Evaluation of Medication Adherence in Adults Who Use Multiple Medications in The Context of Illness Perception, Acknowledgement and Attitude Characteristics

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 4, 227 - 234, 20.12.2017

Damla Demiray Kara Ertan Mert Yücel Uysal İbrahim Başhan

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.359675

Cited By: 4

Öz

Objective: In this study evaluation of medication adherence in adults who have
chronic disease and use multiple medications in the context of illness
perception, acknowledgement and attitude characteristics is aimed. Methods: For this purpose, Brief
Illness Perception Scale (BIPS) and Modified Morisky Scale (MMS) were applied
to patients and results were compared with sociodemographic characteristics and
medication consumption data. Results:
The data of 159 patients were collected and data of 146 patients that meet the
criteria were included to analysis. Of these 146 patients 90 (61,6%) were
female and 56 (38,4%) were male. Average age was 56,1 year (±8,2, range 28-66
year). The relation between BIPS and MMS scores and data of patients (gender,
age, marital status, education status, people living together status and number
of medication used) was searched. It was observed that BIPS scores increased
with older ages and this result was statistically significant. Besides, BIPS
and MMS-knowledge scores were increased and MMS-motivation scores were
decreased with higher number of medication used, and these results were also
statistically significant. There was no statistically significant correlation
between scale scores and other data of patients in terms of gender, marital
status, education, people living together status. In the analysis of
correlation between MMS and BIPS scores it was found that; patients who have
lower MMS-motivation and MMS-knowledge scores tend to have higher BIPS scores.
Although this correlation is not a causal relationship it was found
statistically significant. Conclusion:
It was found that BIPS and MMS introduced useful data especially in patients
with chronic diseases during evaluation of medication adherence. Applying these
scales routinely and making medication adherence more objective at chronic
patients whose target values are unsuccessful would facilitate determination
and intervention of weak points of disease management.

 

Amaç: Bu çalışma, çoklu ilaç kullanan
bir grup yetişkin kronik hastada, Kısa Hastalık Algı Ölçeği (KHAÖ) ve Modifiye
Morisky Uyum Ölçeği (MMÖ) bağlamında tedavi uyumu ve hastalık algısının
etkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Gereç
ve Yöntem: Bu değerlendirme için, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile
Hekimliği Polikliniğine Temmuz 2015- Temmuz 2016 tarihleri arasında başvuran
vakalara, Kısa Hastalık Algı Ölçeği (KHAÖ) ve Modifiye Morisky Uyum Ölçeği
(MMÖ) uygulanmıştır. Sonuçlar, vakaların farklı sosyodemografik özellikleri ile
ilaç kullanım verileri bağlamında karşılaştırılmıştır. 18 yaş üstü, birden
fazla ilaç kullanan, sözel iletişim kurma konusunda dil veya mental fonksiyon
sorunu olmayan vakalar arasından gönüllü olanlar çalışmaya dahil edilmiştir. Bulgular: Çalışma süresince, toplam 159
vakanın verileri toplanmış, bu vakalardan kriterleri karşılayan 146'sının
sonuçları analizlere dahil edilmiş ve değerlendirilmiştir. Vakaların, 90'ı
kadın (%61,6) ve 56'sı erkek (%38,4) idi. Yaş ortalaması 56,1 yıl (±8,2, 28-66
yıl aralığında) olarak bulunmuştur. Vakaların cinsiyet, yaş, medeni durumu,
eğitim durumu, birlikte yaşadığı kişi varlığı ve kullandığı ilaç sayısı,
verilerinin ortalama KHAÖ ve MMÖ skorları (MMÖ-motivasyon ve MMÖ-bilgi alt skorları)
ile ilişkisi araştırılmıştır. KHAÖ skorlarının yaş arttıkça azaldığı gözlendi
(p<0,05) ve bu sonucun istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.
Ayrıca kullanılan ilaç sayısı arttıkça, KHAÖ ve MMÖ-bilgi skorlarının arttığı
(p<0,05), MMÖ-motivasyon skorlarının azaldığı (p<0,05) ve bu sonuçlarında
istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. Vakaların, cinsiyet, medeni
durum, eğitim durumu, birlikte yaşadığı kişi varlığı ile ölçek skorları
arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir. MMÖ
motivasyon ve bilgi düzeyi ile KHAÖ skorları arasındaki ilişkinin analizinde;
düşük MMÖ-motivasyon ve düşük MMÖ-bilgi düzeyine sahip vakaların daha yüksek
KHAÖ skorlarına sahip olduğu görüldü ve her ne kadar bir sebep sonuç ilişkisini
göstermese de bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. Sonuç: Özellikle kronik hastalığı olan
vakalarda, ilaç uyumunu değerlendirmede KHAÖ ve MMÖ'nin hastalık yönetiminde
fikir verebilecek faydalı veriler sunduğu belirlenmiştir. Yaş arttıkça ve
kullanılan ilaç sayısı azaldıkça vakaların hastalıktan etkilenme düzeyi ve
hastalığı endişe verici olarak algılama düzeyleri azalmaktadır. Ayrıca
kullanılan ilaç sayısı arttıkça vakaların tedaviye uyum bilgi düzeylerinin
arttığı ve motivasyon düzeylerinin azaldığı bulunmuştur. Hedef değerlere
ulaşmada, sorun tespit edilen kronik hastalıklı vakalarda, bu ölçeklerin rutin
olarak uygulanarak tedaviye uyumun objektif olarak ortaya konması, hastalık
yönetiminde zayıf noktaların tespit edilmesini ve müdahale edilmesini olanaklı
hale getirecektir.

