TY  - JOUR
T1  - جماليات الشكل التاريخي في رواية واحة الغروب لـ"بهاء طاهر"
TT  - Baha Tahir’in “Sürgünde Günbatımı” Romanındaki Tarihsel Figürün Estetiği
AU  - Farrag, Mamdouh
PY  - 2023
DA  - June
DO  - 10.59536/buiifd.1283971
JF  - Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi
JO  - BUIIFD
PB  - Bartın Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2148-3507
SP  - 73
EP  - 99
IS  - 19
LA  - ar
AB  - بهاء طاهر واحد من أهم الروائيين العرب، قدّم للمدونة الروائية الكثير من الأعمال الإبداعية، مالت جميعها إلى التاريخ وقراءة السياقات الثقافية والاجتماعية والسياسية، إلا أنه استخدم أدوات وتقنيات بعيدة عن الشكل التاريخي المتعارف عليه، ولئن كان استعار من أحداث التاريخ ما يتلاءم مع الواقع. فإنه استطاع أن يقدم عبر رؤية وضعت الماضي والحاضر تحت عين واحدة، فيرصد التحولات السياسيّة والاجتماعيّة لواقعه، وقد أكدت كتاباته أنه لم ينفصل عنه، بل جعل أدبه مرآة لذلك، فتجلى الواقع بكل إشكالياته في نصوصه المتعدّدة (القصصيّة والروائيّة وغيرها). لكن أهم شيء وقف عليه هو قضية الصراع العربي - الإسرائيلي، إذ لا تخلو رواية من رواياته من الإشارة إلى الصّراع، وما يتعرض له الشعب الفلسطيني والعربي بصفة عامة من انتهاكات.تقف هذه الدراسة عند واحدة من أهم أعماله الروائية وهي "واحة الغروب" لتستكشف البنيات الجمالية والشكلية التي استخدمها الكاتب لتمرير رسالته. فالكاتب يعود من جديد للتاريخ ولكن لا يعكسه، وإنما ليقرأ الحاضر ويضعه موضع المساءلة، فالعودة للتاريخ هنا لا لتمجيد التاريخ وصناعه، وإنما لفحصه والوقوف على مواطن الضعف، والتي مع الأسف تكررت في الواقع العياني. تسعى الدراسة وهي تستعين بالمناهج النقدية الحديثة لتفكيك النص، ورد دواله إلى مدلولاته للبحث عن البنيات المهيمنة في النص. ومن ثم ركزت الدراسة على تحليل الشخصيات وعلاقتها بالأحداث، وكيف رسم المؤلف الشخصيات وفقًا للصراع الذي فرضته البيئة المنتجة لهم والتي تشكلوا بأنساقها.
KW  - بهاء طاهر
KW  - واحة الغروب
KW  - الرواية التاريخية
KW  - التقنيات
KW  - البنيات الجمالية
N2  - Arap romanının önemli isimlerinden biri olan Baha Tahir, roman külliyatıyla tarihî, kültürel, sosyal ve politik bağlamları okumaya yönelen birçok özgün eser sunmuş ancak bilinen tarihsel formdan farklı araç ve teknikler kullanmıştır. tarihin olaylarından gerçeğe uygun olanı ödünç almış olsa bile bilinen tarihsel biçimden uzak araç ve teknikler kullanmıştır. O, romanlarında geçmişi ve bugünü bütüncül bir bakış açısıyla yansıtabilmiş ve kendi gerçekliğinin siyasi ve toplumsal dönüşümlerini izleten bir vizyon sunabilmiştir. Tahir’in yazıları gerçekliğin edebiyattan ayrılmadığını, aksine edebiyatını onun bir aynası olduğunu tekit etmiştir. Böylece gerçeklik tüm sorunlarıyla birlikte Tahir’in çoklu metinlerinde (hikâye, roman vd.) ortaya çıkmıştır. Onun üzerinde durduğu en önemli konu, Arap-İsrail çatışması meselesidir. Çünkü Tahir’in tüm romanlarında bu çatışmaya ve özelde Filistin, genelde Arap halkının maruz kaldığı ihlallere göndermeler bulunur.Bu çalışma, yazarın mesajını iletmek için kullandığı estetik ve biçimsel yapıları ortaya çıkarmak adına en önemli kurgusal çalışmalarından (roman) biri olan Sürgünde Günbatımı’na odaklanmaktadır. Yazar bu çalışmasında tarihe yönelir ancak daha çok bugünü okur ve sorgular. Burada tarihe dönmek, tarihi ve onu yapanları yüceltmek için değil, onu incelemek ve zayıf yönlerini bulmaktır. Bu çalışma, modern eleştirel yaklaşımları kullanırken, metindeki baskın yapıları aramak için yapı söküm tekniğini uygulamakta ve bu yapıların işlevlerini anlamlarına atfetmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle çalışma, karakterlerin olaylarla olan ilişkilerini ve yazarın onları üreten çevrenin dayattığı çatışmaya göre karakterleri nasıl çizdiğini ve kimin örüntülerini oluşturduğunu incelemektedir.
