Öz
Amaç: Bir iç ses olarak tanımlanan vicdan, hem özel hem de
mesleki yaşamı etkileyen etiğin temel taşlarından biridir. Kültür, sosyal
koşullar, toplum, benlik, kişilik özellikleri vicdanı etkiler. Sağlık
çalışanlarında vicdan stresinin değerlendirilmesi, vicdani rahatsızlıklara
bağlı duygu ve davranışlarını anlamamıza ve bunun sonucu ortaya çıkabilecek
sorunları çözmemize yardımcı olabilir. Araştırmada, Glasberg ve ark. tarafından 2006 yılında geliştirilmiş olan
Vicdan Stresi Ölçeği’nin ülkemiz için geçerlik ve güvenirlik çalışmasının
yapılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu araştırma metodolojik türde bir çalışmadır. Ölçek, 9
maddeli 6’lı likert tipi bir ölçektir. Ölçeğin değerlendirmesinde “Asla” (0
puan); “6 ayda birden az” (1 puan); “6 ayda birden fazla” (2 puan); “her ay” (3
puan); “her hafta” (4 puan); “her gün” (5 puan) olarak puanlandırılmaktadır.
Ölçekten alınan puanın yüksek olması, vicdan stresinin yüksek olduğunu
göstermektedir. Ölçeğin geçerlilik güvenilirlik çalışması için Glasberg ve
arkadaşlarından öncelikle yazılı izin alınmış ardından ölçek üç uzman
tarafından Türkçe’ ye ve farklı üç uzman tarafından da Türkçe’ den İngilizce ye
çevrilmiştir. Ayrıca ölçeğin kapsam geçerliliği de hemşirelik alanında görev
yapan öğretim üyeleri (n:13) tarafından değerlendirilmiştir. Araştırma için
etik kurul onayı alınmıştır. Araştırmanın evrenini bir üniversite hastanesinde
çalışan toplam 270 hemşire,örneklemini ise çalışmaya katılmayı gönüllü olarak
kabul eden 253 hemşire oluşturmuştur. Veriler Ocak-Eylül 2018 tarihleri
arasında toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak Vicdan Stresi Ölçeği
kullanılmıştır.
Bulgular: Ölçeğin kapsam geçerliliği değerlendirme puanları;
Kendall’s W testi ile analiz edildiğinde; uzman görüşleri arasında
istatistiksel olarak fark olmadığı (Kendall’s W: 0,072; p:0,489>0,05) bulunmuştur. Ölçeğin madde analizinde madde toplam
korelasyon değerleri 0,28 ile 0,52 arasındadır. Faktör analizi sonucunda
maddelerin iki faktör altında toplandığı bulunmuştur. Ölçeğin genel Cronbach
Alpha değeri 0,74’dür.
Sonuç: Vicdan Stresi Ölçeği, Türkiye’deki sağlık çalışanlarının
vicdan stresini değerlendirmede ölçüm aracı olarak kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ulaş SE, Uzun E, Güçlü B. Felsefe sözlüğü. 1. Baskı. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları; 2002.
- Akın C. Cengiz Aytmatov’un eserlerinde vicdan. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015;4(4);1561-1567.
- Dahlqvist V,Eriksson S, Glasberg AL, ve ark. Development of the perceptions of conscience questionnaire. Nurs Ethics. 2007;14(2):181–193. doi: 10.1177/0969733007073700.
- Ahlin J, Ericson-Liedman E, Norberg A, Strandberg G. Revalidation of the Perceptions of Conscience Questionnaire (PCQ) and the Stress of Conscience Questionnaire (SCQ). Nurs Ethics. 2012;19(2):220-232. doi: 10.1177/0969733011419241.
- Aksoy SD, Mert K, Çetin İ. Sağlık bakım hizmetlerinde vicdan algısı. İçinde: Sarıipek DB, Yenihan B, ed. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Yeni Yaklaşımlar ve Eğilimler Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları; 2018.
- Glasberg AL, Eriksson S, Dahlqvist V, ve ark. Development and Initial Validation of the Stress of Conscience Questionnaire. Nurs Ethics. 2006;13(6):633-648. doi: 10.1177/0969733006069698.
- Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 2.baskı. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım; 2005.
