@article{article_1239523, title={“Kimin Tarafındayız?” Çevre Sağlık ve Gıda Araştırmalarında İktidar İlişkileri Araştırmacının Konumu ve Araştırma Etiği}, journal={Eğitim Bilim Toplum}, volume={21}, pages={11–53}, year={2025}, author={Özberk, Nejdet}, keywords={İktidar ilişkileri, araştırma etiği, yanlılık, yukarıya doğru araştırma, bilimsel sansür, akademik özgürlük}, abstract={Türkiye’de çevre, kent, emek, toplum sağlığı, gıda güvenliği, afetler ve kadın çalışmaları gibi sosyal araştırma alanlarında asimetrik iktidar ilişkilerinin işleyişini konu alan radikal araştırmalar nadirattandır. Özellikle kriminoloji, zemiyoloji, sosyal zarar ve çevre ve halk sağlığına yönelik devlet ve şirket suçlarına, kurumsal suistimallere ve yolsuzluklara ilişkin vaka ve saha araştırmaları yok denecek kadar azdır. Araştırmacılar netameli, rahatsız edici, çirkin ve kirli gerçekleri araştırmaktan çekinir, ortaya çıkarmaktan, kamuya duyurmaktan uzak durur. Bu alanlarda vaka ve saha çalışmalarına rastlanmaz. Bu sorun özellikle araştırmacı gazetecilere havale edilmiş bir konudur. Akademik araştırmacıların bu türden netameli konulara girmemelerinin haklı olmasa bile mazur görülebilecek gerekçeleri vardır. Her ne kadar bilimsel araştırma ve ifade özgürlüğü araştırmacıya bir iktidar alanı sağlasa da araştırmacının yasal ve yasadışı yollarla susturulma olasılığı, bilimsel sansür araştırmacıyı tekinsiz konulara müdahil olmaktan alıkoyar. İhtiyatlı bir araştırmacı olarak akademisyenin konumu başını belaya sokacak, baskılara, yazılı ve sözlü tehditlere ve yargısal ve idari tacizlere maruz kalabileceği, iftira suçlamasıyla mahkemeye verilebileceği, itibarıyla oynanacağı veya susturulacağı meselelerle uğraşmasına izin vermez. Oysa toplum, emek, kadın, sağlık ve çevre konularında zararlı, ahlaka aykırı veya yasadışı hükümet ve şirket faaliyetlerine ve bunların toplum, insan hakları veya çevre üzerindeki etkilerine ilişkin amprik araştırmalara acil bir ihtiyaç bulunmaktadır. Bu çalışma özellikle üç olay etrafında ortaya çıkmış eşitsiz iktidar ilişkilerini açık kaynaklardan toplanan verilerle incelemektedir: 1986 Çernobil ODTÜ Raporu, 2011 Dilovası Kirlilik Raporu ve 2018 Sağlık Bakanlığı Gıda Raporu İfşası. Araştırma özgünlüğünü, fen bilimleri alanında üretilen (nesnel) bilimsel bilginin paylaşımını, iktidar ilişkileri bağlamında sosyal bilimlerin doğasında var olan politik yanlılığın kaçınılmazlığıyla birlikte okumayı önermesinden almaktadır.}, number={84}, publisher={Eğitim-Sen}