 

Anahtar Kelimeler

medication adherence, multiple medication use, Ilness perception

Kaynakça

• 1. Güç MO. İlaç tedavisinin temel ilkeleri. Gökçe Kutsal Y, Çakmakçı M, Ünal S, editörler. Geriatri l. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 1997. p.65-75.
• 2. Halil M. Yaşlı hastalarda polifarmasi. Arıoğul S, editör. Geriatri ve gerontoloji. MN Medikal & Nobel Tıp Kitapevleri; 2006. p.393-400.
• 3. Veazie PJ, Cai S. A connection between medication adherence, patient sense of uniqueness, and the personalization of information. Medical Hypotheses 2007;68(2):335-342.
• 4. Balon R. Managing Compliance. Psychiatric Times. 2002;19(5):1-2. www.psychiatrictimes.com /articles/ managing-compliance (erişim: 02.04.2017).
• 5. Grisel JE, Rasmussen PR, Sperry L. Anxiety and depression: Physiological and pharmacological considerations. The Journal of Individual Psychology 2006;62(4):398-416.
• 6. Mauskopf JA, David K, Grainger DL, et al. Annual health outcomes and treatment costs for schizophrenic populations. J Clin. Psychiatry 1999;(Suppl 19):14-19.
• 7. Ozsahin AK, Haydardedeoğlu FE. Barriers to drug adherence. TJFM&PC 2016;10(2):58-62.
• 8. Guidelines from the Case Management Society of America for improving patient adherence to medication therapies. Case Management Society of America Version 2. June 2006. p. 1-112. www.cmsa.org/portals /0/pdf/cmag2.pdf (erişim: 02.04.2017)
• 9. Domaç M, Hayran O, Dülger GA, Balta E, Özkan O. Türkiye’de hipertansiyonlu hastaların tedaviye uyumu ve antihipertansif kullanım özellikleri. Türk Eczacılar Birliği Araştırma Yayınları Dizisi. Ankara, 2000; 3.
• 10. Küçükbakar, A. Kanser tanısını yeni alan ve hastalığı tekrarlayan bireylerin hastalığı algılamalarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara: Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi [362.19 KÜÇ 2011] (1).
• 11. Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S. Hastalık algısı ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007;8:271-280.
• 12. Mete HE. Kronik hastalık ve depresyon. Klinik Psikiyatri 2008;11(Ek 3):3-18.
• 13. Vik SA, Maxwell CJ, Hogan DB, Patten SB, Johnson JA, Slack LR. Assessing medication adherence among older persons ın community settings. Can J Clin Pharmacol 2005;12:E152-E164.
• 14. Broadbent E, Petrie KJ, Main J, Weinman J. The brief illness perception questionnaire. J Psychosom Res 2006;60(6):631-637.
• 15. van Oort L, Schröder C, French DP. What do people think about when they answer the Brief Illness Perception Questionnaire? A 'think-aloud' study. Br J Health Psychol 2011;16(2):231-245.
• 16. Vural B, Teberru Acar Ö, Topsever P, Filiz TM. Modifiye Morisky Ölçeğinin Türkçe geçerlilik güvenilirlik çalışması. Turkish Family Physician 2012; 3(4):17-20.
