TY  - JOUR
T1  - ПОЛИФОНИЧЕСКИЙ ЦИКЛ «12 ФУГ» ДЛЯ ФОРТЕПИАНО КАРА КАРАЕВА
TT  - KARA KARAYEV’İN PİYANO İÇİN "12 FÜG" POLİFONİK SİLSİLESİ
AU  - Eminova, Nargiz
PY  - 2023
DA  - June
DO  - 10.48070/erciyesakademi.1301579
JF  - Erciyes Akademi
PB  - Erciyes Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2757-7031
SP  - 806
EP  - 831
VL  - 37
IS  - 2
LA  - ru
AB  - Настоящая статья посвящена исследованию одного из последних сочинений, полифонического цикла «12 Фуг» для фортепиано, выдающегося азербайджанского композитора XX века Кара Караева (1918-1982). Более чем два столетия отделяют созданные великим И.С.Бахом полифонические циклы «Die Kunst der Fuge», BWV 1080 и «Das Wohltemperierte Klavier», BWV 846–893 от произведений, созданных уже в XX веке ярчайшими представителями современности. Это - «Ludus Tonalis» П.Хиндемита, «24 Прелюдии и фуги» Д.Шостаковича, «12 Прелюдий и фуг» для 2-х фортепиано Джамаля Решида Рея, «12 Фуг» для фортепиано Кара Караева. В своём произведении Кара Караев сумел продемонстрировать «связь времён» на основе блестяще претворённой идеи совмещения высочайших ценностей различных музыкальных культур. В работе определены приоритетные аспекты анализа – отношения «горизонтали и вертикали» в полифонической ткани, исходящие из изменившихся эстетических установок XX века. Фактор взаимосвязи 2-х составных полифонической фактуры, их специфика определены как основа своеобразия формосложения, драматургии, стилистики произведения. Подчёркнуты такие характерные явления в караевском полифонизме как своеобразие ладо-тональной структурности, опирающейся на 12-титоновую додекафонную систему, которая синтезирована с ладоинтонационными элементами азербайджанского мугама «Шюштер». Цикл «12 Фуг» является средоточием достижений и специфически характерных особенностей фортепианного письма и исполнительства в творчестве композитора. Характерные особенности пианизма К.Караева определены выразителями архиноваторского творческого подхода к традиционной форме фуги. Статья состоит из вступительного раздела, в котором изложены особенности предстоящего аналитического исследования. В последующих трёх разделах осуществлён запланированный анализ как полифонических особенностей, так и драматургии и формы произведения, затронуты особенности караевского пианизма.
KW  - Исследование
KW  - Полифония
KW  - Фуга
KW  - Форма
KW  - Анализ
N2  - Bu makalede, 20. yüzyılın büyük Azerbaycan bestecisi Kara Karayev'in (1918-1982) son bestelerinden biri olan piyano için "12 Füg" polifonik silsilesini araştırmayı amaçlanmıştır. Büyük J.S. Bach'ın yarattığı “Die Kunst der Fuge”, BWV 1080 ve “Das Wohltemperierte Klavier”, BWV 846–893 gibi polifonik silsilelerini zamanımızın büyük bestecilerinin yazdığı polifonik eserlerden iki yüzyıldan fazla bir süreyi kapsamaktadır. 20. yüzyılda P.Hindemith'in “Ludus Tonalis”, D. Shostakovich'in “24 Prelüd ve Füg”, Cemal Reşit Rey'in iki piyano için “12 Prelüd ve Füg”, Kara Karayev'in piyano için “12 Füg” eserleri örnek olarak verilebilir. Kara Karayev bu eserinde farklı müzik kültürlerinin değerlerini birleştirerek en parlak şekilde uygulanan bir fikir temelinde "zamanların bağlantısını" göstermiştir. 20. yüzyılın değişen estetik yönergelerine dayalı polifonik dokuda “yatay” ve “dikey ’in” muamelesi, makalede analizin öncelikli yönleri olarak tanımlanmıştır. Polifonik dokunun bu iki bileşeninin karşılıklı etkileşimi, onların özgüllüğü, eserin formun özgünlüğünün, dramaturjinin, eserin üslubunun temeli olarak tanımlanmıştır. Karayev'in polifonizminde, Azerbaycan makamı "Şüşter"in modal entonasyon unsurlarıyla sentezlenen 12 tonlu dodekafonik sisteme dayalı mod-tonal yapının özelliği gibi karakteristik olgular vurgulanmıştır. Makalede "12 Füg" silsilesi, bestecinin yaratıcılığında piyano yazımı ve icracılık başarılarının da belirli özelliklerinin merkez noktası olarak algılanmıştır. K. Karayev'in piyanizminin karakteristik özellikleri, "geleneksel" füg formunu yenilikçi yaratıcı yaklaşımın göstergesi olarak tanımlanmıştır. Makale, analitik çalışmanın özelliklerini özetleyen bir giriş bölümünden oluşmaktadır. Sonraki üç bölümde hem polifonik özelliklerin hem de eserin dramaturjisinin ve biçiminin planlı bir analizi yapılmıştır. Ayrıca Karayev’in piyanizminin özelliklerine değinilmiştir.
