TY  - JOUR
T1  - ANTALYA YÖRESİ AĞIZLARINDA ESKİ TÜRKÇE ÖTÜMSÜZLÜKLERİN KORUNUMU VE DAĞILIMI
TT  - СОХРАНЕНИЕ И РАСПРЕДЕЛЕНИЕ ДРЕВНЕТЮРКСКИХ ГЛУХИХ ЗВУКОВ В МЕСТНЫХ ГОВОРАХ АНТАЛИИ
AU  - Görgeç, C.
PY  - 2019
DA  - August
JF  - Türkoloji
PB  - Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1727-060X
SP  - 46
EP  - 67
IS  - 96
LA  - tr
AB  - Bu çalışmada Eski Türkçede ötümsüz olarak başlayan sözcüklerin Antalya yöresi ağızlarında korunup korunmadığı ve incelenen ilçe ağızlarındaki duruma göre dağılımı incelenmiştir. Türkçedeki ünsüzler sınıflandırılırken kullanılan ölçütlerden birisi de oluşum sırasında ses tellerinin titreşip titreşmemesidir. Ünsüzler söylenirken ses telleri titreşmezse ötümsüzdür. Türkiye Türkçesinde /ç, f, h, k, p, s, ş, t/ sesleri ötümsüzdür. Bu sesler içinde ç>c, f>v, h>ğ, k>g, p>b, s>z, ş>j ve t>d olmak üzere ötümlü karşılıklar bulunmaktadır. Bugün Türkiye Türkçesi ve ağızlarında bulunan ötümsüz /f, h/ sesleri, alıntı sözler dışında, Eski Türkçede bulunmasa da diğer ötümsüz ünsüzlerin korunması ya da ötümlü karşılıklarına dönüşmesi günümüz Türk dillerinin sınıflandırılmalarında önemli bir ölçüt olarak kabul edilmektedir. Örneğin; Eski Türkçede /k/ ve /t/ ile başlayan sözlerin çoğu Oğuz grubunda ötümlü karşılıkları olan /g/ ve /d/’ye dönüşürken diğer Türk lehçelerinde korunmaktadır. Oğuz grubu yazı dilleri ve ağızlarında ise durum standart değildir. Örneklemek gerekirse; “diken” sözü ölçünlü dilde “diken”, Antalya ağızlarında ise genel olarak “tiken”dir. Bu durum Antalya ağızlarında kimi sözcüklerde Eski Türkçedeki yapının aynen korunduğunu ve günümüz Kıpçak ile Karluk grubu Türk dillerine yaklaştığını gösterir.
KW  - Türkiye Türkçesi ağızları
KW  - Antalya ağızları
KW  - Eski türkçe
KW  - Ağız bilimi
KW  - Ses bilgisi
N2  - В данном исследовании рассматривается вопрос о том, сохранились ли слова в местных говорах Анталии, которые начинались с глухого согласного в древнетюркском языке, а также их распределение в зависимости от ситуации в говорах исследуемой территории. Одним из критериев, используемых при классификации согласных в турецком языке, является вибрация голосовых связок во время формирования. Если голосовые связки не вибрируют во время произнесения согласных, то эти согласные являются глухими. В турецком языке звуки /ч, ф, х, к, п, с, ш, т/ (/ç, f, h, k, p, s, ş, t/) являются глухими. Эти звуки имеют противоположные звонкие звуки ç>c, f>v, h>ğ, k>g, p>b, s>z, ş>j и t>d. Глухие звуки /f, h/, которые имеются на сегодняшний день в турецком языке и его диалектах, хотя и не встречаются в древнетюркском языке, за исключением заимствованных слов, и сохранение других глухих согласных или их переход в их звонкие аналоги, считается важным критерием в современной классификации тюркского языка. Например, большинство слов, начинающихся на /к/ и /т/ (/k/ и /t/) в древнетюркском языке, в огузской группе языков преобразуются в звонкие аналоги /г/ и /д/ (/g/ и /d/), в то время как в других тюркских языках сохраняются. В огузской группе языков и диалектов ситуация нестандартная. Например, слово “diken” (“шип”) в стандартном языке “diken”, а в говорах Анталии “tiken”. Данная ситуация показывает, что структура древнетюркского языка сохранилась в некоторых словах говоров Анталии, и что она приблизилась к сегодняшним кыпчакским и карлукским группам тюркских языков.
CR  - 1.	Vardar, B. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü (2. b.). İstanbul: Multilingual Yayınları. 2007.
