Travmayı Anlamlandırması Açısından İmtihan İnancı ve Başa Çıkma: Şehit Aileleri, Gaziler ve Gazi Aileleri Örneği

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 125 - 151, 30.06.2019

Nesibe Esen Ateş

https://doi.org/10.33718/tid.546770

Cited By: 2

Öz

Yaşanan olaylar bireyin anlam
duygusunu bozduğunda, temel gaye bozulan anlamı geri kazanmak olmaktadır. Din,
imtihan inancını yaşanan olaylara anlam bulma kaynağı olarak sunmaktadır. Çalışmada,
olumsuz yaşam olaylarını anlamlandırmada imtihan inancının rolü
araştırılmaktadır. Araştırma grubu olarak şehit aileleri, gaziler ve gazi
aileleri seçilmiştir. Onların, yaşadıkları travmaların kaynağı ve anlamına dair
başa çıkma süreçlerinde, imtihan inancını kullanıp kullanmadıklarını tespit
etmek, bu inancın başa çıkmaya olumlu ya da olumsuz etkilerini ortaya koymak,
çalışmanın temel amaçlarıdır. İmtihan inancı, üç katılımcı grupta da yaşanan
olaya bir neden vermesi açısında oldukça sık atıf almaktadır. Şehit ailelerinde,
yaşanan kaybın Allah’tan geldiği ve şerefli bir imtihan olduğu düşüncesi başa
çıkmayı olumlu etkilemektedir. Gazilerde, “Neden ben?” sorusuna cevap vermesi
açısından önemli olan imtihan inancı çoğunlukla duygusal yönde başa çıkmaya
yansımaktadır. Gazi ailelerine göre yakınlarının gazi olmaları ve travma
yaşamış kişiler ile beraber yaşamak imtihandır. İmtihan inancının başa çıkmaya etkisini
dindarlık algısı, kişilik, sosyal çevre, eğitim gibi bireysel dinamikler
belirlemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Başa Çıkma, İmtihan İnancı, Anlam, Şehit, Gazi

The Belief of Test and Coping in Terms of Attributing Meaning: The Case of Martyr Families, War Veterans, and War Veterans Families

Öz

When the individual's sense of
meaning are broken as a result of some events, his/her main purpose is to win
them back. Religion presents the belief of the test as a source of meaning to
the events experienced.  In this study, the
place and function of the belief of the test in finding meaning in negative
life events has been discussed. The families of martyrs, veterans, and families
of veterans  were preferred as the
working group. The main objectives of the study are to determine whether they
use the belief of test, and to demonstrate the positive or negative effects of
the belief in coping, in the coping processes of the source and meaning of the
traumas they experience. In three groups, the belief of the test is frequently
emphasized in terms of giving a reason for the event. In the families of the
martyrs, the thought that the loss came from God and is an honorable test has a
positive effect on coping. In veterans, the belief of test, which is especially
important in terms of answering the question "Why me?", is mostly
reflected in coping with emotional tendencies. According to the families of veterans,
being relatives of veterans and living with traumatized people is a test. Individual
dynamics such as perception of religiousness, personality, social environment
and education determine the effect of the test belief in coping.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Coping, Belief of Test, Meaning, Martyr, War Veteran

Kaynakça

• Aslan, Ferhat - Türksever, Zeynep. “İstanbul Folklorunda Şehitlik Etrafında Oluşan Halk İnançları, Uygulamalar ve Memoratlar: Edirnekapı Şehitliği Örneği”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 51, (2014): 27-62.Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak: Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.Batman, Elif. Yaşamın Zorluklarıyla Başa Çıkmada Kader İnancının Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2008.Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafâ Dîb el-Buğâ. Yemâme, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1993.Çağrıcı, Mustafa. “Musibet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31: 255-256. Ankara: TDV Yayınları, 2006.Can, Ali. “Kur’ân ve Yeni Ahit’e göre şehitlik”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8/37, (2015): 1035-1048.Coşkun, İbrahim. İlahi Adalet ve Engelli Bireyler. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2016.Ćufta, Muharrem. Kanser Hastalığı ile Başa Çıkmada Dinî İnanç ve Tutumların Rolü (Kosova Örneği) Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2014.El-Hilâlî, Mecdî. İmtihan. İstanbul: Beka Yayınları, 2017.El-Müncebî, Abdullah. Sabır ve Rıza. İstanbul: İlk Harf Yayınevi, 2017El-Tartûsî, Abdulhalim. Belâ ve Musibetlerle İmtihan. İstanbul: Karınca & Polen Yayınları, 2016.Esed, Muhammed. Kuran Mesajı: Meal-Tefsir. Çev Cahit. Koytak, Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.Frankl, Victor, E. İnsanın Anlam Arayışı. İstanbul: Okuyanus Yayınları, 2018.Güneş, Ali Rıza. İmtihan ve Hikmet Boyutuyla Kaderi Anlamak. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.Gürkan, Salime, Leyla. “Şehid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38: 431-433. Ankara: TDV Yayınları, (2010).Işık, Zehra. Ebeveyni Ölen Yetişkinlerde Dinî Başa Çıkma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi. 2013.Karagöz, İsmail. Kur’an’a Göre Musibetler Açısından İnsan ve Toplum. İstanbul: Çelik Yayınları, 1996.Karaman, Hayrettin - Dönmez, İbrahim, Kafi - Çağrıcı, Mustafa - Gümüş, Sadrettin. Kur'an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016. Küçük, Abdurrahman - Tümer, Günay - Küçük, Mehmeht,. Alparslan. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi. 2011.Kutub, İbn Kayyım El Cevziyye. Belâ ve İmtihan. İstanbul: Rayza Yayınları, 2017.Macit, Mustafa. Boyun Eğme-Başa Çıkma Sarkacında Kadercilik: Sosyal Psikolojik Bir Yaklaşım. İstanbul: Ötüken Yayıncılık, 2014.Oral, Osman. “Mâturîdî‘de Sabır, Şükür ve Hikmet İlişkisi”. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 2/4 (Aralık-2015): 343-362.Öztürk, Mustafa. Kur'an-ı Kerim ve Meali: Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2011.Pargament, Kenneth, I. The Psychology of Religion and Coping: Theory, Research, Pactice. New York: The Guilford Press, 1997.Sarıkçıoğlu, Ekrem. Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi. 2004.Sümer, Necati. Dinlerde Intihar, Şehitlik ve Ötanazi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları. 2015.Tekin, Şinasi. “Türk Dünyasında Gazâ ve Cihâd Kavramları Üzerine Düşünceler: Gâzi Teriminin Anadolu ile Akdeniz Bölgesinde İtibarını Yeniden Kazanması”. Tarih ve Toplum Dergisi. 19, (1993): 73-80.Tokur, Behlül. İmtihan Psikolojisi Var Olmanın Hakkını Vermek: İmtihan. Akara: Fecr Yayıncılık, 2018.Türk Dil Kurumu. Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.Uludağ, Süleyman. Belâ. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 5, 380. Ankara: TDV Yayınları, 1992.Yunus Emre Divanı. Der. S. Yağmur. İstanbul: Dergah Yayınları, 2014. Yusufoğlu, Abdullah. İslam İtikadında Ahiret. İstanbul: Çıra Yayınları. 2014aYusufoğlu, Abdullah. İslamî Mücadelede İmtihan. İstanbul: Çıra Yayınları. 2014b.