TY  - JOUR
T1  - Yetişkinler için Aşı Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe Geçerlik Güvenirlik Çalışması
TT  - The Turkish Validity and Reliability of The Health Literacy About Vaccination Of Adults (HLVA)
AU  - Yorulmaz Demir, Deniz S.
AU  - Koçoğlu-tanyer, Deniz
PY  - 2024
DA  - August
DO  - 10.21020/husbfd.1290423
JF  - Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal
JO  - HUSBFD
PB  - Hacettepe Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2528-9918
SP  - 350
EP  - 369
VL  - 11
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Amaç: Bu çalışma Yetişkinler İçin Aşı Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.Gereç ve Yöntem: Metodolojik olarak yürütülen bu çalışma 209 yetişkin ile gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin psikometrik analizinde geçerlik değerlendirmesinde doğrulayıcı faktör analizi ve ölçüt geçerliği (ön kestirim/yordama geçerliği), güvenirlik değerlendirmesinde madde toplam puan korelasyonu, iki yarı test tutarlığı ve Cronbach α katsayısı hesaplanmıştır.Bulgular: Katılımcıların %75.6’sı kadın, %70.8’i lisans ve üzeri eğitime sahip ve %63.2’si evlidir. Katılımcıların %54.5’inin yetişkinlik dönem aşıları hakkında eğitim almadığı, %57.4’ünün yetişkinlik dönem aşıları hakkında sağlık personelinden bilgi almadığı ve %58.9’unun aşılar ile ilgili resmi kaynakların internet sayfalarını takip etmediği belirlenmiştir. Geçerlik analizinde doğrulayıcı faktör analizinde model uyum indeksleri χ2 =138.729, χ2/df =1.927, RMSEA= 0.067, CFI= 0.958, GFI= 0.919, AGFI= 0.882 olarak bulunmuştur. Güvenirlik analizlerinde madde toplam puan korelasyon değerlerinin 0.376 ile 0.670 arasında değiştiği, İşlevsel, Etkileşimsel/İletişimsel ve Kritik Aşı Okuryazarlığı alt boyutları için Cronbach α değerlerinin sırasıyla 0.90, 0.82 ve 0.81 olduğu saptanmıştır.Sonuç: Yapılan analizler ve değerlendirmeler sonucu Yetişkinler İçin Aşı Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olarak, yetişkinlerin aşı okuryazarlığını belirlemede kullanılabilir olduğu belirlenmiştir.
KW  - Aşı okuryazarlığı
KW  - sağlık okuryazarlığı
KW  - geçerlik
KW  - güvenirlik
N2  - Objective: This paper is an adaptation of the Health Literacy about Vaccination of Adults in ITalian (HLVa-IT) into Turkish.Materials and Methods: The sample comprised 209 adults. Confirmatory factor analysis and criterion validity (estimation/predictive validity) were used for validity. Item-total score correlation, two-half test consistency, and Cronbach's alpha coefficient were used for reliability.Results: A quarter of the participants were men (24.4%). Seven in ten participants had at least a bachelor's degree (70.8%). Three in five participants were married (63.2%). Over half of the participants were not trained in adult vaccines (54.5%), had not been informed about vaccines by health professionals (57.4%), and did not follow the websites of official sources about vaccines (58.9%). Confirmatory factor analysis showed that the model had the goodness of fit indices of χ2 =138.729, χ2/df =1.927, RMSEA= 0.067, CFI= 0.958, GFI= 0.919, and AGFI= 0.882. The scale had item-total score correlations ranging from 0.376 to 0.670. The functional vaccine literacy, interactive vaccine literacy, and critical vaccine literacy subscales had Cronbach's alpha values of 0.90, 0.82, and 0.81, respectively.Conclusion: The HLVa-TR is a valid and reliable measure for assessing Turkish adults’ vaccine literacy.
CR  - Alpar R. (2006). Spor bilimlerinde uygulamalı istatistik. (3. Baskı). Ankara, Türkiye. Nobel Dağıtım Yayıncılık.
CR  - Azzopardi-Muscat, N., & Sørensen, K. (2019). Towards an equitable digital public health era: promoting equity through a health literacy perspective. European journal of Public Health, 29(Supplement_3), 13-17. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckz166
CR  - Biasio, L. R. (2019). Vaccine literacy is undervalued. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 15(11), 2552-2553.. https://doi.org/10.1080/21645515.2019.1609850
CR  - Biasio, L. R., Giambi, C., Fadda, G., Lorini, C., Bonaccorsi, G., & D’Ancona, F. (2020). Validation of an Italian tool to assess vaccine literacy in adulthood vaccination: A pilot study. Annali di Igiene: Medicina Preventiva e di Comunita, 32, 205-222.doi: 107416/ai20202344
CR  - Boateng, G. O., Neilands, T. B., Frongillo, E. A., Melgar-Quiñonez, H. R., & Young, S. L. (2018). Best practices for developing and validating scales for health, social, and behavioral research: a primer. Frontiers in Public Health, 6, 149.https://doi.org/10.3389/fpubh.2018.00149
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. (29. Baskı). Ankara, Türkiye. Pegem Akademi.
