TY - JOUR T1 - ТІЛДІК ҰҒЫМДАҒЫ «ӘУЛИЕ» СӨЗІНІҢ ҚОЛДАНЫСЫ TT - ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СЛОВА СВЯТОЙ В ЛИНГВИСТИЧЕСКОЙ КОНЦЕПЦИИ AU - Mansurov, N. PY - 2020 DA - April JF - Türkoloji PB - Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1727-060X SP - 10 EP - 21 IS - 100 LA - kk AB - Мақалада тіл тарихында кең қолданыс тапқан «әулие» сөзінің тілдік ұғымдағы мағыналық сипаты қарастырылған. Негізге алынған материалдар тілдік деректер бойынша сараланған. Талдау барысында сөздің терминдік, діни, лингвистикалық ұғымдары қаралып, мағыналық тұрғыда қолданылуы және тарихи кезеңдердегі өзгерісі, тілімізде орын алған лексикалық ұғымы мен атқарған қызметі қарастырылған. Сондай-ақ әулие сөзінің жалпыхалықтық қолданыста айналымға енуі, әдеби нұсқасы мен дыбыстық тұрғыда сөйлеу нормасына орай қалыптасуы қамтылған. Сөздің жазба тілден орын алуы мен мағыналық сипаты айқындалған. Әрі әулие сөзінің бүгінде айтылуда белсенді (актив) сөздердің қатарына кірмесе де, тарихи жыр-дастандарда жиі кездесетін кірме сөздің бірі екендігі айтылған. Автор қандай сөз болмасын ол өзге тілге енген кезде мағыналық әрі тұлғалық жағынан өзгеріске түсіп, бейімделетінін, тілде қаншалықты белсенді айналымға еніп, жалпыхалықтық ұғымда пайдаланылғандығын ашып көрсетеді. KW - Әулие ұғымы KW - Әулие атану KW - Әулиелік қасиет KW - Діни таным KW - Діни ұғым. N2 - В статье рассматривается семантическая природа слова «святой», которое широко использовавшего в истории языка. Исходные материалы дифференцированы по лингвистическим данным. В ходе анализа рассматриваются его лексическая значения и функция, а также семантическое использование и изменения в исторических периодах и терминологические, религиозные, лингвистические концепции слова. А также входит популяризация слова «святой», его формирование в соответствии с литературной версией и нормами фонетической речи. Определено место и смысловая природа слова в письменном языке. Говорят, что слово «святой» является одним из самых распространенных в исторических стихах, хотя в современном произношении оно не используется. Автор говорит, что слово изменяется и адаптируется семантически и лично, когда оно входит в другой язык. Кроме того, было раскрыто насколько слово активно вошло в обращение и использовалось в общенациональном аспекте. CR - 1. Арабско-русский словарь. – Ташкент: «Камалак», 1994. ІІ том. – 484 с. CR - 2. Мансұров Н.Б. Қазақ тіліндегі діни терминдер сөздігі. – Астана, 2013. – 100 б. CR - 3. Уалиханов Ш. Таңдамалы шығармалары. 1985. – 170 б. CR - 4. Құран кәрім қазақша мағына және түсінігі. Сауд Арабиясы, Медине: Фаһд патшаның баспасы, 1991. – 665 б. CR - 5. Ислам: Энциклопедический словарь. – Москва: Наука, 1991. – 315 с. CR - 6. Бабалар сөзі: Жүз томдық. – Астана: «Фолиант», 2004. ІХ том. – 396 б. 7. Hilyetüʼl-evliyâ ve Tabakâtiʼl-asfiya, 2015. Sayfa Sayısı 5323. CR - 8. Şişman Bekir. Kadın Evliyâ Menkıbeleri (Menâkıb-ı Veliyyâtü’n-Nisâ), Şule Yayınları, İstanbul, 2009. CR - 9. İmam Şarani. Tabakat'ül Kübra – Evliyalar Ansiklopedisi. 2 Kitap, 4 Cilt. Çeviren: Abdulkadir Akçiçek. – İstanbul, 2011. Sayfa Sayısı 1615. Orta Anadolu (Kuzey-Güney) Evliyaları 1-2 Cilt. Takım Kitap. – İstanbul, 2004. Say. 960. CR - 10. Evliyalar Ansiklopedisi, 12 cilt. Türkiye Gazetesi / Evliyalar Ansiklopedisi Serisi. – İstanbul, 1992. Say. 5376. CR - 11. Радлов В.В. Опыть словаря тюркских наречий. І том. – Санкт-Петербург. – с. 968. 12. CR - 12. Мансұров Н.Б. ХІХ ғасыр поэзиясындағы араб, иран кірме сөздерінің семантикалық сипаты. – Шымкент: «Нұрдана-LTD» баспасы, 2011. – 124 б. CR - 13. Севортян Э.В. Фонетика турецкого литературного языка. Москва. Изд. АН СССР. 1955. – с.150. CR - 14. Сыздықова Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы (ХV-ХІХ ғасырлар). – Алматы: «Ел-шежіре», 2014. – 352 б. CR - REFERENCES 1. Arabsko-ruskii slovar. – Tashkent: «Kamalak», 1994. ІІ tom. – 484 s. CR - 2. Mansurov N.B. Qazaq tilindegi dini terminder sózdigi. – Astana, 2013. – 100 bet. CR - 3. Ualihanov Sh. Tańdamaly shygarmalary. 1985. ¬– 170 b. CR - 4. Quran kárim qazaqsha magyna jáne túsinigi. Saud Arabiasy, Medine: Fahd patshanyń baspasy, 1991. – 665 b. CR - 5. Islam: Ensiklopedisheskii slovar. – Moskva: Nauka, 1991. – 315 s. CR - 6. Babalar sázi: Júz tomdyq. – Astana: «Foliant», 2004. ІХ tom. – 396 b. CR - 7. Hilyetüʼl-evliyâ ve Tabakâtiʼl-asfiya, 2015. Sayfa Sayısı 5323. CR - 8. Şişman Bekir. Kadın Evliyâ Menkıbeleri (Menâkıb-ı Veliyyâtü’n-Nisâ), Şule Yayınları, İstanbul, 2009. CR - 9. İmam Şarani. Tabakatü'l-kübra – Evliyalar Ansiklopedisi. 2 Kitap, 4 Cilt. Çeviren: Abdulkadir Akçiçek. – İstanbul, 2011. Sayfa Sayısı 1615. Orta Anadolu (Kuzey-Güney) Evliyaları 1-2 Cilt. Takım Kitap. – İstanbul, 2004. Say. 960. CR - 10. Evliyalar Ansiklopedisi, 12 cilt. Türkiye Gazetesi / Evliyalar Ansiklopedisi Serisi. – İstanbul, 1992. Say. 5376. CR - 11. Radlov B.B. Opyt slovaria turkskix nareshi. І tom. – Sankt-Peterburg. – s. 968. CR - 12. Mansurov N.B. ХІХ gasyr poeziasyndagy arab, iran kirme sózderiniń semantikalyq sipaty. – Shymkent: «Nurdana-LTD» baspasy, 2011. – 124 b. CR - 13. Sevortian E.B. Fonetika tureskogo literaturnogo iazyka. Moskva. Izd. AN SSSR. 1955. – s. 150. CR - 14. Syzdyqova R. Qazaq ádebi tiliniń tarixy (ХV-ХІХ gasyrlar). – Аlmaty: «Еl-shejire», 2014. – 352 b. UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ayt/issue//1099976 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2359775 ER -