TY  - JOUR
T1  - KAZAN-TATAR TÜRKLERİNDE FAL KÜLTÜRÜ
TT  - КУЛЬТУРА ГАДАНИЯ У КАЗАНСКО-ТАТАРСКИХ ТЮРКОВ
AU  - Tekin, Fatma
PY  - 2023
DA  - June
DO  - 10.17498/kdeniz.1293804
JF  - Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi
JO  - Karadeniz | Black Sea | чёрное море
PB  - Hayrettin İVGİN
WT  - DergiPark
SN  - 1308-6200
SP  - 158
EP  - 172
IS  - 58
LA  - tr
AB  - Bireyin var olduğu andan itibaren en temel sosyal ihtiyaçlarından biri, varlığını güvenli bir şekilde devam ettirebilmesi olmuştur. Bunun için de yaşam içerisinde doğru tercihler yapmak, geleceği hakkında fikir sahibi olmak ve gelecekteki belirsizliğin getirdiği rahatsızlığı gidermek için bilinmezi bilinir kılmak amacıyla çeşitli ritüel ve uygulamalara yönelmiştir. Bu bağlamda fal, en basit anlamda, gelecek hakkında bilgi edinmek için başvurulan geleneksel uygulamalar arasında kültürel bir öge olarak yer almıştır. Genel olarak Türk Dünyası’nda yaygın kültürel unsurları arasında yer alan fal, Kazan-Tatar Türklerinin kültüründe de yaygındır. Bu çalışmada, Kazan-Tatar Türklerinin fal kültürü hakkında bilgi verilmiş ve falın Kazan-Tatar Türklerinin kültüründeki yeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kazan-Tatar Türklerinin fal kültüründe Kuran ile fal bakma, Cabbar Sadık’ın Falname kitabına göre fal açma, beştaş falı, düğme falı, yüzük falı, kaşık falı, çöp falı, kan falı, horoz falı, yıldız falı, ayna falı, ateş falı, iğne falı, yumurta falı, gölge falı, yaprak falı gibi 42 çeşit fal mevcuttur. Kitap, gök cisimleri ve türlü nesnelerden faydalanmak suretiyle bakılan bu falların bir kısmı eski Türk inanışlarının izlerini taşırken, bir kısmı İslami kültürün etkisiyle oluşmuştur. Bu fallara temelde; gelecekten haberdar olmak ya da evlilik gibi yaşamın önemli dönüm noktaları hakkında bilgi edinmek maksadıyla bakılsa da bu falların, Kazan-Tatar Türklerinin özellikle kış gecelerinde ve Nardugan gibi geleneksel bayramlarında biraz da eğlenmek amaçlı oyun mahiyetinde olduğu görülmüştür.
KW  - Türk Dünyası
KW  - Kazan-Tatar Türkleri
KW  - kültür
KW  - fal
KW  - halkbilimi.
N2  - Одной из самых основных социальных потребностей человека с момента его существования является возможность безопасного продолжения своего существования. По этой причине он обращался к различным ритуалам и практикам, чтобы сделать правильный выбор в жизни, иметь представление о будущем и сделать неизвестное известным, чтобы устранить дискомфорт, вызванный неуверенностью в будущем. В этом контексте гадание в самом простом смысле заняло свое место как культурный элемент среди традиционных действии, используемых для получения информации о будущем. Гадание, являющееся одним из общих культурных элементов в тюркском мире в целом, распространено и в культуре казанско-татарских тюрков. В данном исследовании даны сведения о гадальной культуре казанско-татарских тюрков и предпринята попытка выявить место гадания в культуре казанско-татарских тюрков. Существует 42 вида гадания, такие как гадание по Корану в гадальной культуре казанско-татарских тюрков, гадание по книге Джаббара Садыка Фальнаме, пентаклевый гороскоп, гадание на пуговице, гадание на кольце, гадание на ложке, гадание на мусоре, гадание на крови, гороскоп петуха, гороскоп, гадание по зеркалу, гадание по огню. гадание на игле, гадание на яйце, гадание по тени, гадание по листу. В то время как некоторые из этих гаданий, сделанных с помощью книг, небесных тел и различных предметов, несут следы старых турецких верований, некоторые из них сформировались под влиянием исламской культуры. Эти гороскопы в основном применяются с целью получения информации о будущем или узнать о важных поворотных моментах жизни, таких как брак; было замечено, что такое гадание как игра, применяется для веселия, особенно в зимние ночи и традиционные праздники типа Нардуган казанско-татарских тюрков.