CR  - Cadeddu, C., Regazzi, L., Bonaccorsi, G., Rosano, A., Unim, B., Griebler, R., ... & Palmieri, L. (2022). The determinants of vaccine literacy in the Italian population: results from the health literacy survey 2019. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(8), 4429.https://doi.org/10.3390/ijerph19084429
CR  - Correa-Rodríguez, M., Rueda-Medina, B., Callejas-Rubio, J. L., Ríos-Fernández, R., de la Hera-Fernández, J., & Ortego-Centeno, N. (2022). COVID-19 vaccine literacy in patients with systemic autoimmune diseases. Current Psychology, 1-16.. https://doi.org/10.1007/s12144-022-02713-y
CR  - Çapık C, Gözüm S. (2020). Sağlık bilimlerinde epidemiyoloji. İçinde Kublay G, Emiroğlu N, Subaşı Baybuğa M, Örsal Ö, Tokur Keskin M (Eds.), Metodolojik araştırmalar (2. Baskı., pp.239-276). Göktuğ Yayıncılık.
CR  - Çapık, C., Gözüm, S., & Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(3), 199-210. https://doi.org/10.26650/FNJN397481
CR  - Çokluk, Ö. (2010). Lojistik regresyon analizi: Kavram ve uygulama. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1357-1407.
CR  - Davis, L. L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research, 5(4), 194-197. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05)80008-4
CR  - Ersöz F, Ersöz T. (2019). SPSS ile istatistiksel veri analizi. (4. Baskı). Ankara, Türkiye. Seçkin Yayıncılık.
CR  - Fein, E. C., Gilmour, J., Machin, T., & Hendry, L. (2022). Statistics for Research Students: An Open Access Resource with Self-Tests and Illustrative Examples. University of Southern Queensland. Australia.
CR  - International Test Commission (ITN). (2018). Guidelines for translating and adapting tests. International Journal of Testing, 18(2):101–34. http://dx.doi.org/10.1080/15305058.
CR  - Li, Y., Guo, Y., Wu, X., Hu, Q., & Hu, D. (2022). The Development and Preliminary Application of the Chinese Version of the COVID-19 Vaccine Literacy Scale. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(20), 13601. https://doi.org/10.3390/ijerph192013601
CR  - Lorini, C., Santomauro, F., Donzellini, M., Capecchi, L., Bechini, A., Boccalini, S., ... & Bonaccorsi, G. (2018). Health literacy and vaccination: A systematic review. Human Vaccines & İmmunotherapeutics, 14(2), 478-488.https://doi.org/10.1080/21645515.2017.1392423
CR  - Michel, J. P., & Goldberg, J. (2021). Education, healthy ageing and vaccine literacy. The Journal of Nutrition, Health & Aging, 25, 698-701.http://dx.doi.org/10.1007/s12603-021-1627-1
CR  - Montagni, I., Ouazzani-Touhami, K., Mebarki, A., Texier, N., Schück, S., Tzourio, C., & Confins Group. (2021). Acceptance of a Covid-19 vaccine is associated with ability to detect fake news and health literacy. Journal of Public Health, 43(4), 695-702. https://doi.org/10.1093/pubmed/fdab028
CR  - Ratzan, S. C. (2011). Vaccine literacy: A new shot for advancing health. Journal of Health Communication, 16(3), 227-229. https://doi.org/10.1080/10810730.2011.561726
CR  - Ratzan, S. C., & Parker, R. M. (2020). Vaccine literacy—helping everyone decide to accept vaccination. Journal of Health Communication, 25(10), 750-752. https://doi.org/10.1080/10810730.2021.1875083
CR  - Seçer İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. (3. Baskı). Ankara. Anı yayıncılık.
CR  - Şencan, H. (2005). Reliability and validity in social and behavioral measurements. Ankara: Seçkin Publishing.
CR  - Sorensen, K., Van der Broucke, S., & Fullam, J. (2012). Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 12, 80. In 80–2458-12-80. http://www.biomedcentral.com/1471-2458/12/80
CR  - Terwee, C. B., Bot, S. D., de Boer, M. R., van der Windt, D. A., Knol, D. L., Dekker, J., ... & de Vet, H. C. (2007). Quality criteria were proposed for measurement properties of health status questionnaires. Journal of Clinical Epidemiology, 60(1), 34-42. https://doi.org/10.1016/j.jclinepi.2006.03.012
CR  - Vanderpool, R. C., Gaysynsky, A., & Sylvia Chou, W. Y. (2020). Using a global pandemic as a teachable moment to promote vaccine literacy and build resilience to misinformation. American Journal of Public Health, 110(S3), S284-S285. https://doi.org/10.2105/AJPH.2020.305906
CR  - Wang, X., Zhou, X., Leesa, L., & Mantwill, S. (2018). The effect of vaccine literacy on parental trust and intention to vaccinate after a major vaccine scandal. Journal of Health Communication, 23(5), 413-421.. https://doi.org/10.1080/10810730.2018.1455771
CR  - Willis, C. D., Saul, J. E., Bitz, J., Pompu, K., Best, A., & Jackson, B. (2014). Improving organizational capacity to address health literacy in public health: a rapid realist review. Public Health, 128(6), 515-524.https://doi.org/10.1016/j.puhe.2014.01.014
CR  - World Health Organization, Global Vaccine Action Plan, 2020. Global Vaccine Action Plan (who.int)
CR  - Zhang, Z., & Yuan, K. H. (2016). Robust coefficients alpha and omega and confidence intervals with outlying observations and missing data: Methods and software. Educational and Psychological Measurement, 76(3), 387-411. https://doi.org/10.1177/0013164415594658
UR  - https://doi.org/10.21020/husbfd.1290423
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3114091
ER  -