Hz. Mevlâna Düşüncesinde Barış Kavramının Sûfî Psikolojisi Açısından Tahlili

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 23 - 40, 30.06.2018

İbrahim Işitan

https://doi.org/10.32711/tiad.430674

Öz

Sûfî gelenek, mânevî
yaşamın merkezi olarak kalbi görür ve nefs ve ruhun kalbi ele geçirmek, kendi
arzu ve isteklerini kalbe yerleştirmek için mücadele ettikleri gerçeğini kabul
eder. Söz konusu bu mücadeleyi gerçekleştirmenin amacı nefsânî ve ruhânî arzu
ve isteklerin insan benini ele geçirme arzusudur. Bu durumun yol açabileceği
içsel kaosa karşı sûfî yaşam tarzının önerdiği model nefse karşı mücâhede etmek
ve ruhî müşâhedeyi kazanmaktır. Böylece içsel barış sağlanır, bireysel ve
sosyal planda sağlıklı davranış kalıpları elde edilir. Bu çerçeveden
bakıldığında yaşadığı dönemden itibaren günümüze kadar Doğu ve Batı dünyasında
etkisini sürdürmüş olan Mevlâna Celaleddin Rumî’nin barış değer yargısının
oluşmasındaki katkısı yadsınamaz bir durum arz etmektedir. Dönemindeki siyasi
ve sosyal olayların karmaşıklığı karşısında Hz. Mevlâna barıştan yana tavır
almış, sosyal anlamda barışın gerçekleşebilmesi için içsel barış ortamının
sağlanması gerektiğine vurgu yapmıştır. Biz de bu tebliğimizde Hz. Mevlâna
düşüncesinde bireysel ve sosyal barışın sağlanmasının ilkelerini kısaca ele
aldık.

Anahtar Kelimeler

Barış, Kalp, Mevlâna Celaleddin Rumî, Nefs

Psychological Analysis of The Concept of Peace in Terms of Sufi Psychology İn Mevlana Thought

Öz

The Sufi tradition sees the heart as the
center of spiritual life and accepts the fact that it seeks to capture the
heart of the soul and the soul and struggle to place their desires in the
heart. In other words, the intention of realizing this struggle is the desire
to capture human beings of intentional or spiritual desires and wishes. The
model proposed by the Sufi lifestyle against internal chaos that this condition
may cause is to struggle against the human soul and win spiritual obedience.
Thus, inner peace is ensured, and healthy behavioral patterns are obtained on
the individual and social plan. From this perspective, the contribution of the
Mevlana Celaleddin-i Rumî, which has been influential in the Eastern and
Western world since the day he lived, to the peaceful justice of the day and
day is undeniable. In the face of the complexity of the political and social
events of his time, Mevlana has taken the side of the peace side and emphasized
that an inner peace environment should provided in order for peace to be
realized in social sense. In this paper, we will consider the principles of
providing individual and social peace in the mind of Mevlana in psychological
terms.

Anahtar Kelimeler

Peace, Heart, Mevlana Celaleddin-i Rumî, Human Soul, Spirit

Kaynakça

• Açıkel, Yusuf, ‘Nefsini Bilen Rabbi’ni Bilir’ Hadis mi, Kelam-ı Kibar Mı?’, Süleyman Demirel Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, c. V, (1998): s. 173-200.Ayten, Ali, ‘Affedicilik ve Din: Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma’, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XXXVII, (2009): s. 111-128.Çağrıcı, Mustafa, ‘Adâlet’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998), c. I, s. 341-343.- ‘İhsan’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000), c. XXI, s. 544-546.- ‘Kibir’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002), c. XXV, s. 562-563.Frager, Robert, Kalp, Nefs, Ruh, çev. İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul, Gelenek, 2005.Hucvîrî, Ali b. Osman Cüllâbî, Keşfu’l-mahcûb, Hakikat Bilgisi, trc. Süleyman Uludağ, İstanbul, Dergâh, 1996.Işıtan, İbrahim, ‘Sadreddin Konevî’ye Göre Sûfî Psikolojisi, Konevî Düşüncesinde Sûfi Kişilik Yapısının Temel Dayanakları’, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, c. I, (2012): s. 2, s. 171.- Sûfî Psikolojisi, Sülemi’ye Göre Sûfî Benlik Dönüşümü, Ankara, Divan, 2014.- ‘Kuşadalı İbrahim Halvetî’ye Göre Mânevî Şahsiyet Gelişimi’, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, c. 5, s. 6, (2015): s. 1705-1706.Kara, Mustafa, ‘Fenâ’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995), c. XII, s. 333-335.- ‘Hikmet’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998), c. XVII, s. 518-519.Karataş, Cafer, ‘Muhyiddin İbn Arabî’ye Göre İnsan-ı Kâmil’ Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, c. VII, s. 7, (1998): s. 453-465.Kasapoğlu, Abdurrahman, ‘Kur’an’da Adalet Psikolojisi - Adaleti Engelleyen Psiko-Sosyal Faktörler’, Hikmet Yurdu, c. V, s. 10, (2012): s. 61-106.Kelâbâzî, Ta’arruf, Doğuş Devrinde Tasavvuf, ter. Süleyman Uludağ, İstanbul, Dergâh, 1992.Konur, Himmet, ‘Mesnevî’de Mürîd-Mürşid İlişkisi’, Tasavvuf, c. XIV, (2005): s. 149-157.Kuşeyrî, Abdulkerim, Kuşeyrî Risalesi, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul, Dergâh, 1991.Müftüoğlu, Ömer, ‘Güven Ortamının Bir Toplum İçin Önemi ve Bunu Engelleyen Faktörler’, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. V, s. 2, (2005): s. 143-159.Rûmî, Mevlâna Celâleddîn, Mesnevî, çev. Adnan Karaismailoğlu, İstanbul, Akçağ, 2004.Tûsî, Ebû Nasr Serrâc, El-Lüma’, İslâm Tasavvufu, çev. Hasan Kâmil Yılmaz, İstanbul, Altınoluk, 1996.Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Marifet, 1996.- Gaflet’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1996), c. XIII, s. 283-284.- ‘Hicab’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998), c. XVII, s. 430-431.- ‘Müşâhede’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2006), c. XXXII, s. 152-153.- Ruhsat’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2008), c. XXXV, s. 210.Yüksel, Emrullah, ‘İlâhî Fiillerde Hikmet’, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, c. VIII, (1988): s. 43-76.