@article{article_1305421, title={Radikal Sosyalizmden Milliyetçiliğe: KAZANLI AYAZ İSHAKÎ’NİN 1878-1954 FİKRÎ SERÜVENİ}, journal={Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi}, pages={63–94}, year={2011}, author={Kanlıdere, Ahmet}, keywords={Ayaz İshakî, Kazan Tatarları, Ceditçilik, Narodnik (Halkçılık) hareketi, Tañ Yoldızı}, abstract={Ayaz İshakî, tanınmış Tatar aydınlarından olup, yazdığı tiyatro eserleri,çıkardığı gazeteler ve Rusya Müslümanlarının siyasî hareketlerindeki aktifrolü ile öne çıkmıştır. 1901 yılından başlayarak Kazan ve başka yerlerdefaaliyet göstermiş, Sovyet döneminde yönetimle ters düştüğü için ülkesiniterk etmek zorunda kalmış, bundan sonra faaliyetlerini Avrupa’da ve Türkiye’dedevam ettirmiştir. İshakî, Genç Türkler döneminde ve Cumhuriyetinilk yıllarında Türk basınındaki yazıları ve tartışmalarıyla da tanınmaktadır.Mücadeleci kişiliğinin yanında, fikir hayatındaki keskin dönüşleridikkati çekmektedir. Bu makalede özellikle İshakî’nin bu yönü tartışılmış,Rusya’da yaşadığı dönemde fikrî oluşumuna tesir eden unsurlar analizedilmiştir. Onun fikrî gelişimine yön veren unsurların doğru bir şekildeanlaşılabilmesi için, farklı yaklaşımlar sunan ve bazıları daha önce hiçkullanılmayan kaynaklar mukayeseli olarak incelenmiştir. Başlangıçtasosyalist olmakla birlikte, millî gayelerin de peşinde olduğu, 1901-19 yıllarınınhareketli atmosferi içinde çok aktif bir rol oynadığı ve bu süreçte edindiğideneyimlerin de etkisiyle giderek daha fazla kendi halkının sorunlarıüzerinde yoğunlaştığı ve milliyetçiliğe doğru evrildiği anlaşılmaktadır. Bununlaberaber, onun milliyetçilik anlayışında, gençlik yıllarında edindiğiinkılâpçılık, halkçılık ve insanperverlik gibi unsurları daima muhafazaettiği görülmektedir. Ondaki hızlı dönüşümleri ise, muhaliflerinin iddiaettikleri gibi ”döneklik“ olarak nitelemek yerine, fikrî tekâmül şeklindedeğerlendirmek gereği ortaya çıkmaktadır.}, number={24}, publisher={Kültür Ocağı Vakfı}