- Polit DF, Back CT. The content validity index: Are you sure you know what's being reported? critique and recommendations. Res Nurs Health. 2006;29:489–497. doi: 10.1002/nur.20147.
- Rutherford-Hemming T. Determining content validity and reporting a content validity ındex for simulation scenarios. Nurs Educ Perspect. 2015;36(6):389–393. doi: 10.5480/15-1640.
- SPSS – Kendall’s concordance coefficient W. https://www.spss-tutorials.com/spss-kendalls-concordance-coefficient-w/. 19 Haziran 2019’da erişildi.
- Karagoz Y. The power and effectiveness of nonparametric techniques. Electronic Journal of Social Sciences. 2010;9(33):18-40.
- Yaşlıoğlu MM. Factor analysis and validity in social sciences: application of exploratory and confirmatory factor analyses. Istanbul University Journal of the School of Business(IUJSB). 2017;46:74-85..
- Saracli S. An application on comparison the extracting methods in factor analysis. Journal of Duzce University Institute of Health Sciences. 2011;1(3):22-26.
- Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. 4. Baskı. Boston: Allyn and Bacon; 2000.
- Ahlin J, Ericson-Lidman E, Norberg A, Strandberg G. A comparison of assessments and relationships of stress of conscience, perceptions of conscience, burnout and social support between healthcare personnel working at two different organizations for care of older people. Scand J Caring Sci. 2015;29: 277–287. doi:10.1111/scs.12161.
- Cronbach LJ. Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika. 1951;16(3):297–334. doi:10.1007/BF02310555.
- Kilic S. Cronbach’s alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders (JMOOD). 2016;6(1):47. doi:10.5455/jmood.20160307122823.
- Kula Kartal S, Mor Dirlik E. Geçerlik kavramının tarihsel gelişimi ve güvenirlikte en çok tercih edilen yöntem: Cronbach Alfa Katsayısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016;16(4):1865-1879.
- Sijtsma K. On theuse, the misuse, and the very limited usefulness of cronbach’s alpha. Psychometrika. 2009;74(1):107–120. doi:10.1007/s11336-008-9101-0.
- Field A. Discovering statistics using IBM SPSS Statistics. 4.Baskı. California: SAGE Publications Ltd; 2013.
- DeVon HA, Block ME, Moyle-Wright P, ve ark. A Psychometric toolbox for testing validity and reliability. Journal Of Nursing Scholarship. 2007;39:155-164. doi: 10.1111/j.1547-5069.2007.00161.x.
- Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 3.Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık; 2003.
- Aksoy SD, Dutucu N, Özdilek R, Bektaş HA, Keçeci A. Gebelik Stresi Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;5(1):11-15. doi:10.30934/kusbed.467716.
Öz
Objective: Conscience,
defined as an inner voice, is one of the cornerstones of ethics affecting both
private and professional life. Culture, social conditions, society, self, and
personality traits affect conscience. Assessing the stress of conscience in
health workers can help us understand the feelings and behaviors related to
stress of conscience and to solve the resulting problems. The aim of this study
was to conduct validity and reliability tests of the Stress of Conscience
Questionnaire developed by Glasberg et al. in 2006.
Methods: This is a
methodological study. The instrument consists of nine items scored on a 6-point
Likert scale ranging from “never” (0), through “less than once every six
months” (1), “more than once every six months” (2), “every month” (3), “every
week” (4), to “every day” (5). Higher scores indicate higher levels of stress
of conscience. For the validity and reliability study of the scale, written
permission was obtained from Glasberg et al. The original English version the
scale was translated into Turkish by three experts, and the translated version
was then back-translated into English by three different experts. Also, the
content validity of the scale was evaluated by faculty members working in the
field of nursing (n: 13). Ethics committee approval was obtained for the study.
The population of the study consisted of 270 nurses working in a university
hospital and the sample consisted of 253 nurses who voluntarily accepted to
participate in the study. Data were collected between January and September
2018. Conscience Stress Scale was used as data collection tool.
Results: The content
validity scores for the scale were analyzed using Kendall’s W, and the results
suggested no statistically significant difference between the experts’ opinions
(Kendall’s W: 0.072; p=0.489>0.05).
The item-total correlation values in the item analysis of the scale were
between 0.28 and 0.52. The factor analysis showed that the items loaded on two
factors. The overall Cronbach's alpha value of the scale was 0.74.
