TY  - JOUR
T1  - Z Kuşağı Ergen Çocuk Sahibi Ebeveynlerin Dijital Ebeveynlik Tutumlarının Çocukları ile İlişkilerine Etkisi
TT  - The Impact of Gen-Z Parents’ Digital Parenting Attitudes on Their Relationship with Their Children
AU  - Sancar, Esma
PY  - 2023
DA  - June
DO  - 10.26650/SJ.2023.43.1.0023
JF  - İstanbul University Journal of Sociology
PB  - İstanbul Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2667-6931
SP  - 54
EP  - 67
VL  - 43
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Ebeveynlik biçimleri, ebeveyn-çocuk ilişkisinin sağlıklı sürdürülebilmesinde etkin rol oynamaktadır. Gelişen teknoloji ve dijitalleşme ile birlikte ortaya çıkan dijital medya araçları, dijital dünyanın içine doğan Z kuşağı çocuklarının hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Ebeveynler de çocukları için artık vazgeçilmez olan bu unsur karşısında hem onları desteklemek, hem de olası risklerden korumak adına dijitalleşmeye yönelik yeni ebeveynlik tutumları geliştirmektedir. Çalışmada bu dijital ebeveynlik tutumlarının, ebeveynlerin ergenlik döneminde olan çocukları ile ilişkisini nasıl etkilediği araştırılmaktadır. Çalışma kapsamında Z kuşağı ergen çocuk sahibi 400 ebeveyn ile yapılandırılmış tarama çalışması yapılmıştır. Dijital ebeveynlik tutumları, çocukları dijital medya araçlarını kullanma konusunda destekleme ve bu araçların olası risklerinden koruma alt boyutlarında incelenmiş olup, bu boyutların ebeveynlerin çocukları ile olan ilişkisine etkisini ölçmek için çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Kullanılan ölçeklerin geçerlilik ve güvenilirliklerinin test edilmesinde açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinden faydalanılmıştır. Araştırma sonuçları ebeveynlerin, dijital medya konusunda çocuklarını hem destekleme hem de koruma yönünde geliştirdikleri dijital ebeveynlik tutumlarının çocukları ile olan ilişkilerini olumlu yönde etkilediğini göstermektedir.
KW  - dijital ebeveynlik
KW  - z kuşağı
KW  - ebeveyn-ergen ilişkisi
KW  - dijital medya
KW  - ebeveynlik tutumları
N2  - Parenting styles play an active role in maintaining a healthy parent-child relationship. The digital media tools that have emerged with the development of technology and digitalization occupy an important place in the lives of Generation Z children, who were born in the digital world. Parents are developing new parenting styles for digitalization to both support and protect their children from potential risks of this now indispensable element for children. The study examines how these digital parenting attitudes affect the relationship between parents and their children. The study involved a structured survey of 400 parents of Gen-Z teens. Digital parenting attitudes were examined in the sub-dimensions of supporting children’s use of digital media tools and protecting them from the potential risks of these tools, and multiple regression analysis was used to measure the effect of these dimensions on the parent-child relationship. Exploratory and confirmatory factor analyses were used to test the validity and reliability of the scales used. As a result of the research, it was found that both dimensions had a positive and significant effect on the parent-child relationship.
CR  - Akça, E. P., Tekgül, N., Karademirci, E., & Öngen, K. (2016). Adolescence period: physical growth, psychological and social development process. Turkish Family Physician, 3(4), 10-16. google scholar
CR  - Alles-Jardel, M., Fourdrinier, C., Roux, A., & Schneider, B. H. (2002). Parents’ structuring of children’s daily lives in relation to the quality and stability of children’s friendships. International Journal of Psychology, 37(2), 65-73. https://doi.org/10.1080/00207590143000289 google scholar
CR  - Amod Choudhary. (2020). Smartphones and their impact on human relationships. Review of Business & Finance Studies, 5(2), 9-18. Retrieved from http://cmrindia.com/shelf/smartphones-and-their-impact-on-human-relationships/ google scholar
CR  - Aşkın, D. (2021). Teknoloji çağında aile olmak, djital aileler, djital ebeveynlik ve aile içi yabancılaşma. Z. S. Adıgüzel, E. Dikici, & O. Tire (Ed.), Aile ve sosyolojisi içinde (s. 196-212). Eğitim Yayınevi. google scholar
CR  - Atalay, D., & Özyürek, A. (2021). Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri, benlik değerlendirmeleri ve yakın ilişkiler üzerindeki etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 30, 815-834. google scholar
CR  - Bakan, U., & Bakan, U. (2017). Facebook’ta aile ilişkileri ve sosyal medya adanmışlığına yönelik bir içerik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 54-68. https://doi.org/10.20875/makusobed.284457 google scholar
