TY  - JOUR
T1  - أسلوب خطاب الله للنُّخبة المؤمنين في القرآن الكريم
TT  - Kur’ân-ı Kerîm’de Allah-u Teâlâ’nın Seçkin Müminlere Hitap Üslubu
AU  - Müezzin, Ahmet Derviş
AU  - Eid, Nezam Alddin
PY  - 2022
DA  - June
Y2  - 2022
DO  - 10.34085/buifd.1066720
JF  - Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
JO  - BUIFD
PB  - Bingöl Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2687-5128
SP  - 212
EP  - 232
VL  - -
IS  - 19
LA  - ar
AB  - حظي أسلوب الخطاب في القرآن الكريم اهتمام العلماء والبلاغيين قديمًا وحديثًا؛ وذلك لما يحتويه من جمالٍ في المبنى، ودقّةٍ في المعنى، وتنوّع في التعبير، وقد لاحظنا من خلال استقرائنا لآيات القرآن الكريم هذا التنوّع، وتغيّر صيغ النداء والموضوعات بما يتناسب مع الـمُخَاطَبِ ومكانته. وقد هدفت هذه الدراسة الكشف عن أسلوب خطاب الله عزَّ وجلَّ للنُّخبة من الناس على اختلافِ مكاناتهم، وبيان معنى الخطاب والنُّخبة عند القدماء والمحدثين، مع ذكر الفرق بين مفهوم الخطاب العام والخطاب القرآني، وذكرنا أيضًا أنواع خطاب النُّخبة، وقد قسّمناها إلى ثلاثة أنواع: خطاب للأنبياء وللصالحين و للمؤمنين، وسردنا الصيغ التي وردت فيها تلك الخطابات، والفرق بين أسلوب مخاطبة الأنبياء والرسل وأسلوب مخاطبة نبينا محمد ﷺ، مُستخدمين المنهج الوصفي في استقراء أنواع النُّخبة التي استهدفها الخطاب الربّاني، والصيغ التي جاءت عليها، والمنهج التحليلي في دراسة بعض السّمات والخصائص التي يتميز بها أسلوب خطاب النُّخبة عبر الوقوف على بعض الآيات القرآنية تحليلًا وتطبيقًا، وأشرنا إلى مدى جمالية هذا الاختصاص وبديعه، وأسباب تنوّع الخطاب الإلهي لعباده.
KW  - البلاغة
KW  - أسلوب الخطاب
KW  - النُّخبة
KW  - القرآن الكريم
KW  - خطاب الله
N2  - Kur’ân-ı Kerîm’deki hitap üslubu, geçmişten günümüze kadar âlimler ve belâgatçıların yanında ilgi uyandıran bir konu olmuştur; söz konusu üslubu içermesi, Kur’ân-ı Kerîm’in üslup güzelliklerinden, mânâdaki inceliklerinden, anlatım çeşitliliklerinden biridir. Ayetleri incelediğimizde bu çeşitliliği fark ettik. Konuların ve nidâ sîgalarının, muhatabın konumuna göre değiştiğini gördük. Çalışmamızda, Allah’ın (azze ve celle) toplumun seçkin kesimine konumlarının farklılığına göre hitabındaki üslubunu incelemeyi, bununla beraber klasik ve modern ilim insanlarına göre “hitap” ve “seçkin sınıf”ın anlamlarını umumi hitap ile Kur’ânî hitap arasındaki farka da değinerek ortaya koymayı amaçladık. Aynı zamanda seçkinlere hitabın çeşitlerini de inceledik. Söz konusu hitabı peygamberlere hitap, salihlere hitap ve mü’minlere hitap olmak üzere üç kısma ayırdık. Bu hitapların geçtiği sîgaları tek tek aktardık. Nebîler ile peygamberlere hitaptaki üslup ile peygamberimiz Hz. Muhammed’e (s.a.v) hitabın farkını inceledik. Bazı ayetler üzerinde durup, onları inceleyip analiz ederek ilâhî hitabın hedeflediği seçkin sınıfları ve buna dair sîgaları incelerken betimleyici yöntemi, seçkinlere hitap üslubunun göze çarptığı bazı nitelik ve özellikleri incelerken de analitik yöntemi kullandık. Bu özelliğin ne kadar güzel ve harika olduğuna dikkat çektik. Kullarına karşı ilâhî hitabın çeşitliliğinin sebeplerini inceledik.
CR  - İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. thk. Muhammed Fuâd ‘abdü’l-Bâkî. Kahire: Dâru İhyai’l-Kutubi’l-‘Arabiyye, 1. Basım, 1954.
CR  - İbn Manzûr, Cemâleddîn Mohammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sâder, 3. Basım, 1414 h.