Conclusion: The Stress of
Conscience Questionnaire can be used as a measurement tool to assess the stress
of conscience of health workers in Turkey.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ulaş SE, Uzun E, Güçlü B. Felsefe sözlüğü. 1. Baskı. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları; 2002.
- Akın C. Cengiz Aytmatov’un eserlerinde vicdan. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015;4(4);1561-1567.
- Dahlqvist V,Eriksson S, Glasberg AL, ve ark. Development of the perceptions of conscience questionnaire. Nurs Ethics. 2007;14(2):181–193. doi: 10.1177/0969733007073700.
- Ahlin J, Ericson-Liedman E, Norberg A, Strandberg G. Revalidation of the Perceptions of Conscience Questionnaire (PCQ) and the Stress of Conscience Questionnaire (SCQ). Nurs Ethics. 2012;19(2):220-232. doi: 10.1177/0969733011419241.
- Aksoy SD, Mert K, Çetin İ. Sağlık bakım hizmetlerinde vicdan algısı. İçinde: Sarıipek DB, Yenihan B, ed. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Yeni Yaklaşımlar ve Eğilimler Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları; 2018.
- Glasberg AL, Eriksson S, Dahlqvist V, ve ark. Development and Initial Validation of the Stress of Conscience Questionnaire. Nurs Ethics. 2006;13(6):633-648. doi: 10.1177/0969733006069698.
- Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 2.baskı. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım; 2005.
- Polit DF, Back CT. The content validity index: Are you sure you know what's being reported? critique and recommendations. Res Nurs Health. 2006;29:489–497. doi: 10.1002/nur.20147.
- Rutherford-Hemming T. Determining content validity and reporting a content validity ındex for simulation scenarios. Nurs Educ Perspect. 2015;36(6):389–393. doi: 10.5480/15-1640.
- SPSS – Kendall’s concordance coefficient W. https://www.spss-tutorials.com/spss-kendalls-concordance-coefficient-w/. 19 Haziran 2019’da erişildi.
- Karagoz Y. The power and effectiveness of nonparametric techniques. Electronic Journal of Social Sciences. 2010;9(33):18-40.
- Yaşlıoğlu MM. Factor analysis and validity in social sciences: application of exploratory and confirmatory factor analyses. Istanbul University Journal of the School of Business(IUJSB). 2017;46:74-85..
- Saracli S. An application on comparison the extracting methods in factor analysis. Journal of Duzce University Institute of Health Sciences. 2011;1(3):22-26.
- Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. 4. Baskı. Boston: Allyn and Bacon; 2000.
- Ahlin J, Ericson-Lidman E, Norberg A, Strandberg G. A comparison of assessments and relationships of stress of conscience, perceptions of conscience, burnout and social support between healthcare personnel working at two different organizations for care of older people. Scand J Caring Sci. 2015;29: 277–287. doi:10.1111/scs.12161.
- Cronbach LJ. Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika. 1951;16(3):297–334. doi:10.1007/BF02310555.
- Kilic S. Cronbach’s alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders (JMOOD). 2016;6(1):47. doi:10.5455/jmood.20160307122823.
- Kula Kartal S, Mor Dirlik E. Geçerlik kavramının tarihsel gelişimi ve güvenirlikte en çok tercih edilen yöntem: Cronbach Alfa Katsayısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016;16(4):1865-1879.
- Sijtsma K. On theuse, the misuse, and the very limited usefulness of cronbach’s alpha. Psychometrika. 2009;74(1):107–120. doi:10.1007/s11336-008-9101-0.
- Field A. Discovering statistics using IBM SPSS Statistics. 4.Baskı. California: SAGE Publications Ltd; 2013.
- DeVon HA, Block ME, Moyle-Wright P, ve ark. A Psychometric toolbox for testing validity and reliability. Journal Of Nursing Scholarship. 2007;39:155-164. doi: 10.1111/j.1547-5069.2007.00161.x.
- Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 3.Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık; 2003.
- Aksoy SD, Dutucu N, Özdilek R, Bektaş HA, Keçeci A. Gebelik Stresi Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;5(1):11-15. doi:10.30934/kusbed.467716.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Özgün Araştırma |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Ocak 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Haziran 2019 |
| Kabul Tarihi | 14 Ekim 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 6 Sayı: 1 |