• 17. Esengen Ş, Seçkin Ü, Borman P, Bodur H, Yücel M, Huzur evinde yaşayan bir grup yaşlıda fonksiyonel-kognitif değerlendirme ve ilaç kullanımı. Turkish Journal Of Geriatrics 2000;3(1): 6-10.
• 18. Arslan GG, Eşer İ. Yaşlıların kendi kendine ilaç kullanımına uyumu ve hemşirenin rolü. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 21(2):147-157.
• 19. Carrion PG, Swan A, Cecil HK, et al. Compliance with clinic attendance by outpatients with schizophrenia. Hosp Community Psychiatry 1993;44(8):764-7.
• 20. Ertemür E, Erdil F. Cerrahi kliniklerinde yatan yaşlı hastaların ilaç kullanımına yönelik bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2012;15(2): 201-207.
• 21. Arslan S, Şemin S. Sağlık ocağına başvuran hastaların reçetede yazılan ilaçları kullanımı ve bunu etkileyen etmenler. Sağlık ve Toplum 2005;15(1):57- 64.
• 22. Neafsey PJ and Shellmann J. Adverse self-medication practise of older adults with hypertension attending blood pressure clinics: adverse self-medication practices. The Internet Journal of Mental Health 2000; 1(1):1-9.
• 23. Weinman J, Petrie KJ, Moss-Morris R, Horne R. The illness perception questionnaire: a new method for assessing the cognitive representtation of illness. Psychol Health 1996; 11:431-445.
• 24. Alsén P, Brink E, Persson LO, Brändström Y, Karlson BW. Illness perceptions after myocardial infarction: relations to fatigue, emotional distress, and health-related quality of life. J Cardiovasc Nurs 2010;25(2):E1-E10.
• 25. Uysal Y, Akpınar E. Tip 2 Diyabetli Hastalarda Hastalık Algısı ve Depresyon. Cukurova Medical Journal 2013;38(1):31-40.
• 26. Gündüz F, Karabulutlu EY. Tip 2 diyabetes mellituslu hastalarda hastalık algısı, psikososyal uyum ve glisemik kontrolün değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;19(2):106-115.
• 27. Lee GK, Wang HH, Liu KQL, et all. Determinants of medication adherence to antihypertensive medications among a Chinese population using Morisky Medication Adherence Scale. PLoS One 2013;8(4):62775.
• 28. Claxton AJ, Cramer J, Pierce C. A systematic review of the associations between dose regimens and medication compliance. Clin Ther 2001;23:1296-1310.
• 29. Hassan NB, Hasanah CI, Foong K, et al. Identification of psychosocial factors of noncompliance in hypertensive patients. J Hum Hypertens 2006;20:23–29.
• 30. Al-Mehza AM, Al Muhailije FA, Khalfan MM, Al-Yahya AA. Drug Compliance among Hypertensive Patients; an Area Based Study. Eur J Gen Med 2009;6(1): 6-10.
• 31. Akıcı A. Akılcı ilaç kullanımı ilkeleri doğrultusunda yaşlılarda reçete yazma ve Türkiye’de yaşlılarda ilaç kullanımı boyutları. Turk J Geriatr 2006;Özel Sayı:19-27.