@article{article_1112843, title={Osmanlı Başkentinde Basmacı Esnafı ve Ermeni Basmacılar}, journal={Medeniyet Kültürel Araştırmalar Belleteni}, volume={2}, pages={50–72}, year={2022}, author={Torlak Emir, Canan}, keywords={Basmahane, Osmanlı Esnafı, Ermeniler, Basmacılar, Sanayileşme, Dokuma, Türk Kırmızısı}, abstract={Bu çalışma 18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda basma manifaktürünün doğuşu ve pamuklu dokumanın gelişmesinde Ermeni basmacı esnafının rolünü ve faaliyetlerini Osmanlı arşiv belgeleri ışığında ortaya koymayı hedeflemektedir. Osmanlı esnaf örgütünün birimlerinden olan basmacılık, ahşap kalıpların çeşitli desenlerle fırça ve kalem yardımıyla boyanıp ince pamuklu kumaş üzerine basılarak ya da elle çizilerek işlenme sanatıdır. Basmacılığın İmparatorluk’ta ortaya çıkışı 19. yüzyılda basma fabrikasının kuruluşu olarak kabul edilmiş, erken dönemde var olan dokuma sanayi her ne kadar hububattan sonra ikinci önemli üretim hacmini teşkil eden unsur olsa da göz ardı edilmiştir. Bu makalenin literatüre en önemli katkısı 18. yüzyıl nüfus defterlerinden elde edilen verilerle hazırlanan tablolarla Osmanlı’da basmacılıkla uğraşan esnafı görünür kılmaktır. Böylece “Osmanlı’da sanayi var mıydı/sanayileşme dönemi yaşandı mı?” şeklindeki tartışmalara alternatif bir bakış açısı getirerek “erken dönemde Osmanlı sanayisi ne doğrultuda hareket ediyordu, Osmanlı’daki basmacıların mali profilleri ve batıyla kurdukları ilişkileri nasıldı?” şeklinde analiz etmek daha kapsayıcı olacaktır. Ermeni basma ustaları İstanbul’da 18. yüzyılda inşa edilen Yenikapı, Fazlı Paşa ve Ayazma basmahanelerinde başlayan dokuma serüvenini doğu-batı arasında geliştirerek şöhretlerini sınır ötesine taşımışlardır. Ermeni basma ustalarının uyguladıkları baskı ve boyama teknikleriyle Avrupa’nın önemli şehirlerinde ilgiyle takip edilmeleri, onların bu alanda calico printers olarak anılmalarını ve Türk kırmızısının bir nevi mucidi olarak bilinmelerini sağlamıştır. Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nun erken dönemindeki basma üretimine Ermeni basma ustalarının katkıları ve onların Avrupa dokuma merkezleriyle kurdukları ticari ilişkiler çerçevesinde doğu-batı arasındaki dokuma güzergahları üzerinden basmacılığın kısa tarihine değinilecektir.}, number={2}, publisher={İstanbul Medeniyet Üniversitesi}