GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DE DEVLET-SİNEMA İLİŞKİSİNE BAKIŞ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 344 - 357, 25.06.2019

Arif Can Güngör

Öz

Dünyanın her yerinde sinema az ya da çok devletin desteğine gereksinim duymuş ve hala da
duymaktadır. Devletin ise sinemayla olan ilişkisi, düzenleme ve destekleme konularında sürmektedir.
Dolayısıyla ulusal sinemaların gelişim süreçlerinde devlet ile olan ilişkileri temel bir rol oynamaktadır.
Bu makalede Cumhuriyet Dönemi’nden günümüze Türk sinemasının devletle olan ilişkisinin, bazı
resmi belgeler temel alınarak, sinema politikaları bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Bu
incelemede beş yıllık kalkınma planları, hükümet programları, parti programları ve icra planlarından
yararlanılmış ve literatür taramasına gidilmiştir. Resmi belgelerin, raporların ve politik metinlerin
incelenmesi sonucunda Türk sinemasının özellikle 1950-80 yılları arasındaki “Yeşilçam dönemi” nin
sanatsal ve kültürel niteliği düşük yapımlardan oluştuğu eleştirisinin sık sık yer aldığı görülmüş, ulusal
kültürü sergileyen, sanatsal değeri olan yapımların ortaya çıkması için gerekli alt yapı ve mevzuat
çalışmalarının politik metinlerde vizyon olarak ortaya konulduğu tespit edilmiştir. 1980’den sonra
devlet sinema ilişkisinin dünyadaki oturmuş sinema endüstrilerinin örnek alınmasıyla Türk sineması
lehine döndüğü, siyasetin bakışının güçlü bir Türk sinema endüstrisi oluşturulmasından yana olduğu
belirlenmiş fakat geçmişten günümüze olduğu gibi devletin geleneksel sansür anlayışının farklı
biçimlerde hala devam ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sinema Politikaları, Türk Sineması, Kalkınma Planı, Parti Programı

Kaynakça

• Akdede, Sacit, Hadi (2014). Devlet Sanat İlişkisi Sanatın Politik Ekonomisi, Ankara : Efil. Ayça, Engin (2000). “ Yeşilçam’ın Masal Büyüsü” Cumhuriyet Dergi, S.7 Eisenstein, Sergei (1993). Sinema Sanatı, Çev: Nilgün Şarman, İstanbul: Payel. Eisenstein, Sergei (1984). Film Duyumu, Çev: Nijatözön, İstanbul: Payel. Erksan, Metin (1984). “ Türkiye’de Entelijansiya Yok” Haz.: Hüseyin Sönmez, Serhat Öztürk, …Ve Sinema, 1985, S. 24 İnan, Afet (1999). Düşünceleriyle Atatürk, Türk Tarih Kurumu. Korkmaz, Asiye (1999). Türk Sineması Ve Devlet, Msü Güzel Sanatlar Fakültesi, İstanbul: Eksen Matbaası. Kalpakçıoğlu,Fethi,Naci (1984). 100 Soruda Atatürk’ün Temel Görüşleri, İstanbul : Gerçek. Karakaş, Turan(2000). Siyasal Belgelerde Kültür Ve Sanat, Ankara: Tüze. Maltby Richard (2008). Dünya Sinema Tarihi, Editör: Geoffrey Novell-Smith, Çev. Ahmet Fethi, İstanbul: Kabalcı. Ss. 158,168,188. Oskay, Ünsal (1996). “Masal Semantiğinden Romanın Semantiğine Geçiş Sorunu”, Haz: Süleyma Murat Dinçer, Türk Sineması Üzerine Düşünceler, İstanbul:Doruk S.29. Özön, Nijat (1968). Türk Sinema Kronolojisi, İstanbul : Bilgi Yayınevi Scognamillo, Giovanni (1996). “Sinemanın 100. Yılı”, Haz.: Süleyma Murat Dinçer, Türk Sineması Üzerine Düşünceler, İstanbul:Doruk, S.244. Ulusoy, Demet (2005). Sanatın Sosyal Sınırları, İstanbul: Ütopya. Valantın Jean Michel (2006). Küresel Stratejinin Üç Aktörü: Hollywood, Pentagon Ve Washington, Çev. Ömer Faruk Turan, İstanbul : Babıali Kültür Yayıncılığı. Wayne Mike (2012). Sinemayı Anlamak, Marksist Perspektifler, Çev. Ertan Yılmaz, İstanbul: De Ki Yayınları. Hürriyet, 20.Ocak. 2019, S. 4 Kültür Ve Turizm Bakanlığı, Telif Hakları Ve Sinema Genel Müdürlüğü, Sinema Ve Müzik Eserleri Dairesi Başkanlığı, Türkiye’de Sinemanın Sorunları Ve Çözüm Önerileri 2. Arama Konferansı Raporu, 8 Mayıs 2004. 40. Antalya Altın Portakal Film Festivali 4.Türkiye Sinema Kurultayı Sonuç Bildirgesi 1-5 Ekim 2003, S. 286. Qu’est-Ce Que Le Cnc ?( Http://Www.Cnc.Fr/Web/Fr/Qu-Est-Ce-Que-Le-Cnc )İndirilme Tarihi: (04.05.2015) Kalkınma Planları: 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı: (Www.Kalkinma.Gov.Tr )(S. 90) İndirilme Tarihi (04.04.2015). 6. Beş Yıllık Kalkınma Planı: (Www.Kalkinma.Gov.Tr )(S. 323) İndirilme Tarihi (04.04.2015). 4. Beş Yıllık Kalkınma Planı: (Www.Kalkinma.Gov.Tr) (S.285, 286) İndirilme Tarihi (04.04.2015). 2.Beşyıllıkkalkınmaplanı: (Http://Www.Kalkinma.Gov.Tr/Lists/Kalknma%20planlar/Attachments/8/Plan2.Pdf) (S.198) İndirilme Tarihi (04.04.2015) 3. Beş Yıllık Kalkınma Planı(Http://Www.Kalkinma.Gov.Tr/Lists/Kalknma%20planlar/Attachments/7/Plan3.Pdf) (S.785,787,788) İndirilme Tarihi (04.04.2015)