TY - JOUR T1 - ÇUVAŞ FOLKLORUNDA TARİH ANLATMALARI TT - ИСТОРИЧЕСКИЕ ПОВЕСТВОВАНИЯ В ЧУВАШСКОМ ФОЛЬКЛОРЕ AU - Yavuz, Cemalettin PY - 2021 DA - September JF - Türkoloji PB - Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1727-060X SP - 75 EP - 86 IS - 107 LA - tr AB - Çuvaş folklor araştırmalarında tarih anlatmaları (istori halapsem) önemli bir yer tutmaktadır. Bu özel ilginin sebeplerinden birisi 16. yüzyıldan önceki Çuvaş tarihi hakkında kaynaklarda yeterli bilginin olmamasıdır. Çuvaşların kökeni ve geçmişine dair araştırmalar millî Çuvaş kimliğinin inşasında başat rol oynamıştır. Tarih anlatmaları da Çuvaşların kökeni ve geçmişi konusunda karanlıkta kalan kısımları aydınlatmak amacıyla doğrudan kullanılmıştır. Tarih ve kültür araştırmalarının birincil sonuçları kimlik inşasında olduğu kadar sözlü kültür üzerinde de etkili olmuştur. Böylece yazılı kültür ve sözlü kültür karşılıklı olarak birbirini beslemiştir. Tarihî kaynaklardaki bilgiler sözlü kültüre aktarılıp burada yeniden yorumlandıktan sonra bilimsel araştırmalarda, ders kitaplarında ve antolojilerde yer almıştır. Ancak tarih anlatmaları üzerinde çalışan araştırmacılar bu etkileşimi dikkate almadıkları gibi mümkün olan her veriyi tarihî gerçeklerin ortaya çıkarılmasında ve tarihî kabullerin desteklenmesinde kullanmışlardır. Dahası tarih kaynaklarındaki veriler de ilerleyen süreçte sözlü kültürden elde edilmiş gibi tarih anlatması olarak ilgili antolojilerde yer bulmuştur. Makalede, Çuvaş tarih anlatmaları tür, tanım, tasnif ve kaynaklar bakımından incelenmiştir. KW - Tarih Anlatmalari KW - Çuvaşlar KW - Folklor KW - Tarih KW - Kimlik Inşasi N2 - Исторические повествования (история халап’сем) занимают важное место в изучении чувашского фольклора. Одной из причин такого особого интереса является отсутствие в источниках достаточной информации об истории чувашей до 16 века. Исследования происхождения и прошлого чувашей сыграли ведущую роль в формировании национальной чувашской личности. Исторические повествования также использовались непосредственно для освещения темных сторон происхождения и прошлого чувашей. Основные результаты исторических и культурных исследований оказали влияние на устную культуру, а также на формирование личности. Таким образом, письменная культура и устная культура взаимно подпитывали друг друга. После того, как сведения из исторических источников были перенесена в устную культуру и переосмыслены здесь, они заняли место в научных исследованиях, учебниках и антологиях. Однако исследователи, работающие над историческими повествованиями, не приняли во внимание это взаимодействие и использовали все возможные данные для выявления исторических фактов и подтверждения исторических предположений. Более того, данные исторических источников также были включены в соответствующие антологии в качестве исторического повествования, как если бы они были получены из устной культуры в будущем. В статье чувашские исторические повествования рассматриваются с точки зрения жанра, определения, классификации и источников. CR - 1. Fedotov, M. P. Etimologiçeskiy slovar’ çuvaşskogo yazıka. (Tom II). 1996. Çeboksarı: ÇGİGN. CR - 2. Aşmarin, N. İ. Çĭvaş sĭmahsem kneki/Slovar’ çuvaşskogo yazıka. (Vıp. XVI). Çeboksarı: Çuvaşskoye gosudarstvennoye izdatel’stvo. 1941. CR - 3. Odyukov, İ.İ.-Sidorova, Ye. S.-Yumart, G. F. Çĭvaş halĭh Sĭmahlĭh. Mifsempe halapsem. Şupaşkar: ÇKİ. 1987. CR - 4. Sidorova, Ye. S.-Trofimov, A. A.-Stan’yal, V. P. Çǐvaş halǐh pultarulǐh. Mifsem legendǐsem halapsem Şupaşkar: ÇKİ. 2004. CR - 5. Terent’yeva, O. N.-Yefimova, O. N.-Semenova, T. İ. Çǐvaş Halǐh Pultarulǐh. İstori halapsem. Şuparkar: ÇKİ. 2007. CR - 6. Terent’yeva, O. N. Çǐvaş Halǐh Pultarulǐh. Tavralǐh Halapsem. (Birinci Kitap). Şupaşkar: ÇKİ. 2013. CR - 7. Bayram, Bülent. “Çuvaş Halk Edebiyatında Tür ve Şekil Adlandırmaları”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2014. C. 4, S. 8, 59-83. CR - 8. Odyukov İ. İ. Avalhi Tata Atĭli Pĭlharsen inçen Kalakan İstori Halapsem (I-IV mrsem). Çuvaşskiy Gosudarstvennıy Universitet: Şupaşkar. (1984). CR - 9. Dimitriyev, V. D. Çuvaşskiye istoriçeskiye predaniya. O jiznı i bor’bye naroda c drevnih vremen do seredinı XVI veka. Çeboksarı: ÇKİ. 1983. CR - 10. Mihaylov, S. M. “Predeniya çuvaş”. Kazanskiye gubernskiye vedomosti. No: 24, 25, 28. Kazan.1852. UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ayt/issue//1089819 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2317838 ER -