TY  - JOUR
T1  - Bâb-ı Meşihat Ulema Sicil Dosyalarına Göre Osmanlının Son Döneminde Görev Yapmış Akseki Doğumlu Müftüler
TT  - Muftis Who Were Born in Akseki according to Ulama Registries of Meşihat Last Period of Ottoman Empire
AU  - Özkan, Selim Hilmi
PY  - 2022
DA  - August
Y2  - 2022
DO  - 10.21733/ibad.1064802
JF  - IBAD Sosyal Bilimler Dergisi
JO  - IBAD
PB  - Hayrullah KAHYA
WT  - DergiPark
SN  - 2687-2811
SP  - 426
EP  - 439
IS  - 12
LA  - tr
AB  - II. Abdülhamit döneminde yaklaşık olarak 35 binmemur istihdam edildi. Bu durumun bir sonucu olarakdevlet idaresinde de kurumsallaşma ve bürokrasi önplana çıktı. Bu sayede devlet idaresinin daha fazlamerkeziyetçi bir görünüm kazanmakla birlikte memuristihdamı konusunda bir takım köklü değişiklikler deyapıldı. Bu değişikliklerden biri de memurlarıntercüme-i hâli niteliğindeki sicil kayıtlarınıntutulmasıdır. Bu dönemde memurlar gibiŞeyhülislâmlık (Bâb-ı Meşîhat) tarafından ulemânın dasicil kayıtları tutulmuştur. Bugün İstanbul MüftülüğüŞer’iyye Sicilleri Arşivi’nde toplam 6554 adet UlemaSicil Dosyası bulunmaktadır. Dosyalarda ulemâya aitmaaş cetvelleri, görev yaptıkları yerler, sağlık raporları,vefatından sonra kalanlara maaş bağlanmış ise bunlarıgösteren belge ve makbuzlar vardır. Ayrıca budosyalarda babasının ismi, şöhreti, lakabı, doğum yeri,ailesi ile ilgili bazı bilgiler de bulunmaktadır. UlemaSicil Dosyalarında Akseki doğumlu altmış dört kişininkaydı vardır. Bunlar kadı, naip, mahkemelerde kâtip vemuhafız, müftü, müderris, dersiam, camilerde dingörevlisi olarak görev yapmışlardır. Bunlar arasında ençok nâib olarak görev yapan görevli vardır. Dosyalarıngenelinde de sicil kaydı olan en fazla nâib, ondan sonramüftü ve müderrisler gelmektedir. Akseki doğumlumeşihat personelinden beş tanesi müftü olarak görevyapmıştır. Bunlar Kavala Müftüsü Osman Efendi,Antalya Müftüsü Ahmed Hamdi Efendi, AksekiMüftüsü Mehmed Hilmi Efendi, Beyşehir MüftüsüMehmed Hilmi Efendi ve Manavgat Müftüsü Ali RızaEfendidir. Bu çalışmada Ulema Sicil Dosyalarına kayıtlıaltmış dört kişiden müftü olarak görev yapan beşkişinin biyografilerini ortaya koymaya çalışacağız. Busicil dosyalarına İSAM Kütüphanesi Ulema SicilDosyaları Veri Tabanında ulaşılabilmektedir. Biz de budosyaları İSAM Kütüphanesi veri tabanından elde ettik.Osmanlı ilmiyesinde görev yapan bu şahıslarınbiyografileri sicil kayıtlarındaki metne sadık kalınarakaçıklamalı şekilde ortaya konmaya çalışıldı. Bununlabirlikte biyografiler ortaya konurken memurlarındoğum tarihleri ve aile durumları, eğitim durumları,görev yerleri ve maaşları hakkında geniş birdeğerlendirme yapılmaya çalışıldı. Memurların almışoldukları maaşlar dönemin fiyatları ile oranlanarakmemurların yaşam standartları hakkında da bir izahyapıldı
KW  - Akseki
KW  - Ulema Sicil Dosyaları
KW  - Müftü
KW  - Bab-ı Meşihat
N2  - Approximately 35.000 officials were employed during thereign of Abdulhamid II. As a result of this situationinstitutionalization and bureaucracy stood out in the stateadministration. Because of this, the state administrationgained a more centralized appearance and there had beensome radical changes on the subject of officialsemployment. One of these changes was the registryrecords which possessed biographical features. Other thanofficials, ulema (scholar) registers were also kept by theoffice of Sheikh al-Islam (Bâb-ı Meşîhat). Today there are atotal of 6554 ulema registers files in Istanbul MuftiateShari‘a Court Records Archive. These files include thepayroll sheets, places of