TY  - JOUR
T1  - Serviks Kanserinden Korunma
TT  - Prevention from Cervical Cancer
AU  - Gençtürk, Nuran
AU  - Cömert, Dilan
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.37989/gumussagbil.1411960
JF  - Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
JO  - Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi
PB  - Gümüşhane Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-9954
SP  - 1253
EP  - 1261
VL  - 14
IS  - 3
LA  - tr
AB  - ÖZServiks kanseri önlenebilir olmasına rağmen halen dünya çapında kadın kanserleri arasında en sık teşhis edilen 4. kanserdir. Diğer taraftan etkin tarama yöntemleri ile tedavi edilebilir olması ve aşısının olması ile önlenebilen bir kanser türüdür. Kanser konusunda en önemli kontrol stratejisi primer ve sekonder korunmadır. Serviks kanserinin primer korunmasında risk faktörlerinin önlenmesi, sağlık eğitimlerinin verilmesi ve HPV aşılaması yer alırken, sekonder korunmada ise tarama programları ile erken teşhis amaçlanmaktadır. Bu derlemede serviks kanserinden korunma yolları hakkında genel bir bilgi verilmesi amaçlandı.
KW  - HPV
KW  - Korunma
KW  - Serviks kanseri
KW  - Tarama yöntemleri
N2  - ABSTRACTAlthough cervical cancer is preventable, it is still the 4th most commonly diagnosed female cancer worldwide. On the other hand, it is a type of cancer that can be treated with effective screening methods and prevented with a vaccine. The most important control strategy for cancer is primary and secondary prevention. Primary prevention of cervical cancer includes preventing risk factors, providing health education and HPV vaccination, secondary prevention aims at early diagnosis through screening programs. This review aimed to give general information about ways to protect against cervical cancer.
CR  - 1.Kulakçı H, Altıntaş H, Korkmaz Aslan G. Kadınların Meme ve Serviks Kanserinin Erken Tanısına Yönelik Sağlık İnançlarının Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2020;7(3):249-261. doi:10.31125/hunhemsire.834101
2.T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye Kanser Kontrol Programı. 2021 [Erişim tarihi: 10.11.2023]. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/Dokumanlar/Raporlar/17.Agustos_2021_Kanser_Kontrol_Programi_versiyon-1.pdf
CR  - 3. Globocan. Global Cancer Observatory. 2022a [Erişim tarihi: 01.03.2025]. Erişim adresi: https://gco.iarc.fr/today/en/dataviz/bars?mode=cancer&group_populations=1&sexes=2&reset=1/
CR  - 4. Globocan. Globocan Turkey 2022. 2022b [Erişim tarihi: 01.03.2025]. Erişim adresi: https://gco.iarc.fr/today/en/dataviz/bars?mode=cancer&group_populations=1&sexes=2&types=0&populations=792_935
CR  - 5. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye Kanser İstatistikleri 2019 (2025) [Erişim tarihi: 01.03.2025]. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/Dokumanlar/Istatistikler/Turkiye_Kanser_Istatistikleri_2019.pdf
CR  - 6. WHO. Roadmap to accelerate the elimination of cervical cancer as a public health problem in the WHO European Region 2022–2030. 2022 [Erişim tarihi: 25.10.2023]. Erişim adresi: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/361668/72cd09e-rev1-CervicalCancer-22062.pdf?sequence=1&isAllowed=y
CR  - 7. Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram J, Jemal A, Bray F. Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2021;71(3):209-49. doi:10.3322/caac.21660
CR  - 8.Olusola P, Banerjee HN, Philley JV, Dasgupta S. Human Papilloma Virus-Associated Cervical Cancer and Health Disparities. Cells. 2019;8(6):622. doi:10.3390/cells8060622
CR  - 9.Johnson CA, James D, Marzan A, Armaos M. Cervical Cancer: An Overview of Pathophysiology and Management. Semin Oncol Nurs. 2019;35(2):166-174. doi:10.1016/j.soncn.2019.02.003
CR  - 10.Sivaslıoğlu AA. Jinekoloji ve Obstetrik. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri; 2020.
CR  - 11.Zhang S, Xu H, Zhang L, Qiao Y. Cervical cancer: Epidemiology, risk factors and screening. Chin J Cancer Res. 2020;32(6):720-728.
12.Hebnes JB, Munk C, Frederiksen K, Joergensen HO, Iftner T, Kjaer SK. The role of circumcision, tobacco, and alcohol use in genital human papillomavirus infection among men from Denmark. Int J STD AIDS. 2021;32(11):1028-1035. doi:10.1177/09564624211014727
CR  - 13.Pourmohsen M, Simbar M, Nahidi F, Fakor F, Majd HA. HPV Risk Factors and Prevention Behaviours: A Review. J Clin Diagn Res. 2018;12(12):1-5.
