@article{article_1325176, title={Budist ve İslamî-Türkçe Metinlerde ‘Alay (Etmek)’}, journal={Journal of Turkish Language and Literature}, volume={63}, pages={317–360}, year={2023}, DOI={10.26650/TUDED2023-1325176}, author={İsi, Hasan}, keywords={Tarihî Türk Dilleri, Budizm, İslamiyet, alay, söz varlığı}, abstract={Türk dilinin ilk yazılı belgeleri olan Köktürkler çağında kök, t(e)ŋri, kök t(e)ŋri, yèr, sub/suv, yèr sub/suv, umay vs. gibi kavramlarla dolaylı olarak Göktanrı inancı zikredilmesine rağmen Eski Türk dinî, asıl gelişim alanını Budist, Manihaist ve İslamî öğretiler temelinde bulmuştur. Eski Türk dini, iki ana kola sahiptir. İlk kol, Budist ve Manihaist çizgide gelişim bulan Türk dinidir. Eski Türk dininin ikinci kolu ise, 10 ve 11. yüzyıllarda Türklerce kitleler halinde benimsenen ve Karahanlılar tarafından da devlet dinî olarak kabul edilen İslam dinidir. Günlük hayatta birinin, bir şeyin ya da bir durumun eksik, kusurlu, gülünç yanlarını eğlence konusu yapma anlamına gelen ‘alay (etmek)’, Eski Türk dinlerinde ‘kavramsal’ bir içeriğe sahiptir. Budizm ve İslamiyet gibi dinlerde yapılması hoş karşılanmayan, dinî bir günah olarak da yasaklanan ‘alay (etmek)’ kavramı, bünyesinde bu anlamı yansıtan birçok terim barındırmaktadır. Bu yönüyle, eldeki çalışma Eski Türk dinlerinden Budizm ve İslamiyet’te dinî bir yasak ve günah olarak ‘alay (etmek)’ anlamlı söz varlığındaki dinî terimlere dayalı değerlendirmelerden oluşmaktadır. Çalışmada öncelikle ‘alay (etmek)’ kavramına değinilip ilgili kavramın Budist ve İslamî düşünce sistemleri içerisindeki yeri gösterilerek bu kavram işareti (söz varlığı) içerisinde yer alan terimlerin tarihî Türk dillerindeki görünümü ortaya konacaktır.}, number={2}, publisher={İstanbul Üniversitesi}