CR  - Baumrind, D. (1971). Harmonius parents and their preschool children. Developmental Psychology, 4, 99-102. google scholar
CR  - Baumrind, D. (1972). An exploratory study of socialization effects on black-white comparisons. Wiley, 43(1), 261-267. google scholar
CR  - Bayraktar, F., Sayıl, M., & Kumru, A. (2009). Liseli ergenler ve üniversiteli gençlerde benlik saygısı: ebeveyn ve akrana bağlanma, empati ve psikolojik uyum değişkenlerinin rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 48-63. google scholar
CR  - Bayzan, Ş. (2022). Türkiye’deki çocukların ve ebeveynlerin bilinçli ve güvenli internet kullanım deneyim ve alışkanlıkları. https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/5Jo68.pdf google scholar
CR  - Bi, X., Yang, Y., Li, H., Wang, M., Zhang, W., & Deater-Deckard, K. (2018). Parenting styles and parent-adolescent relationships: the mediating roles of behavioral autonomy and parental authority. Frontiers in Psychology, 9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.02187 google scholar
CR  - Bilgiç, H. G., Duman, D., & Seferoğlu, S. S. (2011). Djital yerlilerin özellikleri ve çevrim içi ortamların tasarlanmasındaki etkileri. Akademik Bilişim’11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri içinde (s. 257-263). Malatya. google scholar
CR  - Branje, S. (2018). Development of parent-adolescent relationships: conflict interactions as a mechanism of change. Child Development Perspec-tives, 12(3), 171-176. https://doi.org/10.1111/cdep.12278 google scholar
CR  - Brosch, A. (2016). When the child is born into the internet: shareting as growing trend among parents. The Educational Review, 43(21), 225-235. google scholar
CR  - Buckingham, D. (2006). Digital generations: children, young people, and the new media. Routledge. google scholar
CR  - Bülbül, S. H. (2004). Ergen etiği. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 13(6), 206-210. google scholar
CR  - Burnett, C., & Wilkinson, J. (2005). Holy Lemons! Learning from children’s uses of the Internet in out-of-school contexts. Literacy (Formerly Reading), 39(3), 158-165. https://doi.org/10.1111/j.1467-9345.2005.00416.x google scholar
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483. google scholar
CR  - Çalapkulu, Ç., & Alp, F. (2020). Dijital ebeveynler ile çocukların sosyal medya kullanimi üzerindeki mahremiyet ilişkisi.Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 132-144. google scholar
CR  - Çetinkaya, L., Sütçü, S. S. (2016). Çocukların gözüyle ebeveynlerinin bilişim teknolojileri kullanimlarina yönelik kisitlamalari ve nedenleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 79. https://doi.org/10.17569/tojqi.58102 google scholar
CR  - Csobanka, Z. E. (2016). The Z generation. Acta Technologica Dubnicae, 6 (2), 63-76. https://doi.org/10.1515/atd-2016-0012 google scholar
CR  - Darling, N. (1999). Parenting style and its correlates. ERIC Digest, 1-7. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED427896.pdf google scholar
CR  - Darling, N., & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487-496. https://doi.org/10.1037/0033-2909.113.3.487 google scholar
CR  - Demos, J., & Demos, V. (1989). Tarihsel açıdan ergenlik. Adolescence in Historical Perspective, 22 (2), 755-767. google scholar
CR  - Deniz, G., Aydın, S., & Odabaş, D. (2022). Ankara il merkezindeki ortaokul ve lise öğrencilerinin djital oyun bağimliliği ve anne baba tutumlarinin incelenmesi. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 4(1), 43-55. google scholar
CR  - Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişim. Adolesan Sağlığı II içinde (s. 19-21). google scholar
CR  - Digital 2022:Turkey. (2022). DataReportal - Global Digital Insights. https://datareportal.com/reports/digital-2022-turkey google scholar
CR  - Dursun, C. (2020). Djital ebeveynin djital çocuklari: İlk djital çocuk kanali Pepee TV üzerinden ebeveyn-çocuk ilişkisinin dönüşümünün değerlendirilmesi. 9. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi içinde (s. 333-344). Kocaeli. google scholar
CR  - co, U. (1993). Can television teach? In The screen education reader (pp. 95-107). Macmillan Education UK. https://doi.org/10.1007/978-1-349-22426-5_7 google scholar
CR  - Erikson, E. (1959). Identity and life cycle. University Press. google scholar
CR  - Erözkan, A. (2012). Ergenlerde kaygı duyarlığı ve ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(1), 43-57. google scholar
CR  - Erten, P. (2019). Z kuşağinin djital teknolojiye yönelik tutumlari. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 20(3), 190-202. google scholar