CR  - Abasova, E. A. (1978). K voprosu nacionalnogo svoeobraziya tematizma K.Karayeva. Kara Karayev – Statyi 
Pisma Vıskazıvaniya. Sostavitel i redaktor L.V.Karagicheva. (On the issue of national originality of thematism 
K.Karayev. Kara Karayev – Articles Letters Sayings). Compiled and edited by L.V.Karagicheva. Vsesoyuznoe 
İzdatelstvo Sovetskiy Kompozitor, Moskva, s. 324
CR  - Aliyeva, N. T. (1990). Passakalya i fuga v tvorchestve Kara Karayeva (k probleme vzaimodeystviya klassicheskih 
polifonicheskih form s osnovopolagayushimi chertami Azerbaydjanskoy muzıki ustnoy tradicii). (Passacaglia 
and fugue in the works of Kara Karayev (on the problem of the interaction of classical poliphonic forms with 
the fundamental features of Azerbaijani oral tradition music) ). Avtoreferat dissertacii na soiskanie uchennoy 
stepeni kandidata iskusstvovedeniya, Kiev, s.3
CR  - Aliyeva, Z. G. (1973). Fortepiannıe proizvedeniya Kara Karayeva, nekotorıe voprosı stilya i interpretacii.  (Piano 
works by Kara Karayev, some questions of style and interpretation). Avtoreferat dissertacii na soiskanie 
uchennoy stepeni kandidata iskusstvovedeniya, Baku, s.7
CR  - Bati, N. G. (1978). Polifoniya P.Hindemita: na primere simfonicheskih proizvedeniy. (Polyphony of P. Hindemith: on 
the example of symphonic Works). Avtoreferat dissertacii na soiskaniye uchennoy stepeni kandidata 
iskusstvovedeniya, Moskva, s. 4
CR  - Dmitriyev, A. N. (1962). Polifoniya kak faktor formoobrazovaniya. (Polyphony as a factor of shaping). 
Gosudarstvennoye Muzıkalnoye İzdatelstvo Leningrad, s. 422
CR  - Dyachkova, L. S. (1994). Garmoniya v muzıke XX veka. (Harmony in the music of the 20th century), İzdatelstvo 
“Muzıka”, Moskva, s. 110
CR  - Holopova, V. N. (1972). Simmetriya intervalov v muzıke Prokofyeva. (Symmetry of intervals in Prokofiyev’s music), 
«SM» №4, s. 100-106.
CR  - İmanova, U. İ. (1990). Klassicizm XX veka i muzıka Kara Karayeva. (Classicism of the 20th century and the music 
of Kara Karayev). Avtoreferat dissertacii na soiskanie uchenoy stepeni kandidata iskusstvovedeniya, Tashkent, 
s.17
CR  - Kohoutek, C. (1976). Tehnika kompoziciyi v muzıke XX veka. (Composition technique in the music of the 20th 
century), İzdatelstvo “Muzıka”, Moskva, s. 121
CR  - Kurşunet, H. B. (2014). Cemal Reşit Rey’in İki Piyano İçin 12 Prelüd ve Füg Adlı Eserinde Polifonik Form ve Usullerin 
İncelenmesi. (Analysis in terms of polyphonic forms and procedurs of the work called 12 preludes and fugues 
for two pianos by Cemal Reşit Rey). Erciyes Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, s. 6
CR  - Levaya, T. N. (1975). Otnosheniya gorizontali i vertikali v fugah Shostakovicha i Hindemitha. Polifoniya: Sbornik 
teoreticheskih statey. Sostavitel i redaktor K.Yujak. (Horizontal and vertical relations in the fugues of 
Shostakovich and Hindemith). Polyphony: Collection of theoretical articles. Compiler and editor K.Yuzhak, // М.: 
Muzıka, s. 228-248
CR  - Meyer, К. (2006). Shostakovich: Jizn. Tvorchestvo. Vremya. (Shostakovich: Life. Creation. Time). İzdatelstvo: 
Molodaya Gvardiya. s. 169
CR  - Milshtein, Y. İ. (1967). Horosho temperirovannıy klavir İ.S.Bacha i osobennosti ego ispolneniya. (Well Tempered 
Clavier by J.S.Bach and Features of İts Performance). İzdatelstvo Muzıka, Moskva, s.20
CR  - Seyidov, T. A. (1983). 12 fortepiannıh fug Kara Karayeva. (12 Piano fugues by Kara Karayev).  Metodiçeskaya 
razrabotka. Baku, s.7; 9.
UR  - https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1301579
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3161774
ER  -