CR  - 14.Gupta R, Hussain S, Hariprasad R, Dhanasekaran K, Verma S, Agarval V, Sanjay G. High prevalence of cervical high-grade lesions and high-risk human papillomavirus infections in women living with HIV: a case for prioritizing cervical screening in this vulnerable group. Acta Cytol. 2022;66(6):496-506. doi:10.1159/000525340
CR  - 15.Fowler JR, Maani EV, Jack BW, Miller JL. Cervical Cancer (Nursing). In: StatPearls [online]. 2023. StatPearls Publishing [Erişim tarihi: 01.12.2023]. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431093/
CR  - 16.Bulut E, Demir Bozkurt F. Servikal kanser ve bakım. In: Dinç A, editor. Sağlık & Bilim 2023: Ebelik-IV. İstanbul: Efeakademi Yayınları; 2023. p.141-152.
CR  - 17.Taşkın L. Jinekolojik kanserler ve bakım. In: Taşkın L, editor. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2020. 16. Baskı. p.671-705.
CR  - 18.Bhatla N, Aoki D, Sharma DN, Sankaranarayanan R. Cancer of the cervix uteri: 2021 update. Int J Gynaecol Obstet. 2021;155(1):28-44 [Erişim tarihi: 01.11.2023]. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK570551/
CR  - 19.Mavi Aydoğdu SG, Özsoy Ü. Serviks kanseri ve HPV. Androloji Bülteni. 2018;20(1):25-29. doi:10.24898/tandro.2018.62533
CR  - 20.Cohen PA, Jhingran A, Oaknin A, Denny L. Cervical cancer. Lancet. 2019;393(10167):169-182. doi:10.1016/S0140-6736(18)32470-X
CR  - 21.WHO. Global strategy to accelerate the elimination of cervical cancer as a public health problem. 2020 [Erişim tarihi: 05.11.2023]. Erişim adresi: https://www.who.int/publications/i/item/9789240014107
CR  - 22.Wilailak S, Kengsakul M, Kehoe S. Worldwide initiatives to eliminate cervical cancer. Int J Gynaecol Obstet. 2021;155:102-106. doi:10.1002/ijgo.13879
CR  - 23.Çevik E, Çoşkun AM. HPV Enfeksiyonuna Güncel Yaklaşım ve Ebenin Rolü. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2021;7(3):215–229.
CR  - 24.Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Genital HPV Infection – Basic Fact Sheet. 2022 [Erişim tarihi: 01.03.2025]. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/cervical-cancer/prevention/index.html
CR  - 25.İnce U, Akar M, Ildız N. Human Papilloma Virüs (HPV) Güncel Tedavi ve Korunma Yöntemleri. Sağlık Bilim Dergisi. 2017;26(2):189–192.
CR  - 26.Centers for Disease Control and Prevention (CDC). HPV Vaccination Recommendations. 2021 [Erişim tarihi: 15.10.2023]. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/hcp/recommendations.html
CR  - 27.Athanasiou A, Bowden S, Paraskevaidi M, Fotopoulou C, Martin-Hirsch P, Paraskevaidis E, Kyrgiou M. HPV vaccination and cancer prevention. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2020;65:109-124. doi:10.1016/j.bpobgyn.2020.02.009
CR  - 28.ACOG. Human Papillomavirus Vaccination. Obstet Gynecol. 2020;136(2):e15-e21. doi:10.1097/AOG.0000000000004000
CR  - 29.Drolet M, Bénard É, Pérez N, Brisson M, Ali H, Boily MC, Yu BN. Population-level impact and herd effects following the introduction of human papillomavirus vaccination programmes: updated systematic review and meta-analysis. Lancet. 2019;394(10197):497–509. doi:10.1016/S0140-6736(19)30298-3
CR  - 30.HPV Information Centre. Human Papillomavirus and Related Diseases Report. 2023 [Erişim tarihi: 30.11.2023]. Erişim adresi: https://hpvcentre.net/statistics/reports/XWX.pdf
CR  - 31.T.C. Sağlık Bakanlığı. Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi. 2020 [Erişim tarihi: 01.11.2023]. Erişim adresi: https://asi.saglik.gov.tr/asi/asi-takvimi2
CR  - 32.Alotaibi H, Almajhdi F, Alsaleh A, Obeid D, Khayat H, Al-Muammer AM, Tulbah MB, Alfageeh MN, Al-Ahdal F, Alhamlan FS. Association of sexually transmitted infections and human papillomavirus co-infection with abnormal cervical cytology among women in Saudi Arabia. Saudi J Biol Sci. 2020;27(6):1587-1595. doi:10.1016/j.sjbs.2020.03.021
CR  - 33.Al-Zalabani AH. Cancer incidence attributable to tobacco smoking in GCC countries in 2018. Tob Induc Dis. 2020;18(18). doi:10.18332/tid/118722
CR  - 34.Özerdoğan N, Gürsoy E. Serviks Kanserinde Korunma ve Hemşirelik. Turkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics. 2017;3(1):40-49.
