TY  - JOUR
T1  - Алғашқы жазу мәдениеті мен діни ағымдардың пайда болу кезеңдері
TT  - Этапы формирование первых письменных культур и религиозных верований
AU  - Abzhet, Bakyt
PY  - 2023
DA  - September
DO  - 10.59358/ayt.1312127
JF  - Türkoloji
PB  - Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1727-060X
SP  - 29
EP  - 44
IS  - 115
LA  - kk
AB  - Автор өз мақаласында ерте дәуірлерде солтүстіктен оңтүстікке қарай көшкен арий, сақ секілді көшпелі тайпалардың тұрмыс-тіршілігі, наным-сенімі мен діни түсініктері және үдере көшу себептеріне талдау жасайды. Жазба мәдениеті мен қала мәдениеті жақсы дамыған көне дәуірлердегі Мысыр, шумер, аккад, бабыл, парсы секілді халықтардың жазба әдебиеті мен діни сенімдерінің ерекшеліктеріне тоқталады. Таяу Шығыстағы диқаншылық пен мал шаруашылығының дамуы мен қала мәдениетінің өркендеуі сол кезеңде көптеген халықтардың бір-бірімен тығыз араласуына, өзара ұғыныса алатын ортақ тілдің келіп шығуына әсер еткендігін, түрлі халықтардың мифтік түсініктері мен діни ұғымдарының араласуы салдарынан көптеген ұқсас персонаждардың пайда болуының сырына үңіле қарайды. Зороастризм секілді алғашқы діннің дүниеге келу себептерін де жазу мәдениеті мен түрлі діни сенімдердің бір орталыққа тоғысуы салдарынан іздейді. Зерттеу барысында антика дәуіріндегі грек ғұламаларының еңбектері мен шығыстану саласында арнайы зерттеулер жүргізген ғалымдардың, сонымен қатар тіл тарихына қатысты шетелдік ғалымдардың еңбектері негізге алынды. Фольклордағы мифтік ұғымдардың шығу төркінін анықтауда теология, тарих, әдебиет, антропология секілді гуманитарлық бағыттағы қолданылатын тарихилық, ұлттық танымдық логикаға қатысты методологиялық зерттеу тәсілдері қолданылды.
KW  - Арий
KW  - сақ
KW  - скиф
KW  - мысыр
KW  - шумер
KW  - аккад
KW  - Геродот
KW  - Страбон
KW  - егіншілік
KW  - мал шаруашылығы
KW  - жазу тарихы
KW  - зороастризм.
N2  - Автор в своей статье анализирует быт, верования и религиозные представления кочевых племен, таких как арийские, сакские, которые в ранние эпохи перемещались с севера на юг, а также процессы причины переезда. Письменная культура и городская культура затрагивают особенности письменной литературы и религиозных верований таких народов древности, как Египет, шумер, аккад, вавилон, персия. Развитие земледелия и скотоводства на Ближнем Востоке и процветание городской культуры в тот же период повлияли на тесное переплетение многих народов, появление общего языка, способного к взаимопониманию, на загадку появления многих схожих личностей вследствие смешения мифических представлений и религиозных понятий разных народов. Причины зарождения первой религии, такие как Зороастризм, также прослеживаются в результате слияния культуры письма и различных религиозных верований в один центр. В ходе исследования были взяты за основу труды греческих ученых античного периода и труды ученых, проводивших специальные исследования в области востоковедения, а также зарубежных ученых, занимающихся историей языка. В определении происхождения мифических понятий в фольклоре применялись методы методологического исследования, связанные с исторической, национальной когнитивной логикой, применяемые в гуманитарном направлении, такие как теология, история, литература, антропология.
CR  - Бабалар сөзі. (2011). Жүз томдық. 76-том. Новеллалық ертегілер. Астана. Фолиант.
CR  - Геродот. (2004). История /Пер. с греч. и комм. Г.А.Стратановского. Вступ. статья И.Е.Сурикова. –М.: ОЛМА-ПРЕСС. Инвест, –640с.
CR  - Гумилев, Л.Н. (1993). Тысячелетие вокруг Каспия. Москва: Мишель и К.
CR  - Ежелгі дүниедегі және византиялық дереккөздеріндегі Ұлы Дала тарихы: / (Құр. Гаркавец, А.Н.) (2007). 1 том. Астана. Фолиант.
CR  - Қабышұлы И. (2007). Тұран әлемі. Түркі-моңғол халықтарының тарихы. Алматы. Санат.
CR  - Қасқабасов С.А. (1984). Қазақтың халық прозасы. ¬–Алматы: Ғылым, –272 б.
CR  - Мелетинский Е. М. (1994). О литературных архетипах Москва. Российский государственный гуманитарный университет.
CR  - Садырбайұлы С. (1996). Фольклор және Жамбыл (Оқу құралы). Көпшілік оқырман қауымға арналған. –Алматы. «Ана тілі». –240 б.
CR  - Страбон (1964). География в 17 книгах. Москва. Наука.
CR  - Сулейменов О. (1989). Эссе, публицистика. Стихи, поэмы. Аз и Я. Алма-Ата: Жалын.
CR  - Таджикские народные сказки. (1957). Таджикское государственное издательство. Сталинабад.
CR  - Фольклор поэтическая система. (1977). Отв. Редакторы: А.И. Баландин, В.М.Гацак. М., Наука.
CR  - References
Babalar sózі. (2011). Júz tomdyq. 76-tom. Novellalyq ertegіler. Astana. Folıant.
CR  - Gerodot. (2004). Istorııa /Per. s grech. ı komm. G.A.Stratanovskogo. Vstýp. statıa I.E.Sýrıkova. –M.: OLMA-PRESS. Invest, –640s.
CR  - Gýmılev, L.N. (1993). Tysıacheletıe vokrýg Kaspııa. Moskva: Mıshel ı K.
Ejelgі dúnıedegі jáne vızantııalyq derekkózderіndegі Uly Dala tarıhy: / (Qur. Garkovets, A.N.) (2007). 1 tom. Astana. Folıant.
CR  - Qabyshuly I. (2007). Turan álemі. Túrkі-mońǵol halyqtarynyń tarıhy. Almaty. Sanat.
CR  - Qasqabasov S.A. (1984). Qazaqtyń halyq prozasy. –Almaty: Ǵylym, –272 b.
CR  - Meletınskıı E. M. (1994). O lıteratýrnyh arhetıpah Moskva. Rossııskıı gosýdarstvennyı gýmanıtarnyı ýnıversıtet.
CR  - Sadyrbaıuly S. (1996). Folklor jáne Jambyl (Oqý quraly). Kópshіlіk oqyrman qaýymǵa arnalǵan. –Almaty. «Ana tіlі». –240 b.
CR  - Strabon (1964). Geografııa v 17 knıgah. Moskva. Naýka.
CR  - Sýleımenov O. (1989). Esse, pýblıtsıstıka. Stıhı, poemy. Az ı Ia. Alma-Ata: Jalyn.
CR  - Tadjıkskıe narodnye skazkı. (1957). Tadjıkskoe gosýdarstvennoe ızdatelstvo. Stalınabad.
CR  - Folklor poetıcheskaıa sıstema. (1977). Otv. Redaktory: A.I. Balandın, V.M.Gatsak. M., Naýka.
UR  - https://doi.org/10.59358/ayt.1312127
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3199227
ER  -