CR  - Aydın, M. (1995). Fal. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XII, 134- 138, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
CR  - Aydın, F. (2019). “Uygur Halk Anlatılarında Sayı Simgeciliği”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 44: 209-227.
CR  - Boyraz, Ş. (2000). Üç Manzume ve Halkbilimi Açısından Değer. Türklük Bilimi Araştırmaları, 9: 151-174, Sivas.
CR  - Boyraz, Ş. (2006). Fal Kitabı Melhemeler ve Türk Halk Kültürü. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
CR  - Çetin, Z. Ç. (2009). Tatar Türklerinin Gelenekleri ve Görenekleri. Ankara: Karadeniz Dergisi Yayınları.
CR  - Durbilmez, B. (1998). Taşpınarlı Halk Şairleri. Kayseri: Geçit Yayınları.
CR  - Durbilmez, B. (2013). “Cams / Shamans, the Folk Healers Living in Anatolia: Ocak Folk Healers”, Karadeniz 
Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 19: 1-11.
CR  - Durbilmez, B. (2016). “Ozan Kavramından Hareketle Dede Korkut Üzerine Bir Değerlendirme”, III. Uluslararası Türk 
Dünyası Kültür Kongresi: Dede Korkut ve Türk Dünyası (19-23 Ekim 2015, Çeşme- İzmir) Bildiriler Kitabı, 1. Cilt, Hzl. 
Metin Ekici vd., 483-505, İzmir: Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
CR  - Durbilmez, B. (2017). Türk Dünyası Kültürü -1, İstanbul: Ötüken Yayınları.
CR  - Durbilmez, B. (2019). Türk Kültür Coğrafyası, Halk Bilimi ve Edebiyat Araştırmaları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
CR  - Ertürk, T.B. (2022). Ca’fer Es-Sâdık ve Ona İzafe Edilen Yıldızname İsimli Eser. (Yayımlanmamış YL Tezi), Konya: 
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - İbrahimov, G. (1981). Tatar Télénéñ Añlatmalı Süzlégé. Kazan: SSSR Fenner Akademiyesé, Kazan Filialı.
CR  - Gıylmanov, G. (1996). Tatar Mifları I, Bérénçé Kitap. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
CR  - Gültekin, M. (2014). “Türk Kültüründe Fal ve “Falcılık Bağlamında Manisa/Selendi Yöresi Irkçıları ve Irk Ocakları”, 
Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XLIX: 119-137.
CR  - Gümüş, Ş. (2021). Türk Kültüründe Sihir/Büyü ve Fal: Türk Destanlarından Örneklerle. Karadeniz Uluslararası 
Bilimsel Dergi, 50: 1-20.
CR  - Gündüz, Ş. (1998). Din ve İnanç Sözlüğü. Konya: Vadi Yayınları.
CR  - Halıcı, G. (2018). Popüler Kültürün Ekonomik Bir Olgusu: Fal. Karadeniz Araştırmaları, XV, 58: 146-159.
CR  - İnan, A. (2013). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: TTK Yayınları.
CR  - Kadiroğulları, U. (2016). Falnâme-İ Ca’fer Sâdık (Giriş-İnceleme-Metin-Sözlük). (Yayımlanmamış YL Tezi), Bursa: 
Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Kaya, C. (2008), “Irk Bitig’de Falcılık”, Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler, Ed. Emine Gürsoy Naskali-Erdal 
Şahin. İstanbul: Picus Yayınları.
CR  - Roux, J. P. (1994). Türklerin Moğolların Eski Dini. (Çev. Aykut Kazancıgil), İstanbul: İşaret Yayınları.
CR  - Scognomillo, G. ve Arslan A. (1999). Doğu ve Batı Kaynaklarına Göre Fal. İstanbul: Karizma Yayınları.
CR  - Sümbüllü, Z. (2010). Fal ve Falcılık Kavramı Ekseninde Türk Kültür Tarihinde Fal ve Kehanet. Türkiyat Araştırmaları 
Enstitüsü Dergisi, XVII, 43: 55-72.
CR  - Tavkul, U. (2007). Kıpçak Kökenli Türk Boylarında ‘Kürek Kemiği’ ve ‘Kumalak Taşı’ Falı. Çağdaş Türklük 
Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 2003, II, 181-190.
CR  - Tekin, F. (2020). “Kazan Tatarlarının Halk Kültüründe Mitolojik Sayılar”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve 
Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 21: 132-145.
UR  - https://doi.org/10.17498/kdeniz.1293804
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3128228
ER  -