duty, medical reports of ulemaand if there inheritors, the documents which show thesurvivor’s pension after the death of that ulama.Furthermore, in these files also include knowledge aboutthe father and the family of the ulema, reputation,nickname and birthplace of the ulema.There are records of64 ulema who were born in Akseki in the Ulema RegistersFiles. These ulema worked as qadis, naibs, shari‘a courtscribes and guards, muftis, muderris (teachers), dersiam (atype of muderris) and religious officials in mosques. Mostof these ulema worked as naibs. The most frequentpositions in the registers files after naib are mufti andmüderris. Five of the ulema who were born in Aksekiworked as mufti. These muftis are Osman Efendi the Muftiof Kavala, Ahmed Hamdi Efendi the Mufti of Antalya,Mehmed Hilmi Efendi the Mufti of Akseki, MehmedHilmi Efendi the Mufti of Beyşehir and Ali Rıza Efendi theMufti of Manavgat. In this work the biographies of thesefive ulema who worked as muftis out of 64 who wererecorded in the Ulema Registries are tried to be presented.These registry files can be reached through Library ofİSAM Centre for Islamic Studies Ulema Registers FilesDatabase. Same database has been used to acquire theregistry files during the research process of this work. Thebiographies of these individuals who were a part of theOttoman Ilmiye were tried to be presented in an annotatedmanner by adhering to the texts in the registry records. Atthe same time while the biographies are being presented, abroad assessment has been tried to be achieved about thebirth dates of the ulema and their marital status,educational status, places of duty and their salaries. Also,the salaries has been compared to the market prices of thatspecific time period to explain the living standards of theseulema.
CR  - Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi[BOA, DH.İD], 183/-2/46. BOA, MF. HUS, 12/94.
CR  - Meşihat Arşivi, (MŞH.SAİD), 184/14; 4-4; 189/19; 230/7-1; 1813, 2636, 2669, 3933.
CR  - Albayrak, S. (1996). Son Devir Osmanlı Uleması (Cilt 4). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Ebül’ula Mardin. (2017). Huzur Dersleri (Cilt II-III). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
CR  - Findley, C. V. (2011). Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi. (G. Ç. Güven, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
CR  - İmamoğlu, İ. H. (2019). Osmanlı Son Dönemi Karabük ve Çevresi Müftü Atamaları ve Toplumsal Hayat. A. Işık içinde, Uluslararası Geçmişten Günümüze Karabük ve Çevresinde Dini, İlmi ve Kültürel Hayat Sempozyumu (s. 410-420). Karabük: Karabük Üniversitesi Yayınları.
CR  - Özkan, S. H. (2010). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Merzifonlu Memurlar (1879-1909). e. H. Geçmişten Günümüze Merzifon. içinde Merzifon: Merzifon Belediyesi Kültür Yayınları.
CR  - Özkan, S. H. (2011). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Gündoğmuş (Kise ve Nağlu Nahiyeleri). Konya: Alanya Ticaret Odası.
CR  - Özlü, Z. (2006). XVIII. ve XIX. Yüzyılda Göynükte Fiyatlar. Bilig(39).
CR  - Yakut, E. (2020). Osmanlı Devleti'nin Son Yıllarında Meşihat, Adliye Maarif ve Hilafet 1918-1922. İstanbul: Kitabevi.
CR  - Yurdakul, İ. (216). Mekteb-i Nüvvâb. İslam Ansiklopedisi, Ek-2. Türkiye Diayanet Vakfı.
CR  - Zerdeci, H. (1998). Osmanlı Ulema Biyografilerinin Arşiv Kaynakları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
UR  - https://doi.org/10.21733/ibad.1064802
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2219787
ER  -