TY - JOUR T1 - دراسة في تحليل حكايات الحزن والانقياد في القرآن الكريم: موسى عليه السلام أنموذجا TT - Kur’ân’da Hüzün ve Teslimiyet Anlatılarının İncelenmesi: Hz. Musa Örneği AU - Ağırkan, Müfide PY - 2022 DA - November JF - Nisar JO - NİSAR PB - Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2979-9147 SP - 101 EP - 127 IS - 1 LA - ar AB - يهدف هذا البحث إلى دراسة مشاعر الحزن وآثاره من خلال دراسة قصة سيدنا موسى الواردة في القرآن والأوضاع التي مرت بها أم النبي موسى عليه السلام التي صرخت فؤادها صرخة ساعياً الى تحليل اللحظات الصعبة التي مرت بها خوفاً بأن يصيبه كارثة ما تأدي إلى فقدان ابنها. فالحزن من أصعب المشاعر التي يشعر بها العبد مع كونه شعوراً يوجب بذل الجهد للتخلص منه وعدم الاستسلام له. فهو من ناحية أخرى مصيبة يتقرب بها الصابر الى الله عز وجل وينال بها الأجر في هذه الدنيا والآخرة. يعالج هذا البحث قصةً مثالياً تسفر لنا عن كيفية التغلب على الحزن وما يصدر منه بالصبر والثبات في آن الشدة وغلبة اليأس على الأمل في الذهن والفؤاد وخاصة بالثقة واللجوء الى الخالق الواحد الصمد.تناول البحث تعريفاً تفصيلياً لمعنى الحزن وبعض الفروق والمترادفات اللغوية في معنى الحزن، وخصص على دراسة كلمة الحزن في الآيات التي وردت في سياق قصة سيدنا موسى، والتي خاطب بها الله عز وجل أم نبينا موسى وما وعدها الله من تسلية والتقائها بابنها بعد الخوف والقلق التي مرت بها اختبارا من الخالق وصيانة لابنها. ونوقش بالتفاصيل ما ورد من آراء في تفسير الآيات من تحليل الغرض المعنوي الأساسي الذي قصده الله. فتوصلت الدراسة إلى نتائج في تأثيرات الحزن على العبد وردة فعله وما يجب عليه فعله في تلك اللحظات الصعبة التي أصيب بها من خلال تحليل قصة النبي موسى وما حلّت به KW - الحزن KW - الخوف KW - استسلام KW - النبي موسى KW - سورة طه KW - سورة القص N2 - Bu araştırma, Hz. Musa’nın Kurʼânʼı kerimde zikredilen kıssasının serdedildiği âyetlerde geçen hüzün kelimesini, hüzün duygusunu ve bu duygunun kul üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma konusu Hz. Musa’nın özellikle de validesinin, kaybetme korkusu veya zarara uğratılma endişesinden mütevellit yaşadıkları hüzün duygusundan yola çıkılarak ele alınmıştır. Nitekim hüzün, insanoğlunun teslim olmamak adına mücadele ettiği en yoğun duygulardan biridir. Öte yandan hüzün, ona sabredip, onunla başa çıkmada sebat edenlerin Allah’a yaklaştığı, dünyada ve ahirette mükâfatını gördüğü bir imtihandır. Bu çerçevede, bu araştırmada, endişenin zihinde/kalpte umuda galip geldiği o şiddet anlarında, hissedilen hüzün duygusu ile nasıl başa çıkılacağını ve sabır zırhı kuşanılarak Allah’a güvenilebileceğini gösteren örnek bir kıssa yer almaktadır.Araştırma, hüzün lafzının ayrıntılı tanımlarının yanı sıra bazı tanım farklılıklarını ve dilsel eşanlamlılarını ele almıştır. Özellikle de bu çalışmada Allah’ın, Hz. Musa’nın annesine hitap ederek ona teselli vaat ettiği; onu onca korku ve sıkıntıdan sonra oğluna kavuşturduğu, Hz. Musa’nın kıssasında zikredilen hüzün kelimesinin geçtiği âyetleri irdelemek amaçlanmıştır. Binaenaleyh Allah’ın bu âyetlerde amaçladığı temel ahlakî gayenin tahlilinden hareketle âyetlerin tefsirinde ifade edilen görüşler ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Sonuç olarak Hz. Musa’nın kıssası ve başına gelenler irdelenerek, hüznün kul üzerindeki etkileri, kulun felaket anında verdiği tepkiler ve bu zor anlarda ne yapması gerektiği konusunda çıkarımlara ulaşılmıştır. CR - Ebü'l-Abbâs, Şihâbü’d-Dîn. Umdetü’l-Hifâz fî tefsiri eşrafi’l-elfâz. Thk. Muhammed Bâsil es-Sûd, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417-1996. CR - Abdülmün‘im, Muhammed. el-’Aslân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Câmi‘atü’l-Ezher, 1417-1996. CR - Abdürra’ûf, Zeynüddîn. et-Tevkîf ‘alâ mühimmâti’t-te‘ârîf. Kâhire: ‘Âlemü’l-kütüb, 1410-1990. CR - ‘Askerî, Ebû Hilâl. el-Vücûh ve’n-nazâir. Thk. Muhammed osmân, Kahire: mektebetü’-Sekâfeti’d-Dîniyye, 1428-2007. CR - ‘Askerî, Ebû Hilâl. Mu‘cemü’l-Furûḳu’l-lugaviyye. Thk. Beytüllah Beyyât, Kam: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1412. CR - Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Se‘îd Abdullah. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl. Thk. Muhammed Abdurrahmân, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1418. CR - Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. Sahîhi Buhârî. Thk. Muhammed Züheyr, Beyrut: Dârü Tavgu’n-Necât, 1422. CR - De‘âs, Ahmed ‘Ubeyd; Hamîdân, Ahmed Muhammed; el-Kâsim, İsmâ‘îl mahmûd. İ‘râbü’l-Kur’ân. dımaşk: dârü’l-ferâbî, (ts). CR - Dervîş, Muhyiddîn b. Ahmed Mustafa. İ‘râbü’l-Kur’ân ve beyânüh. Beyrut: dârü’l-yemâme, 1415. CR - Ebüssu‘ûd, el-‘Aimâdî. İrşâdü’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm’. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, (ts). CR - Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed el-Heravî. Tehzîbü’l-Luga. Thk. Muhammed ‘Avaz Mur‘ib. Beyrut: Dârü İhya’ü’t-Türâsü’l-Arabî, 2001. Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-‘ayn. Thk. İbrâhîm es-Semrâî ve Mehdî el-Mahrûmî, Lübnân: Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, (ts). CR - Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn. el-Kâmûsü’l-muhît. Thk. Mektebetü Tahkîku’t-Türâs, Beyrut: Mü’essetü’r-Risâl, 1426-2005. CR - Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn. Tenvîrü’l-miḳbâs min Tefsîri İbn ʿAbbâs. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, (ts). CR - Hasan Hân, Sıddîk. Fethü’l-beyân fî mekâsidi’l-Kur’ân. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 1412-1992. CR - Ebû Hayyân, Esîru’d-Dîn. el-Bahru’l-Muhît. Thk. Sâdık Muhammed Cemîl, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1420. CR - Hicâzî, Muhammd Mahmûd. et-Tefsîrü’l-Vâdıh. Beyrut: Dârü’l-Cîli’l-Cedîd, 1413. CR - Hikmet, Beşîr Yâsîn. es-Sahîhü’l-Mesbûr mine’t-tefsîri bi’l-m’esûr. el-Medinetü’l-Münevvere: Dârü’l-Me’âsir, 1420-1999. CR - İbn Arafe, Muhammed. Tefsîrü İbni Arafe. Thk. Hasen el-menn‘î, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2008. CR - İbn Ebî’d-Dünyâ, Ebû Bekr. el-Hemmü ve’l-hüzün. Thk. Mecdî Fethî, Kahire: Dârü’s-Selâm, 1412-1391. CR - İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Mücmelü’l-luga. Thk. Züheyr b. Fâris, Beyrut: Mü’essetü’r-Risâle, 1406-1986. CR - İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Mu‘cem makâyîsü’l-luga. Thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1399-1979. CR - Ebü’l-Fidâ’, İsmâ’îl b. Mustafa. Rûhü’l-Beyân. Beyrut: Dârü’l-Fikr, (ts). CR - İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Süneni İbni Mâce. Thk. Muhammed Fuat Abdülbâkî. Beyrut: Dârü İhyâi'l-Kütübi’l-‘Arabiyye, (ts). CR - İsfahânî, Ebû Nuaym. Hilyetü’l-evliyâ’ ve tabakâtü’l-asfiyâ’. Mısır: Dârü’s-Se‘âde, 1394-1974. CR - Kadî ‘Îyâd, Ebü’l-Fadl. Meşâriku’l-envâr ‘alâ sihâhü’l-es’ar. Mektebetü’l-‘Atîka ve Dârü’t-Türâs, (ts). CR - Kâdî ‘İyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. eş-Şifâ’. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1409-1988. CR - Kâmile b. Muhammed b. Câcim b. Ali el-Küvârî. Tefsîrü garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü b. Hazm, 2008. CR - Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhamme. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim ’Atfîş. