TY  - JOUR
T1  - YESEVÎLİK’TE TOPLU ZİKİRLERE KADINLARIN İŞTİRAKİ İDDİALARI ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER
AU  - Özkan, Ahmet
PY  - 2019
DA  - December
JF  - EKEV Akademi Dergisi
PB  - Erzurum Kültür Eğitim Vakfı
WT  - DergiPark
SN  - 1301-6229
SP  - 25
EP  - 40
VL  - 0
IS  - 80
LA  - tr
AB  - Bu makalede, Yesevîyye Tarikatı’nın zikir usulü olan “zikr-i erre” uygulamalarına kadın ve erkeklerin birlikte iştirak ettiklerine dair ileri sürülen bazı suçlamalara ve “zikr-i erre”nin paganist bir kalıntı olduğu iddiasına yer verilmiş, Ahmed-i Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmet’i ve diğer kaynaklardan hareketle söz konusu iddialar değerlendirilmiştir. Orta Asya’da Türklerin İslâm’ı anlayıp yaşayabilmesinde etkin bir role sahip olan Yesevîyye’nin manevi eğitim yöntemlerinden “zikr-i erre” hakkındaki bu iddiaların değerlendirilmesi Yesevîlik araştırmalarının, tarihi gerçekliğe yaklaştırılmasına katkı sağlayacaktır.
KW  - Ahmed-i Yesevî
KW  - Sema‘
KW  - Tasavvuf
KW  - Yesevîlik
KW  - Zikr-i Erre.
CR  - Ahmed-i Yesevî. Dîvân-ı Hikmet. Ed. Mustafa Tatcı. Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Ulusla-
rarası Türk-Kazak Üniversitesi, 2016.
CR  - ______. Dîvân-ı Hikmet. Haz. Hayati Bice, Ankara: TDV, 2018.
CR  - ______. Mirâtu’l-kulûb, Haz. Necdet Tosun, Yesevîliğin İlk Dönemine Ait Bir Risâle:
Mirâtu’l-kulûb, İLAM Araştırma Dergisi, II/2, Temmuz-Aralık 1997, s. 41-86.
CR  - ______. Fakrnâme. Haz. Kemal Eraslan. Yesevî’nin Fakrnâmesi. Ankara: Hoca Ahmed
Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2016.
CR  - Bayat, Fuzuli. Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken, 2006.
CR  - Eliade Mircea. Şamanizm, Çev. İsmet Birkan, Ankara: İmge, 1999.
CR  - Gömeç, Saadettin Yağmur. Şamanizm ve Eski Türk Dini, Ankara: Berikan, 2016.
CR  - Gündoğdu, Cengiz. “Türkistan’dan Anadolu’ya Taşınan Hikmet Süreği: Yolcu, Yol ve
Yurt Hikâyesi”. Dîvânı-ı Hikmet Sohbetleri, Ed. Zülfikar Güngör, Ankara: Hoca
Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak, 2018, s. 225-241.
CR  - _______Hacı Bektâş-ı Velî, Öğretisi ve Takipçileri Hakkında Metodik Yeni Bir Yaklaşım,
Ankara: Aktif Yayınevi, 2007.
CR  - Hazînî, Ahmed b. Mahmud Cevâhirü’l-Ebrâr min Emvâc-ı Bihâr, Haz. Cihan Okuyucu-
Mücahit Kaçar. İstanbul: Büyüyen Ay, 2014.
CR  - Hoca İshak b. Ata. Hadîkatü’l-Ârifîn. Haz. Necdet Tosun. “XIV. Yüzyılda Yazılmış Çağa-
tayca Bir Yesevî Eseri: Hoca İshak B. İsmail Ata’nın Hadîkatü’l-Ârifîn’i. Ulus-
lararası Hoca Ahmed Yesevî Sempozyumu-Bildiriler. İstanbul: Bağcılar Beledi-
yesi, 2010, s. 70-76.
CR  - İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1986.
CR  - Kemal Eraslan. “Dîvân-ı Hikmet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. IX, İs-
tanbul: TDV, 1994.
