@article{article_1398540, title={NAZARIN KÖKENLERİ VE ANADOLU’DAKİ ETKİLERİ: TÜRK KÜLTÜRÜNDE GÖZ DEĞMESİ İNANIŞININ TARİHSEL SEYRİ}, journal={Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi}, pages={41–62}, year={2024}, DOI={10.53718/gttad.1398540}, author={Kaya, Selcan}, keywords={: Türk Mitolojisi, Göz Değmesi, Nazar Boncuğu, Şamanizm, Tengri İnancı, Kötü Enerji}, abstract={İnsanlık tarihi boyunca tüm toplumlarda görüldüğü üzere kadim bir medeniyete sahip Türklerde de birtakım kültürel inanış örnekleri mevcuttur. Keza nazar da bunlardan birisidir. İnsanoğlunun paleolitik dönemden günümüze kadar varoluşunun bir tezahürü olarak anlamlandırmaya çalıştığı doğa olayları geleneklerine de derinden tesir etmiştir. Bu geleneklerin yaşanılan dönemin koşullarıyla birtakım değişikliklere uğraması son derece olağandır. Bireyin gündelik yaşantısında başına gelen irili ufaklı problemler karşısında başarısızlıkla sonuçlanan işlerin sebepleri aranmış, makul sebepler bulunamadığı durumlarda sonuçlar doğaüstü varlıklara ve güçlere dayandırılmıştır. Birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Anadolu coğrafyası, üzerinde yaşayan her medeniyetten birer parça alarak, kültürel çeşitliliğin oluşumuna uygun bir zemin hazırlamıştır. Nazar gibi çeşitli inanışlar ve adetler bir toplumun yapısını ve düşünme şeklini anlayabilmek adına mühimdir. İnsanlık tarihinde yaygın olarak gözlerin bir enerjisi olduğuna inanılmaktadır. Türk halk inancında da bu inanışın bir yansıması olarak nazar inancına rastlanılmaktadır. Nazar inancı yöresine ve içinde bulunduğu oymağa göre farklılıklar arz etmekle birlikte, bu inancın ortak noktasını kötülüğe maruz kalma korkusu oluşturmaktadır. Nazar ve buna benzer bazı inançlar İslamiyet’in Türk toplulukları arasında yayılması ardından da önemini yitirmemiş, aksine dinî inanışa entegre edilerek varlığını sürdürmeye devam etmiştir. Gök Tanrı inancına mensup Türklerin bu kötü enerjiden kendisini, sevdiklerini ve eşyalarını korumak amacıyla çeşitli dinî ve büyüsel uygulamalar ortaya çıkarmalarıyla birlikte, nazar inanışı etnografyaya da yansıyarak köklü bir Türk nazar kültürü oluşturmuştur. Bu çalışmada İslam öncesi Türk tarihi ve kültürü ile ilgili kaynaklar ışığında, Türlerde görülen nazar adetinin oluşumu, etkileri ve gündelik hayata yansımaları ele alınmaktadır. Konargöçer bir yaşam tarzının getirmiş olduğu kültürel etkileşim sonucunda farklı kültürlerin de yansımalarının gözlemlendiği nazar adetinin Türkler arasındaki inanışlara ve sosyal ilişkilere etkisi bu çalışma çerçevesinde odaklanılan temel konu olacaktır}, number={PROF. DR. EŞREF BUHARALI ÖZEL SAYISI}, publisher={Özgür TÜRKER}