TY - JOUR T1 - KÜLTÜR ENDÜSTRİSİNİN TARİHİ OLGULAR VE DEĞERLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: GÖBEKLİ TEPE ÖRNEĞİ AU - Çakmak, Fatma PY - 2023 DA - March JF - Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi JO - DÜSBED PB - Dicle Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1308-6219 SP - 134 EP - 150 IS - 32 (Dicle Üniversitesi'nin 50. Yılına Özel 50 Makale) LA - tr AB - Bu çalışmanın konusu; Göbekli Tepe’nin varlık, işlev ve anlam değeri ekseninde yürütülen tartışmaların ele alınması ve son yılların en önemli arkeolojik bulgularından biri olan Göbekli Tepe’nin mekânsal varlığının kültür endüstrisinin gündelik hayattaki işleyişi bağlamında değerlendirilmesidir. Söz konusu bağlamda öncelikle kültür endüstrisi kavramının doğuşu ve tarihsel sürecinden bahsedilmiş, değer ve anlam kaybında bu endüstrinin payına değinilmiştir. İlerleyen başlıklarda ise Göbekli Tepe’nin arkeolojik miras değeri ele alınmış ve Göbekli Tepe’nin mekânsal anlamda kültür endüstrisinin bir parçası haline gelişine örnek teşkil eden üç haber/olay içeriği analiz edilerek konu teorik olarak tartışılmıştır. Çalışmada, nitel desen çerçevesinde birincil ve ikincil kaynaklara öncelik veren bir literatür taraması yapılmış ayrıca konu bağlamında haber içeriklerinin analizi ile tartışma teorik bağlamla bütüncül bir biçimde genişletilmiştir. Çalışma kapsam olarak Göbekli Tepe üzerine yoğunlaşmış ve bu konuda gerek medyada gerekse popüler kültür ekseninde ortaya çıkan dezenformasyonun, tarihi mirasın önemli mekansal varlıklarından birini eş zamanlı olarak popüler kültürün bir parçası haline getirdiği dikkat çekmiştir. Toplumsal değer ve olgular üzerinde ciddi anlam kaybına yol açabilen endüstri parametresinin gündelik hayatta oldukça kuşatıcı bir etki meydana getirdiği tespit edilmiştir. KW - Kültür Endüstrisi KW - Göbekli Tepe KW - Tüketim KW - Yabancılaşma KW - Metalaşma. CR - Adorno, T. (2021). Kültür endüstrisi kültür yönetimi. (Çev. N. Ülner, M. Tüzel, E. Gen ) İletişim Yayınları. CR - Adorno, T., & Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın diyalektiği. (Çev. N. Ülner, E. Öztarhan Karadoğan.) Kabalcı Yayınevi. CR - Adorno, T., & Horkheimer, M. (2019). Teori ve pratik üzerine. (Çev. O. Kılıç). Metis Yayınları. CR - Akturan, U. (2015). Modern tüketimin tarihçesi: püritenlikten dijital çağa tüketimin ideolojisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (610), 35-45 CR - Bauman, Z. (1999). Küreselleşme: toplumsal sonuçları. (Çev., A. Yılmaz) . Ayrıntı Yayınları. CR - Ceylan, D. (2019). Frankfurt okulu’nun “kültür endüstrisi” eleştirisi bağlamında kitle iletişim araçları. Kocaeli üniversitesi iletişim fakültesi araştırma dergisi, 1(14), 30-43. CR - Çetin, E. (2011). Kentsel yaşamda tüketim mekanlarının dönüşümü: alışveriş merkezleri. Sosyoloji dergisi, (23), 59-68. CR - Demirci, K. (2019). Eski mezopotamya dinlerine giriş. Ayışığıkitapları CR - Dıetrıch, O., & Notroff, J. (2017). Yukarı mezopotamya’da sosyal karmaşıklığın ilk adımları. Aktüel arkeoloji dergisi, (46), 66-81 CR - Dıetrıch, O., & Notroff, J. (2019). Göbekli tepe tahıllar, şölenler ve anıtlar. Aktüel arkeoloji dergisi, (69), 6-9 CR - Doğan, F. B. (2018). Max horkheimer ve theodor w. adorno’da modern insan düşüncesi ve tüketim toplumu analizi; samsun örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yozgat CR - Eliade, M. (2017). İmgeler ve simgeler. (Çev. M. A. Kılıçbay.) Doğubatı Yayınları CR - Göler, M. E. (2016). Anadolu’nun ilk tapınağı: göbekli tepe. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara CR - Horkheimer, (2018). Akıl tutulması. (Çev. O. Koçak) Metis Yayınları. CR - Kayalı, S. (2020). Kültür endüstrisi ve mevlâna kapitalizmi. Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları dergisi, (6), 88-98 CR - Koluaçık, İ. (2017). Eleştirel teorisyenlerin kültür endüstrisi kavramı çerçevesinde sanata ve sinemaya yaklaşımları. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 135-156 CR - Özalp, H. (2016). İnsanlığın en eski tapınağı göbekli tepe teolojik olarak bize ne söyler? Bilimname Dergisi, 2016(1), 59-74 CR - Schmidt, K. (2007). Göbekli tepe en eski tapınağı yapanlar. (Çev. R. Aslan). Arkeoloji ve Sanat Yayınları. CR - Sümer, G. (2007). Anadolu’da neolitik dönemde tanrı ve tanrıça. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir CR - Tunç, Z. (2007). Şamanizm üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Elazığ CR - Üç, N. (2019). eleştirel bilincin körelmesinin somut bir göstergesi olarak kültür endüstrileri ve geleneksel değer kodlarının çözülüşü. Simetrik iletişim araştırmaları dergisi, 1(1), 48-64 CR - Yalçınkaya, Ş. (2015). Modern kentin yeni kamusal alanında çocuk, alışveriş merkezleri ve serbest zaman etkinlikleri. İdealkent dergisi, 6(17), 80-105 CR - Zobar, J. A. (2019). Kültür endüstrisi bağlamında frankfurt okulundan günümüze birey, tahakküm ve özgürlük ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Edirne CR - İnternet Kaynakları: Gazete İpekyol.com, “ Şanlıurfa’da Göbeklitepe Tıraşı.” https://www.gazeteipekyol.com/haber/9305406/sanliurfada-gobeklitepe-tiras. , Erişim Tarihi: 22.05.2022 CR - CNN Türk, “Genç Çift Göbekli Tepe’de Nikah Kıydı.” https://www.cnnturk.com/yerel-haberler/sanliurfa/genc-cift-gobeklitepede-nikah-kiydi-967715 Erişim Tarihi: 21.05.2022 CR - Euronews.com, “Göbekli Tepe’de Ortaya Çıkan Metal Blokun Sırrı Çözülmeye Çalışılıyor.” https://tr.euronews.com/2021/02/06/gobeklitepe-de-ortaya-c-kan-metal-blokun-s-rr-cozulmeye-cal-s-l-yor Erişim Tarihi: 21.05.2022 CR - Tevrat, https://www.kutsalkitap.org/online-tevrat-oku/ Erişim Tarihi: 20.05.2022 CR - Vatan Gazetesi, “Göbekli Tepe’deki Metal Bloğun Sırrı Ortaya Çıktı.” https://www.gazetevatan.com/gundem/maske-yasaklariyla-ilgili-son-dakika-karari-bakan-koca-duyurdu-toplu-tasimada-artik-2039927 Erişim Tarihi: 21.05.2022 UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/diclesosbed/issue//1145712 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2546186 ER -