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384-1964. CR - Mâtürîdî, Muhammed Ebû Mansûr. Tefsîru’l-Mâtürîdî. Thk. Mecdî beslûm, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426-2005. CR - Mekkî b. Ebî Yalib, Ebû Muhammed. el-Hidâye ilâ bulûgi’n-nihâye fî ‘ılmi’l-Kur’ân ve tefsîruh. Thk. mecmû‘t resâil câmi‘ıyye, Câmi‘atü’ş-Şârika, 1429-2008. CR - Mut‘ınî, Abdül‘azîm İbrâhîm. Hasâisü’t-ta‘bîrü’l-Kur’ânî ve simâtühü’l-belâgî. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1413-1992. CR - Ebü’l-Müzfir, Mansûr. Tefsîri’l-Ḳur’ân. Riyâd: Dârü’l-Vatan, 1418-1997. CR - Nâbiga, ez-Zübyânî. Divân en-Nâbigatü’z-Zübyânî. nşr. Abbâs Abdüssettâr, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1416-1996. CR - Nâsır et-Tayyâr, Müsa‘ıd b. Süleymân. et-Tefsîrü’l-lügavî li’l-Kur’ân. Su‘ûdiyye: Dârü İbnü’l-Cevzî, 1432. CR - Nîsâbûrî, Müslim. Sahîhü Müslim. Thk. Muhammed Fu’âd, Kahire: Dârü Matba‘at ‘İsa, 1374-1955. CR - Râgib el-İsfhânî, Ebü’l-Kâsim. el-Müfradât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân ‘Adnân, Beyrut: Dârü’l-Kalem, 1412. CR - Râzî, fahrüddîn. Mefâtîhü’l-Gayb. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1420. CR - Ruknüddîn, el-Begavî Ebû Muhammed. Tefsîrü’l-Begavî. Thk. Abdürrazzâk el-Mehdî, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1420. CR - Sâbûnî, Muhammed Ali. Ṣafvetü’t-tefâsîr. Kahire: Dârü’s-Sâbûnî, 1417-1997. CR - Sa‘dî, Abdurrahmân b. Nâsır b. Abdillâh. Teysîrü’l-Kerîmi’Rahmân fî tesiri kelâmi’l-mennân. Thk. Abdurrahmân b. Mu‘la. Beyrut: Mü’essetü’r-Risâle, 1420-2000. CR - Sâfî, Mahmûd b. Abdürrahmân. el-Cedvel fî i‘râbi’l-Kur’ân. Dımaşk: Dârü’r-Rüşd, 1418. CR - Sâlim Mükram, Abdül‘âl. el-Müşterekü’l-lafzî fî hakli’l-Kur’ânî. Beyrut: Müesssetü’r-Risâle, 1417. CR - Se‘lebî, Ebû İshâk Ahmed. el-Keşfü ve’l-beyân ‘an tefsîrü’l-Kur’ân. Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1422-2002. CR - Semîn el-Halebî, Şihâbüddîn. ed-Dürrü’l-masûn fî ‘ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. Thk. Ahmet Muhammed Karrât, Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1986. CR - Sirâcüddîn, Ebû Hıfz Ömer b. Ali b. Adil el-Hanbelî ed-Dimaşkî. el-Lübâb fî ‘ulûmi’l-kitâb. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-‘İlmiyye, 1419-1998. CR - Şerafüddîn, C‘fer. el-Mevsû‘ati’l-Kur’âniyye. Thk. Abdül‘azîz b. Osmân, Beyrut: Dârü’t-Takrîb, 1420. CR - Şevkânî, Muhammed b.Alî. Fethü’l-Kadîr. Dımaşk: Dârü İbni Kesir, 1414. CR - Şingîtî, Muhammedü’l-Emîn. ‘Edvâ’ü’l-beyân fî ‘îdâhi’l-Kur’âni bi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1415-1995. CR - Şürrâb, Muhammed. Şerhü’Şevâhidü’ş-şi‘riyye. Beyrut: Mü’essetü’r-Risâle, 1427-2007. CR - Tûsî, Muhammed. et-Tahrîru ve’t-tenvîr. Tûnis: ed-Dârü’t-Tûnisiyye li’n-Neşr, 1984. CR - Vâhidî, Alî b. Ahmed. el-Vasît fî tefsîri’l-Kur’ân. Thk. ‘Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ahmed Muhammed, Ahmed Abdülgânî ve Abrürrahmân ‘Uveys, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415-1994. CR - Zemahşerî, Ebü’l-Kâsim Mahmûd. Esâsü’l-belâga. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426-1998. CR - Zemahşerî, Ebü’l-Kâsim Mahmûd. el-Keşşâf ‘an hakâikı gavâmidi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 1407. CR - Zeynüddîn, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekir el-Hanefî er-Râzî. Muhtârü’s-Sihâh. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 1420-1999. CR - Zühaylî, Vehbe b. Mustafa. et-Tefsîrü’l-munîr fî’l-akideti ve’ş-şerî‘ati ve’l-menhec. Dimaşk: Dârü’l-Fikr, 1418. UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/nisar/issue//1189681 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2710847 ER -