CR  - 35.Taşdemir RA, Oğuzöncül AF. Bir ilçe Devlet Hastanesi Kadın Doğum Polikliniğine Başvuranarın Smear Sonuçlarının Değerlendirmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;28(3):106-109. doi:10.34108/eujhs.496514
CR  - 36.T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2021. 2023 [Erişim tarihi:10.11.2023]. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/Eklenti/45316/0/siy2021-turkcepdf.pdf
CR  - 37.WHO. Screening and treatment of pre-cancerous lesions for secondary prevention of cervical cancer. 2019 [Erişim tarihi: 12.11.2023]. Erişim adresi: https://unitaid.org/assets/Cervical_Cancer_Technology-landscape-2019.pdf
CR  - 38.Bedell SL, Goldstein LS, Goldstein AR, Goldstein AT. Cervical Cancer Screening: Past, Present, and Future. Sex Med Rev. 2020;8(1):28-37. doi:10.1016/j.sxmr.2019.09.005
CR  - 39.Akın A, Topal E. Dünyada ve Türkiye’de Servikal Kanserlerin Eliminasyonu Hayal Mi, Gerçekleşebilir Mi?. Ankara: Başkent Üniversitesi; 2021.
CR  - 40.Rajaram S, Gupta B. Screening for cervical cancer: Choices & dilemmas. Indian J Med Res. 2021;154(2):210-220. doi:10.4103/ijmr.IJMR_857_20
CR  - 41.Rerucha CM, Caro RJ, Wheeler VL. Cervical Cancer Screening. Am Fam Physician. 2018;97(7):441-448.
CR  - 42.WHO. Guideline for screening and treatment of cervical pre-cancer lesions for cervical cancer prevention: use of mRNA tests for human papillomavirus (HPV). 2021 [Erişim tarihi: 20.10.2023]. Erişim adresi: https://www.who.int/publications/i/item/9789240040434
CR  - 43.WHO. Guideline on self-care interventions for health and well-being, 2022 revision. 2022 [Erişim tarihi: 30.10.2023]. Erişim adresi: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/357828/9789240052192-eng.pdf?sequence=1
CR  - 44.Yeh PT, Kennedy CE, De Vuyst H, Narasimhan M. Self-sampling for human papillomavirus (HPV) testing: a systematic review and meta-analysis. BMJ Glob Health. 2019;4(3):e001351. doi:10.1136/bmjgh-2018-001351
CR  - 45.Vega-Crespo B, Neira VA, Maldonado-Rengel R, Lopez D, Delgado-Lopez D, Astudillo GG, et al. Barriers and Advantages of Self-Sampling Tests, for HPV Diagnosis: A Qualitative Field  
Experience Before Implementation in a Rural Community in Ecuador. Int J Womens Health. 2024;16:947-960. doi:10.2147/IJWH.S455118
CR  - 46.Thapa S, Timilsina A, Bucha B, Shrestha S, Kunwar S, Dhital R, et al. Are we ready for self-sampling for cervical cancer screening? Insights from service providers and policy makers in Nepal. PLOS Glob Public Health. 2025;1:1-16. doi:10.1371/journal.pgph.0004114
CR  - 47.Ozkaraman A, Uzgör F. Kanserden Korunmada Yenilikçi Bir Girişim: Hemşire Koçluğu. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 2021;9(3):1140-1153. doi:10.33715/inonusaglik.825499
CR  - 48.Öztürk Y. Kadınların Pap Smear Tarama Testini Yaptırmalarının Önündeki Engeller. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2019;29(1):61-68. doi:10.17942/sted.466811
CR  - 49.Carvalho NSD, Silva RJDC, Val IC, Bazzo ML, Silveira MF. Brazilian protocol for sexually transmitted infections 2020: human papillomavirus (HPV) infection. Rev Soc Bras Med Trop. 2021;54:e2020790. doi:10.1590/0037-8682-790-2020
CR  - 50.Kitiş Y. Bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve yönetimi ve yaşam tarzı değişikliğine uyumda aile sağlığı hemşiresinin rolü. Turkiye Klinikleri Public Health Nursing-Special Topics. 2019;5(2):1-6.
UR  - https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1411960
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3629052
ER  -