CR  - Esmali Kooraneh, A., & Amirsardari, L. (2015). Predicting early maladaptive schemas using Baumrind’s parenting styles. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 9(2), 1-5. https://doi.org/10.17795/jpbs952 google scholar
CR  - Evci, N., & Aylar, F. (2017). Derleme: Ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanılması. The Journal of Social Sciences, 10, 389-412. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.3386 google scholar
CR  - Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (4th ed.). Sage. google scholar
CR  - Ghazali, R., Ahmad, A., Uli, J., Suandi, T., & Hassan, S. A. (2008). Commitment to change among managers in a selected service or-ganization in Malaysia. The International Journal of the Humanities: Annual Review, 6(8), 123-134. https://doi.org/10.18848/1447-9508/CGP/v06i08/42519 google scholar
CR  - Günal, A., Pekçetin, S., Demirtürk, F., Şenol, H., Hâkansson, C., & Wagman, P. (2020). Validity and reliability of the Turkish Occupational Balance Questionnaire (OBQ11-T). Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 27(7), 493-499. https://doi.org/10.1080/11038128.2019.1673479 google scholar
CR  - Gunuc, S., & Dogan, A. (2013). The relationships between Turkish adolescents’ Internet addiction, their perceived social support and family activities. Computers in Human Behavior, 29(6), 2197-2207. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.04.011 google scholar
CR  - Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştirma yöntemleri felsefe - yöntem -analiz (5th ed.). Seçkin Yayıncılık. google scholar
CR  - Hair, E. C., Moore, K. A., Garrett, S. B., Kinukawa, A., Lippman, L. H., & Michelson, E. (2020). The Parent-Adolescent Relationship Scale. In What do children need to flourish? (pp. 183-202). Springer US. https://doi.org/10.1007/0-387-23823-9_12 google scholar
CR  - Hall, G. S. (2005). Adolescence its psychology and its relations to physiology, anthropology, sociology, sex, crime, religion and education Vol 1. (Speacial Ed.). Elibron Classics. google scholar
CR  - İnan Kaya, G., Mutlu Bayraktar, D., & Yılmaz, Ö. (2018). Djital Ebeveynlik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 149-173. https://doi.org/10.21764/maeuefd.390626 google scholar
CR  - Jang, K. S., Hwang, S. Y., & Choi, J. Y. (2008). Internet addiction and psychiatric symptoms among Korean adolescents. Journal of School Health, 78(3), 165-171. https://doi.Org/10.1111/j.1746-1561.2007.00279.x google scholar
CR  - Kabakçı Yurdakul, İ., Dönmez, O., Yaman, F., & Odabaşı, H. F. (2013). Digital parenting and changing roles. Gaziantep University Journal of Social Sciences (Vol. 12, pp. 883-896). Gaziantep Üniversitesi. google scholar
CR  - Kasikci, D. N., Çagiltay, K., Karakuş, T., Kurşun, E., & Ogan, C. (2014). Internet habits and safe internet use of children in turkey and europe. Egitim ve Bilim, 39(171), 230-243. google scholar
CR  - Kelleci, M., Güler, N., Sezer, H., & Gölbaşı, Z. (2009). Lise öğrencilerinde internet kullanma süresinin cinsiyet ve psikiyatrik belirtiler ile ilişkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(3), 223-230. google scholar
CR  - Kennedy, G., Dalgarno, B., Bennett, S., Judd, T., Gray, K., & Chang, R. (2008). Immigrants and natives: Investigating differences between staff and students’ use of technology. Hello! Where Are You in the Landscape of Educational Technology? Proceedings Ascilite Melbourne 2008, 484-492. google scholar
CR  - Kılıç, S. (2016). Cronbach’s Alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47. https://doi.org/10.5455/jmood.20160307122823 google scholar
CR  - Koç, M. (2004). Gelişim psikolojisi açisindan ergenlik dönemi ve genel özellikleri. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 231-256. google scholar
CR  - Kubey, R. W., Lavin, M. J., & Barrows, J. R. (2001). Internet use and collegiate academic performance decrements: early findings. Journal of Communication, 51(2), 366-382. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2001.tb02885.x google scholar
CR  - Kyriazos, T. A. (2018). Applied psychometrics: sample size and sample power considerations in factor analysis (EFA, CFA) and SEM in General. Psychology, 09(08), 2207-2230. https://doi.org/10.4236/psych.2018.98126 google scholar
CR  - Livingstone, S., & Helsper, E. J. (2008). Parental mediation of children’s internet use. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 52(4), 581-599. https://doi.org/10.1080/08838150802437396 google scholar
CR  - Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: parent child interaction. In I. E. M. Herherington & P. H. Mussen (Eds.), Socialization, personality and social development (pp. 1-101). Wiley. google scholar
