TY - JOUR T1 - TUVA TÜRKÇESİNDE SÖZ BAŞI /t-/ SESİ TT - Начальная фонема / t- / в тувинском языке AU - Baran, Buket PY - 2022 DA - October JF - Türkoloji PB - Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1727-060X SP - 9 EP - 29 IS - 111 LA - tr AB - Altay dillerinin sınıflandırılması ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu sınıflandırmalar yapılırken çeşitli sesler ölçüt olarak kullanılmıştır. Bunlardan biri de söz başı /t-/ sesidir. Tuva Türkçesi söz başı /t-/ sesi genel Türk dili alanı içinde özel bir konum sergilemektedir, bunun bir Oğuz grubu etkisi mi yoksa Moğol dil etkisi mi olduğu konusu hala açıklığa kavuşturulmuş değildir. Bu sebeple bu çalışmada Tuva Türkçesindeki /t-/ sesinin söz başındaki durumu incelemeye alınmış olup, öz başı /t-/ sesinin Moğol, Mançu-Tunguz, Kore, Japon ve Türk dili alanındaki durumundan bahsedilerek, Sibirya Türk lehçelerindeki durumu Tuva Türkçesi temelinde ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılacaktır. KW - /t-/ sesi KW - Tuva Türkçesi KW - Türk Dilleri KW - Altay Dilleri KW - Sibirya. N2 - По классификации алтайских языков проведены многочисленные исследования. При составлении этих классификаций в качестве критериев использовались различные фонемы. Одной из таких является начальная фонема /t-/. В тувинском языке начальная фонема /t-/ занимает особое место в общетюркском языковом поле. Является ли это огузской группой или монгольским языком, до сих пор неясно. По этой причине в данном исследовании учитывалось положение /т-/фонемы в тувинском языке и упоминалось положение /т-/фонемы в монгольском, маньчжуро-тунгузском, корейском, японском и турецком языках, а также положение в сибирских тюркских диалектах будут подробно рассмотрены на основе тувинского языка. CR - 1. BARAŞKOV, P.P. (1985) Fonetiçeskaya osobennosti govorov yakutskogo yazıka, Yakutsk: Yakutskoye knijnoye izdatelstvo. CR - 2. BARUTCU, Sema (1989) “Altayca Kelime Başı /p/” Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler)1989, c. 3, s. ss.1-40. CR - 3. BASKAKOV, N.A. (1975) Grammatika hakasskogo yazıka, Moskva. CR - 4. CASTRÉN, M.A. (1857) Versuch einer koibalischen und karagassichen sprachlehre, St.Petersburg. CR - 5. CHOİ H.W. (2010) Türkçe, Korece,Moğolca ve Mançu-Tunguzcanın Karşılaştırmalı Ses ve Biçim Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. CR - 6. CLAUSON, S. Gerhard (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford. CR - 7. DIBO, A.; STAROSTİN, S.A. ; MUDRAK, A. (2003) An Etymological Dictionary of Altaic Languages, Brill. CR - 8. GABAİN, A. Von (2007) Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları CR - 9. DIRENKOVA, N.P. (1941) Grammatika şorskogo yazıka, Moskva-Leningrad. CR - 10. ERDEM, Melek (2014) “Modern Oğuz Türkçesinde Söz Başı t ~ d” Çağdaş Türkoloji Araştırmaları (Yayına Hazırlayan Gülsüm Killi Yılmaz- Radion D. Sunçugaşev, Ankara-Abakan. 11. İLLİÇ-SVİTİÇ, V.M. (1963) “Altayskiye dental’nıye t, d” , Voprosı yazıkoznanıye, 6, Moskva 37-96. CR - 12. KATANOV, N.F. (1903) Opıt izsledovaniya uryanxayskogo yazıka s ukazaniyem glavneyşix rodstvennıx otnoşeniy ego k drugim yazıkam tyurkskogo kornya, Kazan: Tipo-litografiya Imperetorskago Kazanskago Universiteta. CR - 13. KİLLİ, G. (1996) Kuzeydoğu Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisi, Danışmanı Doç. Dr. Sema Barutcu Özönder, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. CR - 14. KARAMANLIOĞLU, A.F. (1994) Kıpçak Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. CR - 15. KARAŞLAR, Selda (2015) “Altay Dillerinde /t/ Sesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 8. s. 40, ss.93-101. CR - 16. OXOTNİKOV, S. vd. (1931) Pioner, Moskva. CR - 17. PALM’BAH, A.A. ; İSHAKOV, F.G., (1955) “Pridıhatel’naya i nepridıhatel’nıye smıçnıye soglasnıye v tuvinskom yazıke”, İsslodovaniye po sravnitel’naya grammatike tyurskix yazıkov I-fonetika, Moskva. CR - 18. POPPE, N. (1960) Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen, Wiesbaden: Otto Harrassowitz. CR - 19. POPPE, N. (1987) Introduction to Mongolian Comparative Studies, Helsinki. CR - 20. RAMSTEDT, G. J. (1957) Einführung in die Altaische Sprachwissenschaft, I Lautlehre, (Haz. Pentti Aalto), Helsinki. CR - 21. RÄSÄNEN, M. (1949) Materialien zur Lautgeschichte der türkischen Sprachen, Helsinki. CR - 22. RASSADİN, V.İ. (1971) Fonetika i leksika tofalarskogo yazıka, Ulan-Ude. CR - 23. RADLOFF, W. (1907) Obraztsov narodnoy literaturı tyurksix naslediye plemen:nareçiye uryanytsev(soyotov), abakanskix tatar i karagasov, çast 9, St. Petersburg. 24. RAGAGNİN, E. (2011) Dukhan, a Turkic Variety of Northern Mongolia, Wiesbaden: Harrosowitz Verlag. CR - 25. SAT, Ş.Ç. (1987) Tıva Diyalektologiya, Kızıl: Nom Ündürer Çeri. CR - 26. ŞÇERBAK, A.M. (1970) Sravnitel’naya fonetika tyurkskix yazıkov, Leningrad: İzdatel’svo nauka Leningrad otdeleniye. CR - 27. TEKİN, Talat (1993) Japonca ve Altay Dilleri, Ankara: Doruk Yayınları. CR - 28. TENİŞEV, E.R. (Red.) (1968) Tuvinsko-russkiy slovar’ , Moskva: İzdatel’stvo sovyetskaya entsiklopediya. CR - 29. TENİŞEV, E.R. (1984) Sravnitel’no-istoriçeskaya grammatika tyurkskix yazıkov: fonetika, Moskva: İzdatel’svo nauka. CR - 30. TSİNTSİUS, Vera (1949) Sravnitel'na fonetika tunguso-man'chzhurskikh yazıkov , Uchpedgiz, Leningrad. CR - 31. ISHAKOV, F. G., (1957), Tuvinskiy Yazık Oçerk po Fonetika, Moskova. UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ayt/issue//1149861 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2561564 ER -