TY  - JOUR
T1  - Son Dönem Çağatay Türkçesiyle Yazılmış Bir Siyer Nüshasında Birleşik Fiiller  (İnceleme - Çevriyazı - Türkiye Türkçesine Aktarım)
TT  - Compound Words on a Copy of Prophetic Biography Written By Last Period Chagatai Turkish (Analysing - Transcription - Translation to Turkey Turkish)
AU  - Eker, Ümit
AU  - Avcı, Yusuf
PY  - 2019
DA  - March
JF  - International Journal of Languages' Education and Teaching
JO  - IJLET
PB  - Bilim Eğitim Kültür Akademi Derneği
WT  - DergiPark
SN  - 2148-2705
SP  - 422
EP  - 443
VL  - 7
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Orta Asya ( = Türkistan) sahasında XV. yüzyıl başlarından 1921 yılına kadar ortak yazı ve edebiyat dili olarak kullanılan Türkçeye Çağatay Türkçesi adı verilmektedir. Geniş bir sahaya yayılan Çağatay Türkçesi, bölgedeki çeşitli Türk boyları tarafından kullanılmış ve zaman içinde geniş bir Çağatay Türkçesi külliyatı oluşmuştur. Çağatay Türkçesiyle anılan yüzyıldan itibaren nazım ve nesir türünden pek çok eser kaleme alınmış olup nesir türünde kaleme alınan eserler çoğunlukla dinî içerikli eserlerdir. Bunlar içinde “siyer / siyer-i nebi, kısâsu’l-enbiyâ” türünden eserler de yer almaktadır. Üzerinde çalışılan siyer metnini, dil özelliklerine bakarak klasik sonrası devir Çağatay Türkçesi (1600 - 1921) dönemine dâhil etmek mümkündür. Eser İslam Peygamber’i Hz. Muhammet’in döneminde yaşanmış olaylardan bir kesit sunmaktadır. Eserin asıl nüshası bugün İngiltere’nin Oxford-Bodleian Kütüphanesinde Türkçe Yazmalar bölümündedir. Çalışmada metinde yer alan birleşik fiiller incelenmiştir. Bunlar çeşitli yönleriyle alt gruplara ayrılmış ve kendi içeriklerine göre barındırdıkları çeşitli özelliklere göre sınıflandırılmıştır. Metinde en çok “isim / sıfat + yardımcı fiil” kuruluşunda birleşik fiil türüne rastlanmış, bunu sıklık derecesine göre sırasıyla “isim + esas fiil (deyimleşmiş)” ve “ikili birleşik fiiller” izlemiştir. Metinde yer alan diğer birleşik fiil türlerinde ise 12 adet birleşik fiil bulunmaktadır. Klasik sonrası devir Çağatay Türkçesinin ses, şekil ve söz dizimi özelliklerini aydınlatacak çeşitli metinler üzerinde yapılacak benzer çalışmalar bu dönem Türkçesini anlamaya yardımcı olacaktır.
KW  - Çağatay Türkçesi
KW  - Klasik Sonrası Dönem Çağatay Türkçesi
KW  - Birleşik Fiiller
KW  - Siyer
KW  - Siyer-i Nebî
N2  - Turkish that was used as the common written and literary language in Central Asia region (= Turkistan) from the beginning of15th century to 1921 is called as Chagatai Turkish. Chagatai Turkish that sprawled was utilized by several Turkic tribes; thereemerged a large canon of Chagatai Turkish in time. A good number of books in prose and verse have been written as from thecentury that is remembered by Chagatai Turkish; the books that were written in propose are generally religious content. Therealso are books in “siyer (prophetic biography) / siyer-i nebi, kısâsu’l-enbiyâ”. It is possible to insert the related propheticbiography text in postclassical Chagatai Turkish period (1600 - 1921) by considering the language properties. The text submits asection from experienced events in period pf the prophet of Islam, Muhammad. Original copy of the text in Turkish Writingspart in Oxford-Bodleian Library in England. This paper scrutinized the compound verbs used in the text. They were dividedinto subgroups by various features and also classified based on several properties they included by own contents. There weremostly seen compound verbs in forming of “noun / adjective + auxiliary verb”. “noun + main verb (locutioned)” and “binarycompound verbs” respectively followed the forming of “noun / adjective + auxiliary verb” based on frequency. There are 12compound verbs in other types of compound verbs in the text. The studies that will conduct on several texts that can lightensound, form and syntax features of Chagatai Turkish in the postclassical period help to understand Turkish used in that period
CR  - Abdurahmanov, G. vd. (2008). O‘zbek Tilining Tarihiy Grammatikası, Fonetika, Morfologiya, Ve Sintaksis.
Taşkent: O‘zbekistan Feylesufleri Milliy Jamiyeti Nashriyati.
CR  - Akalın, Ş. H. vd. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - _______________ (2005). Yazım Kılavuzu. 24. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Akar, A. (2018). Oğuzların Dili Eski Anadolu Türkçesine Giriş. İstanbul: Ötüken Yayınları.
CR  - Aktan, B. (2016). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi. Konya: Eğitim Yayınevi.
CR  - Banguoğlu, T. (2000). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - Baydar, T. (2013). “İsim + Yardımcı Fiil Şeklinde Oluşan Birleşik Fiiller Üzerine”. A. Ü. Türkiyat 
Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt: 49, s. 55 - 66.
CR  - Berdak, Y. vd. (1994). Sözlük – Özbekistan Türkçesi – Türkiye Türkçesi, Türkiye Türkçesi – Özbekistan 
Türkçesi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
CR  - Bilgegil, K. (2014). Türkçe Dilbilgisi. Konya: Salkımsöğüt Yayınları.
CR  - Bodrogligeti, A. J. E. (2001), A Grammar of Chagatay. Muenchen: Lincom Europa, Languages of the 
World/Materials 155.
CR  - Coşkun, V. (2000). Özbek Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - Delice, H. İ. (2007). Türkçe Sözdizimi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
UR  - http://dergipark.org.tr/tr/pub/ijlet/issue//1428053
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3692946
ER  -