CR  - Martmez, I., & Garma, J. F. (2007). Impact of Parenting Styles on Adolescents’ Self-Esteem and Internalization of Values in Spain. The Spanish Journal of Psychology, 10(2), 338-348. google scholar
CR  - McKinsey & Company. (2020). Future of work: Turkey’s talent transformation in the digital era. google scholar
CR  - Moawad, G. E. N. A., & Ebrahem, G. G. S. (2016). The relationship between use of technology and parent-adolescents social relationship. Journal of Education and Practice, 7(14), 168-178. google scholar
CR  - Oliva, A. (2006). Relaciones familiares Y desarrollo adolescente. Anuario de Psicologia, 37(3), 209-223. google scholar
CR  - Özgür, H. (2019). Online game addiction among turkish adolescents: The effect of internet parenting style. Malaysian Online Journal of Educational Technology, 7(1), 47-68. google scholar
CR  - Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. MCB Univeristy Press, 9(5), 1-6. google scholar
CR  - Richard, L. M., & Steinberg. (2004). Handbook of adolescent psychology (2nd ed.). John Wiley&Sons Inc. google scholar
CR  - Richards, R., McGee, R., Williams, S. M., Welch, D., & Hancox, R. J. (2010). Adolescent screen time and attachment to parents and peers. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 164(3), 258. https://doi.org/10.1001/archpediatrics.2009.280 google scholar
CR  - Sadıkoğlu, Z. Z. (2021). Risk bilinçli annelik: Uzman risk söylemlerinin annelik deneyimi üzerindeki etkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 41(1), 43-71. google scholar
CR  - Şahin, F. E., & Cevher, F. N. (2007). Türk toplumunda aile-çocuk ilişkilerine genel bir bakiş. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi içinde (s. 775-790). Ankara. google scholar
CR  - Saylık, F. Z., & Gezici Yalçın, M. (2018). Investigation of the effects of authoritarian vs. democratic parental attitudes, and parental attachment on shame and guilt by quasi-experimental method. Psikoloji Çalışmaları / Studies in Psychology, 38(2), 95-127. https://doi.org/10.26650/SP404167 google scholar
CR  - Schroth, H. (2019). Are you ready for gen Z in the workplace? California Management Review, 61(3), 5-18. https://doi.org/10.1177/0008125619841006 google scholar
CR  - Shek, D. T. L. (2002). Parenting characteristics and parent-adolescent conflict. Journal of Family Issues, 23(2), 189-208. https://doi.org/10.1177/0192513X02023002002 google scholar
CR  - Sugimura, K., Crocetti, E., Hatano, K., Kaniusonyte, G., Hihara, S., & Zukauskiene, R. (2018). A cross-cultural perspective on the rela-tionships between emotional separation, parental trust, and identity in adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 47(4), 749-759. https://doi.org/10.1007/s10964-018-0819-4 google scholar
CR  - Sümer, N., & Güngör, D. (1999). Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri, benlik değerlendirmeleri ve yakin ilişkiler üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 35-58. google scholar
CR  - TÜİK. (2021). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2021. Yazar. google scholar
CR  - TÜİK. (2022a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022. Yazar. google scholar
CR  - TÜİK. (2022b). Doğum İstatistikleri, 2022. Yazar. google scholar
CR  - Ul Hadia, N., Abdullah, N., & Sentosa, I. (2016). An easy approach to exploratory factor analysis: marketing perspective. Journal of Educational and Social Research, 6(1), 215-223. https://doi.org/10.5901/jesr.2016.v6n1p215 google scholar
CR  - Van den Heuvel, A., Van den Eijnden, R. J. J. M., Van Rooij, A. J., & Van de Mheen, D. (2012). Meeting online contacts in real life among adolescents: The predictive role of psychosocial wellbeing and internet-specific parenting. Computers in Human Behavior, 28(2), 465-472. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.10.018 google scholar
CR  - Yay, M. (2019). Dijital ebeveynlik. https://yesilaymarket.com/Data/EditorFiles/DjitalEbeveynlik.pdf google scholar
CR  - Young, K. S. (2004). Internet addiction. American Behavioral Scientist, 48(4), 402-415. https://doi.Org/0.1177/0093650208321782 google scholar
CR  - eybekoğlu Akbaş, Ö., & Dursun, C. (2020). Teknolojinin aileye etkisi: değişen ailenin djital ebeveyn ve çocuklari. Turkish Studies-Social Sciences, 15(4). https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.43395 google scholar
CR  - Zomey, N. R., & Kay, R. H. (2016). Technology use in early childhood education. Journal of Educational Informatics, 1(25), 1-25. google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/SJ.2023.43.1.0023
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3343220
ER  -