CR  - 2.	Akar, A. Ağız Araştırmalarında Artzamanlılık Sorunu. VIII. Uluslararası Diyalektoloji ve Jeolinguistik Kongresi (14-18 Eylül 2015)- Seçilmiş Bildiriler (s. 133-144). Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi. 2017
CR  - 3.	Karahan, L. Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (3. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2014.
CR  - 4.	Hacıeminoğlu, N. Karahanlı Türkçesi Grameri (4. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. 2013.
CR  - 5.	Baskakov, N. A. Türk Dillerinin Tarihî-Tipolojik Sesbilimi. (Çevirenler: O. S. Karaca, ve K. Koç) İstanbul: Multilingual Yayınları. 2006.
CR  - 6.	Ahanov, K. Dil Biliminin Esasları (2. b.). (Çeviren: M. Ceritoğlu) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013.
CR  - 7.	Karaca, V. İ. Ötümlüleşme Kavramı ve Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Ötümlüleşme. Zeitschrift für die welt der Türken/Journal of World of Turks (ZfWT), 8 (3), 2016. 369-390.
CR  - 8.	Öztürk, Jale. Ses Değişikliği Geçiren Kelimelerin Yazı Dilindeki Eski Şekilleri. Güneyde Kültür, 2003,14 (141).
CR  - 9.	Ercilasun, A. B. ve Akkoyunlu, Z. Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti't-Türk: Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin (2. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2015.
CR  - 10.	Korkmaz, Z. Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2013.
CR  - 11.	Serebrennikov, B. A. ve Gadjieva, N. Z. Türk Yazı Dillerinin Karşılaştırmalı-Tarihî Grameri. (Çevirenler: T. Hacıyev ve M. Öner) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2011.
CR  - 12.	Tekin, T. Orhon Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2016.
CR  - 13.	Ata, A. Orhun ve Uygur Türkçesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. 2010.
CR  - 14.	Eraslan, K. Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2012.
CR  - 15.	Demircan, Ö. Türkçenin Ses Dizimi (3. b.). İstanbul: Der Yayınları. 2009.
CR  - 16.	Oruç Aslan, B. Eski Türkçe'deki T-'li Kelimelerin Türkiye Türkçesi'ndeki İkili Şekilleri. Türk Dünyası Araştırmaları (160), 2006. 191-196.
CR  - 17.	Timurtaş, F. K. Tarihî Türkiye Türkçesi Araştırmaları III- Osmanlı Türkçesi Grameri (16. b.). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım. 2017.
CR  - 18.	Eker, S. Türkçe-Farsça İlişkilerine Ses, Biçim ve Tümcebilgisi Düzeylerinde Eşzamanlı Genel Bir Bakış. Turcologica, Essays on Turkish Linguistics (79), 2009.  S.373-382.
CR  - 19.	Atmaca, E. Antalya’nın Korkuteli İlçesi Ağzında Görülen Belirgin Ses Hâdiseleri. Dil Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 2007. S.115-155.
CR  - 20.	Erdem, M. D. ve Bölük, R. Antalya ve Yöresi Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler). Ankara: Gazi Kitabevi. 2012. [AYA].
CR  - 21.	Bölük, R. Serik (Antalya) Ağzı. Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 2011.  [Sr].
CR  - 22.	Atmaca, E. Antalya İli Korkuteli ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2017.
CR  - 23.	Aydın, A. Akseki (Antalya) Köyleri Ağzı. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 2019. [Ak]
CR  - 24.	Erdem, M. D. ve Bölük, R. Kaş (Antalya) Ağzı Ses Özellikleri Üzerine. Turkish Studies, 411-452. 2011. [Kaş]
CR  - 25.	Görgeç, C. (Hazırlanıyor). Manavgat ve Yöresi Ağızları. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. [Mnv]
CR  - 26.	Kulle Çoban, E. Elmalı ve Yöresi Ağızları. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 2012.  [Elm]
CR  - 27.	Küçükballı, F. N. Gazipaşa (Antalya) Köyleri Ağzı. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 2013.  [Gz]
CR  - 28.	Türk Dil Kurumu. Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (K) (2. b., Cilt VIII). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 1993. [DS]
CR  - 29.	Türk Dil Kurumu. Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (S-T) (2. b., Cilt X). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 1993. [DS]
CR  - 30.	Türk Dil Kurumu. Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Ek-I) (2. b., Cilt XII). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 1993. [DS]
CR  - 31.	Yüksel, C. Türkçede Ünsüz Ötümlülüğünün Sesbilgisel Çözümlemesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2010.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ayt/issue//1103322
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2373747
ER  -