TY  - JOUR
T1  - Oğuz Kağan ve Manas Destanlarında Beşikte İken Konuşma Motifi Üzerine Kahramanlık Mitosu Bağlamında Bir İnceleme
AU  - Özdemir, Serdar Deniz
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2025
DO  - 10.33437/ksusbd.1424604
JF  - Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1304-8120
SP  - 161
EP  - 170
VL  - 22
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Destan, kolektif bilinç dışına ait pek çok motifi sembolik yönleriyle ihtiva eden bir anlatı türüdür. Edebî yaratmalar içerisinde müstesna bir yere konumlanan destan, olağanüstü hadiselerin mitolojik imgelerle birlikte anlam bulduğu gizemli bir yapıya sahiptir. Bu bağlamda kahramanının henüz beşikte iken konuşması, Türk destanlarında karşımıza çıkan sırlı motiflerden biridir. Bu sırrın psikomitolojik açıdan çözümlenmesi, millî kültürümüze de ışık tutacak niteliktedir. Beşikte iken konuşma motifi, kahramanın henüz bebeklik çağında dile gelmesini ifade eden ve onu diğer insanlardan farklı kılan bir fenomendir. Fizyolojik, biyolojik ve nöropsikolojik açıdan tam olarak gelişmemiş/olgunlaşmamış bir bebeğin konuşması mucizevi bir olaydır. Türk destanlarında sembolik yönü güçlü bir şekilde yer alan bu mucizenin, İslam inancında da var olduğu görülür. Kur’an-ı Kerim’de Hz. İsa’nın; Hz. Muhammed’in bir hadisinde ise Hz. İsa’nın, Cüreyc’e şahitlik eden bebeğin ve Benî İsrâil’den bir kadının çocuğunun beşikte iken konuştuğu anlatılır. Bunların yanında Yusuf kıssasını konu edinen mesnevilerde de Hz. Yusuf’un iffetini gün yüzüne çıkaran bebeğin, olağanüstü bir şekilde dile geldiği görülür. Binlerce yıllık kültürümüzün köklü değerlerinden olan Oğuz Kağan ve Manas destanlarında da beşikte iken konuşma motifi, epik yönleriyle kolektif bilinç dışından bilince ulaşmaktadır. Bu makalede, Oğuz Kağan ve Manas destanlarında tespit edilen beşikte iken konuşma motifi, kahramanlık mitosu bağlamında sembolik ve arketipsel açıdan incelenecektir.
KW  - Destan
KW  - konuşma
KW  - kahraman
KW  - mitos
KW  - sembol.
CR  - Bang, W. ve Arat, R. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı. İstanbul: Burhaneddin Basımevi.
CR  - Bayat, F. (2006). Oğuz destan dünyası, Oğuznamelerin tarihî, mitolojik kökenleri ve teşekkülü. Ötüken Neşriyat.
CR  - Campbell, J. (2010). Kahramanın sonsuz yolculuğu (Çev. Sabri Gürses). Kabalcı Yayınları.
CR  - Çobanoğlu, Ö. (2007). Türk dünyası epik destan geleneği. Akçağ Yayınları.
CR  - Eliade, M. (2017). Kutsal ve kutsal dışı-dinin doğası (Çev. Ali Berktay). Alfa Yayınları.
CR  - Erdal, T. (2018). Ay dede, evin nerede?: Halk anlatılarında ve inanışlarında Ay’ın cinsiyeti, Millî Folklor. 120. 198-211.
CR  - Fordham, F. (2011). Jung psikolojisinin ana hatları (Çev. Aslan Yalçıner). Say Yayınları.
CR  - Franz, M. L. v. (2009). Bireyleşme süreci (çev. A. N. Babaoğlu), İnsan ve Sembolleri. 158-229. Okuyanus Yayınları.
CR  - Fromm, E. (2017). Rüyalar, masallar, mitler (Çev. Aydın Arıtan, Kaan H. Ökten). İstanbul: Say Yayınları.
CR  - Gülensoy, T. (2002). Manas Destanı. Akçağ Yayınları.
CR  - Hymes, D. (1962). The ethnography of speaking, Anthropology and Human Behavior (Edt. T. Gladwin ve W. C. Sturtevant). Washington D.C.: Anthropological Society of Washington, 13–53.
CR  - Jung, C. G. (2006). Analitik psikoloji (Çev. Ender Gürol). Payel Yayınları.
CR  - Jung, C. G. (2009). Dört arketip (Çev. Zehra Aksu Yılmazer). Metis Yayınları.
CR  - Jung, C. G. (2020). Dönüşüm sembolleri (Çev. Firuzan Gürbüz Gerhold). Alfa Yayınları.
CR  - Kaplan, M. (2011). Türk edebiyatı üzerine araştırmalar 3 (Tip tahlilleri). Dergâh Yayınları.
CR  - Kargı Ölmez, Z. (1996). Ebulgazi Bahadır Han Şecere-i Terâkime (Türkmenlerin Soykütüğü). Simurg Kitapçılık.
CR  - Kızıloğlu, M. (2021). Türk kültüründe kişi adları (Türkiye sahası), [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
CR  - Kur’an-ı Kerim Meâli (2006). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
CR  - Küçük, A. (2024, 20 Ocak). Cüreyc. https://islamansiklopedisi.org.tr/cureyc.
CR  - Ögel. B. (2010). Türk mitolojisi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
CR  - Özcan, T. (2003). Oğuz Kağan destanının kahramanlık mitosu bakımından çözümlenmesi, Millî Folklor, 57, 76-81.
CR  - Saydam, B. M. (2011). Deli Dumrul’un bilinci. Metis Yayınları.
CR  - Saydam, B. M. (2017). Ara’f’dalık-lar, İnsanın hâlleri ve eylemler: Psikomitolojik çözümleme. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
CR  - Şenocak, E. (2023). Atilla Destanı’nda metinlerarasılık kültürel bellekte simge düzeyleri. Fenomen Yayıncılık.
CR  - Taş, İ. (2019). Şeyyad Hamza, Yûsuf ve Zelîhâ. Türk Dili Kurumu Yayınları.
CR  - Uluç, T. (2011). İbn Arabî’de sembolizm. İnsan Yayınları.
CR  - Yıldız, N. (1995). Manas destanı (W. Radloff) ve Kırgız kültürü ile ilgili tespit ve tahliller. Türk Dil Kurumu Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.33437/ksusbd.1424604
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3679671
ER  -