TY  - JOUR
T1  - Einstein'ın Görelilik Teorisini Türkiye'ye Tanıtanlar (I): Mehmed Refik Fenmen ve Kerim Erim
TT  - Introducing Einstein’s Relativity to Turkey (I): Mehmet Refik Fenmen and Kerim Erim
AU  - Akbaş, Meltem
PY  - 2003
DA  - June
JF  - Osmanli Bilimi Arastirmalari (Studies in Ottoman Science)
PB  - İstanbul Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1303-3123
SP  - 29
EP  - 60
VL  - 4
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Albert Einstein (1879-1955), özel görelilik teorisinin esaslarını ilk defa1905 yılında Annalen der Physik adlı dergide yayınladığı “Zur Elektrodynamikbewegter Körper” (Hareket eden cisimlerin elektrodinamiği üzerine) başlıklımakalesiyle1 açıklamıştır. Genel görelilik teorisini ise, on yılı aşkın sürençalışmalarının neticesinde, yine aynı dergide “Grundlagen der allgemeinenRelativitätstheorie” (Genel Görelilik Teorisinin Esasları) adıyla yayınlanmıştır. 2Teori, başlangıçta, yalnızca bilim adamlarından oluşan sınırlı bir çevredetartışılmakta iken, 1919 yılı güneş tutulması sırasında, genel görelilik teorisininüç öngörüsünden biri olan “ışığın büyük bir kütle çekim alanından geçerkenbüküleceği” varsayımını destekleyen gözlemsel verilerin elde edilmesi, teorinindünya çapında tanınmasına sebep olmuştur. Bilim çevrelerini aşarak, toplumunda ilgisini kazanan teorinin, çeşitli ülkelere nasıl girdiği, bu ülkelerin bilimçevrelerince nasıl karşılandığı, benimsenip benimsenmediği, çokça araştırılanbir konu olmuştur. Ancak görelilik teorisinin Türkiye’ye girişi üzerine bilindiğikadarıyla daha önce çalışılmamıştır. Bu makalede, 1920 ile 1930 yıllarıarasında, görelilik teorisinin Türkiye’de tanınmasına ve tartışılmasına öncülükeden bilim adamlarından Kerim Erim’in (1894-1952) ve Mehmet RefikFenmen’in (1882-1951) çalışmaları incelenecektir.3 Teori üzerine yazılarıbulunan Hüsnü Hamid Sayman’ın (1890-1975) çalışmaları, ikinci bir makaledeele alınacaktır.
N2  - Albert Einstein’s theories of special relativity (1905) and generalrelativity (1916) generated world-wide interest during and after 1920s. Thesetheories drew the attention of Turkish scholars as well. The present article aimsto study the interest in relativity theories in Turkey during the period 1920-1930 based on publications issued by Mehmet Refik Fenmen (1882-1951) andKerim Erim (1894-1952). It also aims to find out how these theories werereceived and to define the underlying factors.The Turkish mathematician Kerim Erim’s lecture dated 1920 wasinfluential in introducing Einstein’s relativity within the circle of engineers andarchitects. As far as we could find out, the first publication on the subject wasmade by the electrical engineer Mehmed Refik Fenmen. His booklet calledAynştayn Nazariyesi, Zaman, Mekan ve Kütle Mefhumlarının Tebdili (TheTheory of Einstein and the change in the concepts of time, space and mass)came out in 1922. An enlarged edition followed in 1924. Four short essays byKerim Erim were published a few years later in a popular science magazineFen Alemi (1925-1926). These essays were not directly related with the theorybut they helped introduce its theoretical background. Moreover, Kerim Erimvisited Albert Einstein in 1930 in Berlin and they conversed on variousscientific issues such as causality-probability discussions, Schrödinger’s wavemechanics, Einstein’s recent studies, and mathematics in general. These twoTurkish scholars contributed to render the fundamentals of Einstein’s theoriesinto Turkish and thus paved the way for further studies.
UR  - http://dergipark.org.tr/tr/pub/iuoba/issue//14274
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/689069
ER  -