CR  - Köprülü, M. Fuad. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkan-
lığı, 1976.
CR  - ______. “Ahmed Yesevî”, İslam Ansiklopedisi. C.1, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı,
1978. 210-216 (I-XIII)
CR  - ______. İnfluence Du Chamanisme Turco-Mongol Sur Les Ordres Mystiques Musulmans.
İstanbul: İstanbul Darülfununu Türkiyat Enstitüsü, 1929.
CR  - Kutlu, Sönmez. “Orta Asya’da Türkler ve İslâm Tasavvuru”. Orta Asya’da İslam. Ed.
Muhammed Savaş Kafkasyalı. Ankara-Türkistan: Ahmet Yesevi Üniversitesi,
2012, s. 737-765.
CR  - Hülya Küçük, Tasavvufta Kadın, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya,
1997, S. 7, s. 389-398.
CR  - Melikof, İrene. Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe. Çev. Turan Alptekin. İstanbul: 
Cumhuriyet, 2010.
CR  - Ocak, Ahmet Yaşar. Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri. İstanbul: İle-
tişim, 2018.
CR  - ______. Babailer İsyanı, Alevîliğin Tarihsel Altyapısı Yahut Anadolu’da İslâm-Türk He-
terodoksisinin Teşekkülü. İstanbul: Dergâh, 2017.
CR  - Schimmel, Annemarie. İslam’ın Mistik Boyutları. Çev. Ergun Kocabıyık. İstanbul: Ka-
balcı, 2001.
CR  - Schuyler, Eugene. Turkıstan. London: Sampson Low Marston & Company, 1876.
CR  - Sığnâkî. İmam Hüsâmeddin Hüseyin b. Ali. Menâkıb-ı Ahmed-i Yesevî. Haz. Necdet 
Tosun. “Ahmed Yesevî’nin Menâkıbı”. İLAM Araştırma Dergisi. C. III, S.I, s. 73-
81.
CR  - Şahin, Hanifi. Orta Asya’dan Anadolu’ya İrfan Geleneğinde İnsan Tasavvuru: Ahmed
Yesevî-Ahmed-i Hânî Mukayesesi, 2. Uluslararası Ahmed-i Hânî Sempozyumu,
Bildiriler, Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, 2018, s. 518-532.
CR  - Tosun, Necdet. “Ahmed Yesevî’nin Yeni Bulunmuş İki Farsça Risâlesi”. I. Uluslararası
Hoca Ahmed Yesevî Sempozyumu Bildirileri. Ed. Ahmet Kartal. Ankara: Hoca
Ahmed Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2017, s. 553-565.
CR  - ______ . “Yesevî’likte Zikr-i Erre”, Hoca Ahmed Yesevî Seçme Makaleler, Ed. Necdet
Tosun, Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi, 2017, s. 119-123.
CR  - Tulum, Mertol. "Hikmetlere Göre Yesevîlik ve Orta Asya Kültür Tarihi Bakımından Öne-
mi." İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, 7, İstanbul: İlim Yay-
ma Vakfı, 1999.
CR  - Uygun, Mehmet Nuri. "Zikir", TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2013, C. XXXXIV, s.
412-413.
CR  - Yaman, Ali. “Yesevîlik-Bektaşilik Bağlantıları ve Alevi-Bektaşi Kimliği'nin Oluşumunda
Yeseviliğin Rolü” Doğumunun 800. Yılında Hacı Bektaş-ı Veli Sempozyumu, 
Biliriler, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi, 2010, s. 23-38.
CR  - _______Orta Asya’da Yesevîlik Allahçılar Laçiler, Ankara: La Kitap, 2016.
CR  - Zernûki Sûfi Muhammed Dânişmend, Mir’âtü’l-kulûb, Nşr. Necdet Tosun, “Yesevîliğin
İlk Dönemine Âit Bir Risâle: Mir’âtü’l-kulûb, İLAM Araştırma Dergisi, C. II, S.
II, s. 41-86.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosekev/issue//1160545
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2590409
ER  -