CR  - Abdu’l-Latîf, İmâd: İstratîciyyâtu’l-İknâ’ ve’t-Te’sîr fi’l-Hitâbi’s-Siyâsî: Hutebu’r-Reîs es-Sâdât. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısrıyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb, 1. Basım, 2012.
CR  - Abdu’s-Sabûr, Salâh. el-A’mâlu’l-Kâmile. Beyrut: Daru’l-Avde, 1. Basım, 1972.
CR  - Al-Bahravi, Seyyid. Muhteve’ş-Şekli fi’r-Rivâyeti’l-Arabiyye. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısrıyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb, 1. Basım, 1996.
CR  - Baba, Homi. Mevkiu’s-Sekâfe. çev. Sâir Dîb. Kahire: el-Meclisu’l-A’lâ li’s-Sekâfe, 2004.
CR  - Behiyy, İsâm. er-Rihletu ile’l-Ğarb fi’r-Rivâyeti’l-Arabiyyeti’l-Hadîse. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısrıyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb, 1. Basım, 1991.
CR  - Donqul, Emel. Dımne’l-A’mâli’ş-Şi’riyyeti’l-Kâmile. Kahire: Mektebetu Medbûlî, 3. Basım, 1987.
CR  - eş-Şahhat, Muhammad. er-Rivâyetu’l-Arabiyye Ba’de Âmi 1967. Amman: Ezmine li’n-Neşri ve’t-Tevzî, 1.Basım, 2006.
CR  - Fayyâd, Süleymân. Kitâbu’n-Nemîme: el-Mesâkîn. Kahire: Merkezu’l-Ehrâm, 1. Basım, 2001.
CR  - Fisher, Ernst. Darûretu’l-Fenn. çev. Es’ad Halîm. Kahire: Mektebetu’l-Usre, 1998.
CR  - Hammûd, Mâcide. İşkâliyyetu’l-Ene ve’l-Âher. Kuveyt: Âlemu’l-Ma’rife, 2013.
CR  - Lukács, George. er-Rivâyetu’t-Târîhiyye. çev. Sâlih Cevâd el-Kâzım. Bağdat: Menşûrâtu’l-Cemel, 2021.
CR  - McQuaid, John vd.. Nazariyyetu mâ Ba’de’l-İsti’mâr ve’r-Rivâye. çev. Eşref Zeydân. Kahire: Müessesetü Beyân, 1. Basım, 2020.
CR  - Said, Edward. Suveru’l-Musakkaf: Muhâdarâtu’r-Reys. çev. Gassân Gusn, Beyrut: Daru’n-Nehâr, 1. Basım, 1996.
CR  - Tahir, Bahâ. el-Hubbu fi’l-Menfâ. Kahire: Daru’l-Hilal, 3. Basım, 1995.
CR  - Tahir, Bahâ. “el-Kâtibu ve’s-Sulta”. Mecelletu’l-Hilâl 7 (1984).
CR  - Tahir, Bahâ. Ene’l- Meliku Ci’tu. Kahire: Mektebetu’l-Usre, 1998.
CR  - Tahir, Bahâ. Hâletî Safiyye ve’d-Deyr. Kahire: Daru’l-Hilal, 1991.
CR  - Tahir, Bahâ. “Havâtiru Muğteribin an Adedi’l-Kıssa”. Mecelletu İbdâ’ 2/11 (2013).
CR  - Tahir, Bahâ. Vâhatu’l-Gurûb. Kahire: Daru’ş-Şuruk, 2013.
CR  - Tahir, Bahâ. es-Sîretu fi’l-Menfâ. Kahire: Daru Ecyâl, 1. Basım, 2018.
CR  - Tahir, Bahâ. Ebnâu Rifâa: es-Sekâfetu ve’l-Hurriyyetu. Kahire: Daru’l-Hilal, 1. Basım, 1993.
UR  - https://doi.org/10.59536/buiifd.1283971
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3087324
ER  -