bazı İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) Çeşitlerinin Ankara Sulu Koşullarına Uyumu ve Verimin Biçim Sırasına Göre Değişimi. Tarım Bilimleri Dergisi 11 (4), 406-410.
• Karakurt, E. (1999). Orta Anadolu Şartlarında İskenderiye Üçgülünde (Trifolium alexandrinum L.) Yapılmış Araştırmalar. Ziraat Mühendisliği Dergisi 341, 34-37.
• MGM. (2018). Meteorolojik Veriler. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://mevbis.mgm.gov.tr/
• Pekşen, E. (1995). Samsun Koşullarında Bazı İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) Çeşitlerinin Ot Verimleri (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Putievsky, E., & Katznelson, J. (1970). Chromosome Number and Genetic System in Several Trifolium Species. In: Trifolium alexandrinum L. Chromosoma (pages 476-482). Volcani Institute of Agricultural Research, Israel.
• Soya, H. (1979). İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.)’nde Değişik Ekim Zamanı ve Biçim Uygulamalarının Verim ve Diğer Bazı Karakterlere Etkileri Üzerine Araştırmalar (Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Soya, H. (2009). Yem Bitkileri. İçinde: İskenderiye Üçgülü (sayfa 363-369). Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Yayınları, Cilt No:2, İzmir.
• Wolf, B. (1971). The Determination of Boron in Soil Extracts, Plant Materials, Composts, Manures, Water and Nutrient Solutions. Soil Science and Plant Analysis 2 (5), 363-374.
• Yücel, C., Avcı, M., İnal, İ. & Akkaya, M. R., (2017). İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) Islah Çalışmaları. K.S.Ü. Doğa Bilimleri Dergisi 20 (Özel Sayı), 17-21.