CR  - Ebû Atâyâ, Eşref - Ebû Zeyd, Yahyâ. Tatvîru’l-Hitâbi’d-Dînî ke Ehadi’t-Tahdiyyâti’t-Terbeviyyeti’l-Muâsıra. İslâm Üniversitesi Usûli’d-Dîn Fakültesinde düzenlenen “İslâm ve Çağdaş Zorluklar” konferansına sunulan bir araştırma. Tarih:23/04/2007.
CR  - Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Lüğa. thk. Muhammed ‘avd Mür‘ib. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1. Basım, 2001.
CR  - Eş‘arî, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl. el-İbâne ‘an Usûli’d-Diyâne. thk. Fevziye Hasen Mahmûd. Kahire: Dâru’l-Ensâr, 1. Basım, 1397 h.
CR  - Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Birkaç araştırmacı. Dımaşk ve Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1. Basım, 2002.
CR  - Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin. Delâilü’n-Nübüvve ve Ma‘rifeti Ahvâli Sâhibi’ş-Şerî‘a. thk. Abdü’l-Mu‘tî Kal‘cî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1. Basım, 1988.
CR  - Teftâzânî, Sa‘düddîn Mes‘ûd b. Ömer. Şerhu’t-Telvîh ‘ale’t-Tavzîh. Mısır: Mektebetü Sabîh.
CR  - Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-Beyân ‘an Tefsîri’l-Kur’ân. thk. Birkaç araştırmacı. Cidde: Dâru’t-Tefsîr, 1. Basım, 2015.
CR  - Âmidî, Ebü’l-Hasen Seyfüddîn Alî b. Muhammed b. Sâlim es-Sa‘lebî. el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. thk. Abdürrezzâk ‘Afîfî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 2. Basım, 1402 h.
CR  - İbnü’l-Cevzî, Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed. Zâdü’l-Mesîr fî ‘İlmi’t-Tefsîr. thk. Abdü’r-Rezzâk el-Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1422 h.
CR  - Himyerî, Neşvân b. Saîd. Şemsü’l-‘Ulûm ve Devâ’ü Kelâmi’l-‘Arab mine’l-Külûm. thk. Hüseyin b. Abdillah el-Amrî - Mutahhar b. Ali el-Iryânî - Yusuf Muhammed Abdullah. Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Mu‘âsır, 1. Basım, 1999.
CR  - Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed. Tâcü’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. thk. Muhakkiklerden bir topluluk. Kuveyt: Dâru’l-Hidâye li’t-Tıbâ‘a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 2. Basım, 1965.
CR  - Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn. el-Burhân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Faysal İbrâhîm. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, 2. Basım, 1957.
CR  - Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Yâsir b. İbrâhîm – Ğanîm b. Abbâs. Riyad: Dâru Vatan, 1. Basım, 1997.
CR  - Sâbûnî, Muhammed b. ‘Ali. Safvetü’t-Tefâsîr. Kahire: Dâru’s-Sâbûnî li’t-Tıbâ‘a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 1. Basım, 1997.
CR  - Sabbân, Muhammed b. Alî. Hâşiyetü’s-Sabbân ‘alâ Şerhi’l-Üşmûnî li Elfiyyet’i İbn Mâlik. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1. Basım, 1997.
CR  - Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. Mekketü’l-Mükerreme: Dâru’t-Terbiye ve’t-Türâs.
CR  - Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrâhîm Atfeyş. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
CR  - Kuşeyrî, Abdü’l-Kerîm. Letâifü’l-İşârât/Tefsîrü’l-Kuşeyrî. thk. İbrâhîm el-Besyûnî. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-Âmmeti li’l-Kitâb, 3. Basım.
CR  - Mervezî, Abdullah b. el-Mübârek. ez-Zühd ve’r-Rakâik. thk. Habîbü’-Rahmân el-E‘zamî. Malekon: Hindistan, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1419 h.
CR  - Melâike, Nâzik. Kadâya’ş-Şi‘ri’l-Mu‘âsır. Beyrut: Dâru’l ‘İlm li’l-Melâyîn, 1. Basım, 1962.
CR  - Nahhâs, Ahmed b. Muhammed, Me’âni’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ali es-Sâbûnî. Mekketü’l-Mükerreme: Câmi‘atü Ümmi’l-Kurâ, 1. Basım, 1409 h.
CR  - Mânğûnû, Dominik. el-Mustalahâtü’l-Mefâtîh li Tahlîli’l-Hitâb. çev. Muhammed Yahyâtin. Beyrut: ed-Dâru’l-‘Arabiyye li’l-‘Ulûmi Nâşirûn, 1. Basım, 2008.
CR  - Yaktîn, Sa‘îd. Tahlîlü’l-Hitâbi’r-Ruvâî. Beyrut: el-Merkezü’s-Sekâfî’l-‘Arabî li’t-Tibâ‘a li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 3. Basım, 1997.
UR  - https://doi.org/10.34085/buifd.1066720
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2226958
ER  -